Alfred Russel Wallace

Wygląd przypnij ukryj Alfred Russel Wallace
Ilustracja
A.R. Wallace w roku ok. 1895
Data i miejsce urodzenia

8 stycznia 1823
Usk (hrabstwo Monmouthshire, Walia)

Data i miejsce śmierci

7 listopada 1913
Broadstone (hrabstwo Dorset, Anglia

Zawód, zajęcie

zoolog, biogeograf, biolog ewolucyjny

Narodowość

angielska

podpis
Odznaczenia
Linnean Medal Order Zasługi (Wielka Brytania)

Alfred Russel Wallace (ur. 8 stycznia 1823 w Usk, zm. 7 listopada 1913 w Broadstone) – brytyjski biolog i przyrodnik, współtwórca (obok Charlesa Darwina) teorii ewolucji poprzez dobór naturalny; laureat Medalu Copleya (nagrody, którą wcześniej otrzymał też Darwin).

Życiorys

Alfred Wallace urodził się w 1823 w walijskiej miejscowości Usk, położonej nad rzeką o tej samej nazwie. Był najmłodszym z ośmiorga dzieci Thomasa Vere Wallace’a i Mary Anne Greenell. Po ukończeniu szkoły podstawowej (Grammar School) w Hertford pracował jako asystent starszego brata, podróżnika i architekta, odwiedzając różne rejony Anglii i Walii. Zainteresował się botaniką, przebywając na południu Walii. Około 1840 roku stworzył swój pierwszy zielnik.

W latach 1844–1845 był nauczycielem w szkole średniej (Collegiate School) w Leicester. W tym okresie poznał entomologa, ok. 20-letniego H.W. Batesa, który zainteresował go kolekcjonowaniem chrząszczy. W 1847 po raz pierwszy wyjechał z Wielkiej Brytanii (wraz z bratem i siostrą spędził tydzień w Paryżu), a w 1848 odbył wraz z H.W. Batesem swoją pierwszą wyprawę badawczą – do Amazonii (1848–1850). Po dwóch latach zaczął podróżować samodzielnie.

W czasie badań zbierał okazy roślin i zwierząt w Ameryce Południowej – w Amazonii i nad Rio Negro – oraz w Azji Południowo-Wschodniej – w Malezji i Indonezji. W latach 1854–1862 odwiedził Sumatrę, Jawę, Borneo, Celebes, Moluki, Timor, Nową Gwineę oraz Wyspy Aru i Ké. Interesował się przede wszystkim zoogeografią. Zebrał kolekcję ponad 125.000 gatunków zwierząt.

Napisał m.in.: „Podróże do Amazonii oraz Rio Negro” (1853, 4 wyd. 1900), „Archipelag Malajski” (1869, 10 wyd. 1891), „Geograficzne rozmieszczenie zwierząt” (1886, 2 tomy) i wiele innych publikacji naukowych. Jako pierwszy zauważył różnice w charakterze i składzie gatunków pochodzących z przeciwnych stron linii przebiegającej między Azją i Oceanią. Linia ta nazwana została linią Wallace’a (odkrycie miało miejsce podczas podróży przez Indie Wschodnie). W czasie swoich badań doszedł – niezależnie od Darwina – do sformułowania teorii ewolucji opartej na doborze naturalnym. Teoria została po raz pierwszy ogłoszona wspólnie przez obu naukowców w 1858 roku, w czasie posiedzenia Towarzystwa Linneuszowskiego.

Jest także współtwórcą biogeografii.


Publikacje

A.R. Wallace jest autorem ponad 1000 publikacji. W portalu internetowym Wallace Online zamieszczono wykaz 48 pozycji książkowych (łącznie ze wznowieniami i wydaniami uzupełnionymi):

Za publikację o kluczowym znaczeniu uważa się pracę „On the Tendency of Varieties to depart indefinitely from the Original Type”, zaprezentowaną w 1858 roku w Towarzystwie Linneuszowskim (zob. Początki darwinizmu w: E.B. Poulton). Posiedzenie Towarzystwa dotyczyło koncepcji, która bywa nazywana „Darwin-Wallace theory”. Wielkie znaczenie przypisuje się również m.in. pracy z dziedziny biogeografii – Geographical Distribution of Animals (1876).

Tematyka wielu publikacji A.R. Wallace'a wykracza poza obszar biologii i biogeografii (np. „Social environment and moral progress”, „The revolt of democracy”, „Man's place in the universe” i in.). Niektóre głoszone przekonania były kontrowersyjne, m.in. dotyczące nieskuteczności szczepień (1885, 1904) lub spirytyzmu i zjawisk mediumicznych. Trzy eseje, wydane w roku 1875 w zbiorze pod tytułem „On miracles and modern spiritualism”, wydano w roku 2011 w języku polskim pod tytułem O cudach i nowoczesnym spirytyzmie.

Wyróżnienia

Złoty Medal Darwina-Wallace'a (1908)

W biogramie zamieszczonym w bazie NNDB wymieniono

Otrzymał również inne odznaczenia, w tym Order of Merit i Medal Darwina-Wallace'a (złoty), który został mu wręczony w 1908 roku, w czasie uroczystego posiedzenia Towarzystwa Linneuszowskiego z okazji 50. rocznicy opublikowania pierwszej pracy Darwina i Wallace'a.

Otrzymał honorowe tytuły naukowe w Oksfordzie (1889) i Dublinie (1882). Pełnił funkcję przewodniczącego Entomological Society of London (1870–1871).

Upamiętnienie

Dorobek A.R. Wallace'a jest upamiętniony w licznych publikacjach naukowych, w których jego prace są cytowane i analizowane, oraz w wielu biografiach. Liczne pamiątki są zgromadzone przez Towarzystwo Linneuszowskie w Londynie i prezentowane w Natural History Museum.

Życie rodzinne

Z żoną, Annie Mitten (1848–1914), miał troje dzieci: Herberta (zmarł w dzieciństwie), Violetę i Williama.

Uwagi

  1. ↑ Wyspy Ké – ang. The Key lub Ké Islands.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Alfred Russel Wallace. Notable Names Database (NNDB) . . (ang.).
  2. ↑ a b Alfred Russel Wallace biography. Strona internetowa age-of-the-sage.org, Transmitting the Wisdoms of the Ages . age-of-the-sage. . (ang.).
  3. ↑ Capitain G. Langren. The Key, or Ké, Islands. „Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography”. 10 (12), s. 764. Wiley on behalf of Royal Geographical Society. DOI: 10.2307/1801066. (ang.). 
  4. ↑ EdE. Yong EdE., Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, wyd. I, tłum. Magdalena Rabsztyn-Anioł, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 22, ISBN 978-83-233-4358-5 .
  5. ↑ John van Wyhe: Wallace Online > Publications. National University of Singapore, 2012. . (ang.).
  6. ↑ a b John van Wyhe: Wallace Online. National University of Singapore, 2012. . (ang.).
  7. ↑ Alfred Wallace (tłum. J.K. Potocki): O cudach i nowoczesnym spirytyzmie (informacje bibliograficzne). Warszawa: Rivail, 2011. Brak numerów stron w książce

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Laureaci Medalu Copleya (XX wiek)

Laureaci Royal Medal (XIX wiek)
lata 20.
lata 30.
lata 40.
lata 50.
lata 60.
lata 70.
lata 80.
lata 90.
rok 1900

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedie internetowe: