Żółwinek zbożowy

W dzisiejszym świecie Żółwinek zbożowy stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego grona ludzi. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, znaczenie historyczne, wpływ na polu zawodowym czy powiązanie z bieżącymi problemami, Żółwinek zbożowy przykuł uwagę i ciekawość wielu osób. W tym artykule zbadamy różne aspekty Żółwinek zbożowy, od jego pochodzenia i historii po znaczenie we współczesnym świecie. Bez wątpienia Żółwinek zbożowy to temat, który nie pozostawia nikogo obojętnym, a jego znaczenie widać w różnych kontekstach.

Żółwinek zbożowy
Eurygaster maura
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Imago
Ilustracja
Larwa
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Nadrodzina

tarczówki

Rodzina

żółwinkowate

Podrodzina

Eurygastrinae

Rodzaj

Eurygaster

Gatunek

żółwinek zbożowy

Multimedia w Wikimedia Commons

Żółwinek zbożowy[1][2][3] (Eurygaster maura) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny żółwinkowatych. Zamieszkuje zachodnią i środkową część Palearktyki.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza na łamach dziesiątego wydania Systema Naturae pod nazwą Cimex maurus. Jako miejsce typowe wskazano „Mauretanię i Szwecję”[4]. W 1833 roku François-Louis Laporte de Castelnau umieścił go w rodzaju Eurygaster[5].

Morfologia

Pluskwiak o lekko wydłużonym, owalnym ciele długości od 8 do 11,5 mm[6]. Ubarwienie ma zmienne; na wierzchu ciała dominować może kolor od jasno- do ciemnobrązowego, ciemnoszary, a nawet czerwonawy[6][2]. Wzór z jasnych i ciemnych smug na wierzchu ciała bywa od niemal niewidocznego po wyraźnie kontrastujący[6][7]. Ciało pokrywa wyraźne, czarne punktowanie[2]. Na spodzie odwłoka występują czarne kropki[8]. Głowa jest w zarysie trójkątna[8][2], tak długa jak szeroka lub nieco dłuższa niż szersza[2]. Czułki mają człon drugi dwukrotnie dłuższy od trzeciego[1], a człony czwarty i piąty czarne, aczkolwiek czasem czwarty ma rozjaśnioną nasadę[6]. Nadustek z przodu niezakryty jest policzkami, w przybliżeniu jest tak długi jak one. Wierzchołek nadustka leży na tej samej wysokości co policzki, nie jest obniżony w przeciwieństwie do tego u żółwinka żółwika[6][7][2]. Oczy wystają poza obrys głowy co najwyżej do ⅔ swojej szerokości[2]. Przedplecze ma kąty boczne zaokrąglone, niewystające poza krawędź półpokryw lub wystające poza nią tylko nieznacznie[6]. Tarczka jest szeroka, językowata, zakrywająca niemal cały odwłok i sięgająca do jego szczytu, na wierzchołku zaokrąglona[8][2]. Odwłok ma listewki brzeżne dobrze od góry widoczne, czarno nakrapiane[2]. Genitalia samca różnią się od tych u żółwinka żółwika skręconymi ze sobą i tworzącymi dwa rogopodobne wyrostki spikulami prącia, natomiast genitalia samic węższymi i zaokrąglonymi w zarysie dolnymi płytkami genitalnymi[6][7].

Ekologia i występowanie

Owad ten jest kserofilem[8]. Zasiedla rozmaite tereny otwarte i półotwarte, w tym łąki, pobrzeża lasów, polany, ugory, wrzosowiska i pola uprawne[1]. Preferuje stanowiska suche i nasłonecznione, zwłaszcza o podłożu piaszczystym. Jest fitofagiem ssącym soki z różnych przedstawicieli rodziny traw[6], zarówno z kłosów, jak i z źdźbeł[1]. Postacie dorosłe ukazują się przy temperaturach osiągających około 18°C, zwykle w kwietniu[8]. Kopulacje odbywają się pod koniec kwietnia i w maju, składanie jaj zaś w maju i na początku czerwca[2][8]. Jaja są kuliste, średnicy około 1 mm, jasnozielone. Pojedyncza samica składa ich od 24 do 29 w szeregach liczących od 10 do 14 sztuk. Rozwój zarodkowy trwa od 12 do 14 dni[8]. Rozwój larwalny zajmuje około miesiąca i występuje w nim pięć stadiów, z których pierwsze jest osiadłe, a pozostałe wędrujące. Osobniki dorosłe nowego pokolenia pojawiają się w lipcu[2][8]. Między sierpniem a październikiem migrują na zimowiska na obszary zalesione. Zimują pod opadłym listowiem[8].

Parazytoidami tego żółwinka są muchówki z rodziny rączycowatych należące do gatunków Ectophasia oblonga, Ectophasia crassipennis, Eliozeta helluo i Phasia subcoleoptrata[1].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[9][10]. Z Afryki Północnej podawany jest z Maroka, Algierii i Tunezji. W Azji stwierdzono jego występowanie w anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanie, Syrii, Izraelu, na Synaju i Syberii, w Kazachstanie, Turkmenistanie i Iranie[10]. W Polsce jest pospolity[6][7].

Znaczenie gospodarcze

W strefie lasostepu i południowej części strefy lasów owad ten notowany jest jako szkodnik zbóż, w tym pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, kukurydzy i prosa. Jego żerowanie na kłosach powoduje, że mąka z ziaren nie nadaje się do zastosowania w piekarnictwie. Gatunek ten jest jednak zwykle mało liczebny, ma mniejszą zdolność rozrodczą i pojawia się później, w związku z czym stanowi znacznie mniejsze zagrożenie niż pokrewny Eurygaster integriceps[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Eurygaster maura – Żółwinek zbożowy. Insektarium.net . .
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Żółwinek zbożowy. Przyroda Świętokrzyska . .
  3. ↑ żółwinek zbożowy, Encyklopedia PWN , Wydawnictwo Naukowe PWN .
  4. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 441. (łac.).
  5. ↑ F.L. de Laporte. Essai d'une classification systématique de l'ordre des Hémiptères (Hémiptères Hétéroptères, Latr.). „Magasin de Zoologie”. 2, Suppl, s. 17-88, 1833. 
  6. ↑ a b c d e f g h i Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2012.
  7. ↑ a b c d Jerzy Adrian Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 13: Puklicowate – Acanthosomatidae, żółwinkowate – Scutelleridae. Toruń: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
  8. ↑ a b c d e f g h i j M.N. Berim, Eurygaster maura Linnaeus - Sunn Pest, A.N. Afonin i inni red., Interactive Agricultural Ecological Atlas of Russia and Neighboring Countries. Economic Plants and their Diseases, Pests and Weeds , 2003–2009 .
  9. ↑ Eurygaster maura (Linnaeus, 1758). Fauna Europaea . .
  10. ↑ a b Berend Aukema (red.): Eurygaster maura (Linnaeus, 1758). Catalogue of Palearctic Heteroptera . Naturalis Biodiversity Center. .