Abba Eban

Wygląd przypnij ukryj Abba Eban

Pełne imię i nazwisko	Aubrey Solomon Eban
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1915 Kapsztad
Data śmierci	17 listopada 2002
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 1966 do 1974
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Golda Meir
Następca	Jigal Allon
Minister edukacji
Okres	od 1960 do 1963
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Zalman Aran
Następca	Zalman Aran

Abba EbanⓘAbba Eban (Ewan) hebr. אבא אבן, ur. jako Aubrey Solomon Eban (ur. 2 lutego 1915 w Kapsztadzie, zm. 17 listopada 2002) – izraelski dyplomata i polityk, wicepremier, w latach 1960–1963 minister edukacji, w latach 1966–1974 minister spraw zagranicznych.

Życiorys

Urodził się jako Aubrey Solomon Eban w Kapsztadzie w Południowej Afryce, przeprowadził się do Wielkiej Brytanii we wczesnym dzieciństwie. Uczył się w St. Olave’s Grammar School, a potem był wyróżniającym się studentem Queens’ College na Uniwersytecie Cambridge. Następnie prowadził zajęcia z języka arabskiego na Pembroke College w latach 1938–1940. Służył w armii brytyjskiej w czasie II wojny światowej, dochodząc do stopnia majora. Był także oficerem łącznikowym, odpowiedzialnym za kontakty aliantów z żydowską społecznością w Palestynie (jiszuw), gdzie pozostał po wojnie.

Pozostając w Izraelu, zmienił swe imię na brzmiące bardziej hebrajsko – Abba. Był pierwszym reprezentantem Państwa Izrael w ONZ, gdzie odniósł sukces, uzyskując zgodę Narodów Zjednoczonych na podział Palestyny na część żydowską i arabską (Rezolucja 181). Jednocześnie był ambasadorem w USA. Jego umiejętności oratorskie, z których był znany, a także biegła znajomość dziesięciu języków zapewniły poparcie dla Izraela kilku niezdecydowanych krajów (choć większość była mu niechętna lub nawet wroga). W 1952 został wybrany na wiceprzewodniczącego Zgromadzenia Ogólnego NZ.

W 1959 opuścił USA i powrócił do Izraela, gdzie został wybrany do Knesetu z listy partii Mapai. W dziewiątymi dziesiątym rządzie premiera Dawida Ben Guriona pełnił stanowisko ministra edukacji i kultury od 1960 do 1963, potem został wiceministrem w rządzie Lewiego Eszkola. W latach 1959-1966 był także prezesem Instytutu Weizmana w Rechowot.

W latach 1966–1974 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych, bronił opinii o Izraelu po wojnie sześciodniowej. Był zdecydowanym zwolennikiem zwrotu Arabom terytoriów wówczas zagarniętych w zamian za pokój. Krytykowano go za to, że nie wyrażał otwarcie swoich poglądów w izraelskiej debacie publicznej.

Jego komentarz: „Palestyńczycy nigdy nie przeoczą szansy, by zmarnować szansę ” wypowiedziany po rozmowach pokojowych w Genewie w 1973 często cytowano.

Na skutek rozłamów w Partii Pracy, której był członkiem, utracił w 1988 miejsce w parlamencie. Resztę życia poświęcił na pisanie i prowadzenie wykładów, m.in. na uniwersytecie Princeton i Columbia. Był także narratorem w kilku telewizyjnych filmach dokumentalnych opowiadających o historii Izraela.

W 2001 otrzymał najwyższą nagrodę państwową Państwa Izrael.

Zmarł w 2002, został pochowany w Kefar Szemarjahu, na północ od Tel Awiwu.

Życie prywatne

Jego syn Eli, jest światowej sławy klarnecistą, a kuzyn – Oliver Sacks – znanym neurologiem.

Publikacje

• Voice of Israel (1957),
• The tide of nationalism (1959),
• My People – The Story Of The Jews (1968),
• My Country: The Story Of Modern Israel (1972),
• Abba Eban: An Autobiography (1977),
• The New Diplomacy: International Affairs in the Modern Age (1983),
• Heritage: Civilization and the Jews (1984),
• Israel: The First Forty Years (1987),
• Personal Witness, Israel through My Eyes (1992)

Bibliografia

• Abba Eban (ang.) – profil na stronie Knesetu.

Linki zewnętrzne

• Centrum Izraelskiej Dyplomacji Abby Ebana. truman.huji.ac.il. . (Część Instytutu Harry’ego S. Trumana na Rzecz Rozwoju i pokoju)
• Izraelskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. mfa.gov.il. . (Biografia i wybrane wystąpienia)

Wicepremierzy Izraela

Eli’ezer Kaplan (1952) Abba Eban (1963–1966) Jigal Allon (1968–1977) Simcha Erlich (1977–1983) Jigael Jadin (1977–1981) Dawid Lewi (1981–2000) Icchak Nawon (1984–1990) Mosze Nissim (1990–1992) Zewulun Hammer (1996–1998) Refa’el Etan (1996–1999) Mosze Kacaw (1996–1999) Jicchak Mordechaj (1999–2000) Binjamin Ben Eli’ezer (1999–2001) Eli Jiszaj (2001–2013) Szimon Peres (2001–2007) Natan Szaranski (2001–2003) Silwan Szalom (2001–2015) Tommy Lapid (2003–2004) Amir Perec (2006–2007) Sza’ul Mofaz (2006–2012) Awigdor Lieberman (2006–2012) Ehud Barak (2007–2013) Chajjim Ramon (2007–2009) Mosze Ja’alon (2009–2013) Dan Meridor (2009–2013) Eli Jiszaj (2006–2013) Gidon Sa’ar (2021) Beni Ganc (2021–2022) Jariw Lewin (od 2022)

Ministrowie spraw zagranicznych Izraela

Mosze Szaret (1948–1956) Golda Meir (1956–1966) Abba Eban (1966–1974) Jigal Allon (1974–1977) Mosze Dajan (1977–1979) Menachem Begin (1979–1980) Icchak Szamir (1980–1986) Szimon Peres (1986–1988) Mosze Arens (1988–1990) Dawid Lewi (1990–1992) Szimon Peres (1992–1995) Ehud Barak (1995–1996) Dawid Lewi (1996–1998) Binjamin Netanjahu (1998) Ariel Szaron (1998–1999) Dawid Lewi (1999–2000) Ehud Barak (2000) Szelomo Ben Ammi (2000–2001) Szimon Peres (2001–2002) Ariel Szaron (2002) Binjamin Netanjahu (2002–2003) Silwan Szalom (2003–2006) Cippi Liwni (2006–2009) Awigdor Lieberman (2009–2012) Binjamin Netanjahu (2012–2013) Awigdor Lieberman (2013–2015) Binjamin Netanjahu (2015–2019) Jisra’el Kac (2019–2020) Gabi Aszkenazi (2020–2021) Ja’ir Lapid (2021–2022) Eli Kohen (od 2022)

Ministrowie edukacji Izraela

Zalman Szazar (1949–1950) Dawid Remez (1950–1951) Ben-Cijjon Dinur (1951–1955) Zalman Aran (1955–1960) Abba Eban (1960–1963) Zalman Aran (1963–1969) Jigal Allon (1969–1974) Aharon Jadlin (1974–1977) Zewulun Hammer (1977–1984) Icchak Nawon (1984–1990) Zewulun Hammer (1990–1992) Szulammit Alloni (1992–1993) Icchak Rabin (1993) Amnon Rubinstein (1993–1996) Zewulun Hammer (1996–1998) Jicchak Lewi (1998–1999) Josi Sarid (1999–2000) Ehud Barak (2000–2001) Limor Liwnat (2001–2006) Me’ir Szitrit (2006) Juli Tamir (2006–2009) Gidon Sa’ar (2009–2013) Szaj Piron (2013–2015) Naftali Bennett (2015–2019) Binjamin Netanjahu (2019) Rafi Perec (2019–2020) Jo’aw Galant (2020-2021) Jifat Szasza-Bitton (2021-2022) Jo’aw Kisz (od 2022)

Dziewiąty rząd Izraela (1959–1961)

Premier	Dawid Ben Gurion
Ministrowie	Mosze Dajan Mordechaj Bentow Zalman Aran Abba Eban Lewi Eszkol Golda Meir Jisra’el Barzilaj Pinchas Rosen Gijjora Joseftal Bechor-Szalom Szitrit Binjamin Minc Ja’akow Mosze Toledano Chajjim Mosze Szapira Pinchas Sapir Jicchak Ben Aharon Josef Burg
Wiceministrowie2	Szimon Peres Ammi Asaf Szelomo-Jisra’el Ben-Me’ir

• 1 – od pierwszych dni działania rządu

Dziesiąty rząd Izraela (1961–1963)

Premier	Dawid Ben Gurion
Ministrowie	Mosze Dajan Gijjora Joseftal Josef Almogi Abba Eban Lewi Eszkol Golda Meir Chajjim Mosze Szapira Dow Josef Jigal Allon Bechor-Szalom Szitrit Elijjahu Sason Zerach Warhaftig Pinchas Sapir Jicchak Ben Aharon Josef Burg
Wiceministrowie	Szimon Peres Ammi Asaf Kalman Kahana Jicchak Refa’el
Późniejsi członkowie rządu	minister Jisra’el Bar-Jehuda wiceministrowie Jicchak Koren Szelomo-Jisra’el Ben-Me’ir

1. ↑ w dniu zaprzysiężenia
2. ↑ od pierwszych dni działania rządu

Jedenasty rząd Izraela (1963–1964)

Premier	Lewi Eszkol
Wicepremier	Abba Eban
Ministrowie	Mosze Dajan Josef Almogi Zalman Aran Pinchas Sapir Golda Meir Chajjim Mosze Szapira Dow Josef Jigal Allon Bechor-Szalom Szitrit Elijjahu Sason Zerach Warhaftig Pinchas Sapir Jisra’el Bar-Jehuda Josef Burg Akiwa Gowrin
Wiceministrowie	Szimon Peres Kalman Kahana Jicchak Refa’el Szelomo-Jisra’el Ben-Me’ir
Późniejsi członkowie rządu	Chajjim Gewati (minister) Aharon Jadlin (wiceminister)

1. ↑ w dniu zaprzysiężenia
2. ↑ od pierwszych dni działania rządu

Dwunasty rząd Izraela (1964–1966)

Premier	Lewi Eszkol
Wicepremier	Abba Eban
Ministrowie1	Chajjim Gewati Lewi Eszkol Josef Almogi Zalman Aran Pinchas Sapir Golda Meir Chajjim Mosze Szapira Dow Josef Jigal Allon Bechor-Szalom Szitrit Elijjahu Sason Zerach Warhaftig Akiwa Gowrin Pinchas Sapir Jisra’el Bar-Jehuda Josef Burg
Wiceministrowie2	Szimon Peres Kalman Kahana Aharon Jadlin Jicchak Refa’el Szelomo-Jisra’el Ben-Me’ir
Późniejsi członkowie rządu	Chajjim Josef Cadok Mosze Karmel (ministrowie)

• 1 – w dniu zaprzysiężenia ; 2 – od pierwszych dni działania rządu

Trzynasty rząd Izraela (1966–1969)

Premier	Lewi Eszkol
Ministrowie	Chajjim Gewati Jigal Allon Lewi Eszkol Mosze Kol Zalman Aran Pinchas Sapir Abba Eban Jisra’el Barzilaj Mordechaj Bentow Ja’akow Szimszon Szapira Bechor-Szalom Szitrit Elijjahu Sason Zerach Warhaftig Chajjim Mosze Szapira Mosze Kol Chajjim Josef Cadok Mosze Karmel Josef Burg Jisra’el Galili
Wiceministrowie	Aharon Uzan Cewi Dinstein Jehuda Sza’ari Kalman Kahana Aharon Jadlin Binjamin Szachor Szelomo-Jisra’el Ben-Me’ir
Późniejsi członkowie rządu	ministrowie Mosze Dajan Ze’ew Szerf Jisra’el Galili Josef Almogi Jisra’el Jeszajahu Menachem Begin Josef Sapir Pinchas Sapir wiceminister Arje Eli’aw

1. ↑ od 26.02 do 17.03.1969 po śmierci premiera jego obowiązki pełnił Jigal Allon
2. ↑ w dniu zaprzysiężenia
3. ↑ od 1968 wicepremier
4. ↑ od pierwszych dni działania rządu

Czternasty rząd Izraela (1969)

Premier	Golda Meir
Wicepremier	Jigal Allon
Ministrowie	Chajjim Gewati Mosze Dajan Mosze Kol Zalman Aran Ze’ew Szerf Abba Eban Jisra’el Barzilaj Mordechaj Bentow Ja’akow Szimszon Szapira Josef Almogi Elijjahu Sason Jisra’el Jeszajahu Zerach Warhaftig Chajjim Mosze Szapira Mosze Karmel Josef Burg Menachem Begin Jisra’el Galili Pinchas Sapir Josef Sapir
Wiceministrowie	Aharon Uzan Jehuda Sza’ari Aharon Jadlin Kalman Kahana Cewi Dinstein Arje Eli’aw Binjamin Szachor Szelomo-Jisra’el Ben-Me’ir

Piętnasty rząd Izraela (1969–1974)

Premier	Golda Meir
Wicepremier	Jigal Allon
Ministrowie	Chajjim Gewati Szimon Peres Mosze Dajan Chajjim Landau Pinchas Sapir Abba Eban Wiktor Szem-Tow Ze’ew Szerf Ja’akow Szimszon Szapira Josef Almogi Szelomo Hillel Elimelech Rimalt Zerach Warhaftig Chajjim Mosze Szapira Josef Burg Mosze Kol Josef Sapir Ezer Weizman Jisra’el Barzilaj Menachem Begin Arje Dulzin Jisra’el Galili
Wiceministrowie	Ben-Cijjon Chalfon Micha’el Chazani Aharon Jadlin Cewi Dinstein Josef Goldschmidt Jehuda Sza’ari
Późniejsi członkowie rządu	ministrowie Natan Peled Chajjim Bar-Lew wiceministrowie Dżabr Mu’addi Awner-Chaj Szaki Zewulun Hammer Abd el-Aziz az-Zubi Szelomo Rosen Gad Ja’akowi

1. ↑ w dniu zaprzysiężenia
2. ↑ od pierwszych dni działania rządu
3. ↑ od IX 1970 minister

Szesnasty rząd Izraela (1974)

Premier	Golda Meir
Wicepremier	Jigal Allon
Ministrowie1	Chajjim Gewati Aharon Uzan Mosze Dajan Chajjim Bar-Lew Pinchas Sapir Abba Eban Wiktor Szem-Tow Jehoszua Rabinowic Szelomo Rosen Szimon Peres Chajjim Josef Cadok Icchak Rabin Szelomo Hillel Jicchak Refa’el Josef Burg Mosze Kol Aharon Jariw Micha’el Chazani Jisra’el Galili Gidon Hausner
Późniejsi członkowie rządu	Dżabr Mu’addi (wiceminister)

Ambasadorowie Izraela w Stanach Zjednoczonych

Elijjahu Ejlat (1948–1950) Abba Eban (1950–1959) Awraham Harman (1959–1968) Icchak Rabin (1968–1973) Simcha Dinic (1973–1979) Efrajim Ewron (1979–1982) Mosze Arens (1982–1983) Me’ir Rosen (1983–1987) Mosze Arad (1987–1990) Zalman Szowal (1990–1993) Itamar Rabinowicz (1993–1996) Elijjahu Ben Elisar (1996–1998) Zalman Szowal (1998–1999) Dawid Iwri (1999–2002) Danijjel Ajjalon (2002–2006) Salaj Meridor (2006–2009) Micha’el Oren (2009–2013) Ron Dermer (2013–2021) Gilad Erdan (2021) Micha’el Herzog (od 2021)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000109284490
• VIAF: 99342932
• LCCN: n79089760
• GND: 119163209
• BnF: 11901512g
• SUDOC: 032567138
• SBN: CFIV019820
• NLA: 36550805
• NKC: jn20010602030
• BNE: XX1016720
• NTA: 070097623
• BIBSYS: 90250570
• Open Library: OL399071A
• PLWABN: 9810650771405606
• NUKAT: n96024171
• J9U: 987007260654705171
• PTBNP: 169143
• LNB: 000177630
• CONOR: 113068899
• BLBNB: 000261978

Encyklopedia internetowa:

• PWN: 3896342
• Britannica: biography/Abba-Eban
• NE.se: abba-eban
• SNL: Abba_Eban
• VLE: abba-solomon-eban
• Catalana: 0023367
• DSDE: Abba_Eban
• identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 16979