Bartłomiej Apostoł

Święty
Bartłomiej ApostołNatanael bar-Tholomaios

apostoł męczennik
Św. Bartłomiej, obraz Petera Rubensa
Data i miejsce urodzenia	w I wieku Kana Galilejska
Data i miejsce śmierci	ok. 70 Albanopolis (Armenia) (obecne Emanstahat)
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	24 sierpnia 5 maja, 24 czerwca, 13 lipca i 7 września
Atrybuty	kordelas do zdzierania skóry
Patron	różnych rzemieślników, wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry, powiatu Opoczyńskiego i Opoczna w Polsce
Szczególne miejsca kultu	bazylika św. Bartłomieja na Wyspie Tyberyjskiej

Bartłomiej Apostoł, znany również jako Natanael, cs. Apostoł Warfołomiej (ur. w I wieku n.e. w Kanie Galilejskiej, zm. ok. 70 w Albanopolis w Armenii) – jeden z dwunastu apostołów dwojga imion, zwany w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza Bartłomiejem (grecko-aramejskie bar-Tholomaios „syn Tolomaja-Ptolemeusza” lub „syn oracza”), a przez Jana – Natanaelem (hebr. „Bóg dał”). Wbrew apokryfom i stanowisku Augustyna z Hippony i Grzegorza Wielkiego Kościół rzymskokatolicki przyjął, że to ta sama osoba; męczennik i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego . Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej (Communicantes) Kanonu rzymskiego.

Życiorys

Bartłomiej wymieniany w Ewangeliach Mateusza (Mt 10, 3 BT), Marka (Mk 3, 18), Łukasza (Łk 6, 14), a także Dziejach Apostolskich (Dz 1, 13), utożsamiany jest z pojawiającym się u Jana Natanaelem (Jan 1, 45-51; 21,2). Jeśli rzeczywiście Bartłomiej był tożsamy z Natanaelem, to wyróżniał się w gronie apostolskim dobrym wykształceniem. Możliwe jest, że poprzez znajomość z Natanaelem Jezus został zaproszony na wesele w Kanie Galilejskiej . Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja. Znana jest jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka Bartłomieja Apostoła. Według niego Bartłomiej miał głosić Ewangelię w Armenii, a także w Indiach, Arabii, a nawet w Etiopii. Podobno miał nawrócić brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa pojmano Bartłomieja w mieście Albanopolis (obecne Emanstahat). Był męczony, rozpięty na krzyżu głową w dół, żywcem obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie zabity.

Kult

Ikonografia

W ikonografii przedstawiany jest z kordelasem do zdzierania skóry oraz jako postać z widoczną tkanką mięśniową, ze skórą trzymaną w ręku. Na takiej skórze przedstawionej na fresku Sąd Ostateczny w kaplicy Sykstyńskiej Michał Anioł umieścił swój autoportret .

Patronat

Jest patronem wielu rzemieślników: rzeźników, garbarzy, introligatorów, siodlarzy, szewców, tynkarzy, górników, krawców, piekarzy, sztukatorów, a we Florencji – sprzedawców oliwy, serów i soli; wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry. Ponadto jest uważany za patrona bartników, pasterzy, właścicieli winnic, grzybiarzy i rolników.

Relikwie

Relikwie świętego znajdują się w katedrze wystawionej ku jego czci w Benewencie oraz w bazylice św. Bartłomieja w Rzymie. Od 30.08.2015 roku decyzją Stolicy Apostolskiej relikwie św. Bartłomieja znajdują się również w sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich.

Dzień obchodów

Święto liturgiczne św. Bartłomieja w Kościele katolickim obchodzone jest 24 sierpnia.

Cerkiew prawosławna wspomina apostoła w ciągu roku liturgicznego czterokrotnie:

11/24 czerwca, tj. 24 czerwca według kalendarza gregoriańskiego,
22 kwietnia/5 maja, tj. 5 maja,
30 czerwca/13 lipca (Sobór dwunastu apostołów), tj. 13 lipca,
24 sierpnia/7 września, tj. 7 września.

Galeria

Francisco Camilo, Męczeństwo świętego Bartłomieja
Skrzydło ołtarzowe z kościoła parafialnego św. Bartłomieja w Kamionce Wielkiej koło Nowego Sącza (XV w.), kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, przedstawiające działalność misjonarską i męczeńską śmierć św. Bartłomieja

Zobacz też

Uwagi

↑ Pełne brzmienie imienia przy założeniu słuszności identyfikacji Bartłomieja i Natanaela.
↑ Liturgia katolicka.
↑ Prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego.
↑ Podwójne datowanie.

Przypisy

↑ a b Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 362. ISBN 83-7097-271-3.
↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 209–210. ISBN 83-909272-3-3.
↑ Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 524, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.
↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 252. ISBN 83-7097-271-3.
↑ H.H. Pfeiffer H.H., Kaplica Sykstyńska na nowo odkryta, s. 276–282 .
↑ ASI/RIRM: Piekary Śl.: Wprowadzenie relikwii św. Bartłomieja Apostoła. Radio Maryja, 2015-08-30. .

Bibliografia

Hugo Hoever SOCist: Żywoty świętych Pańskich. przekład Zbigniew Pniewski. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 309/310.

Źródła internetowe

Święty Bartłomiej, Apostoł – materiały na brewiarz.katolik.pl
ap. Bartłomiej na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)

Linki zewnętrzne

Domenico Agasso, San Bartolomeo Apostolo (wł.)
Jan Łukaszewicz, Święty Bartłomiej, Apostoł. dobrypasterz.pl. . (publ. 22.08.04, dost. 6.05.09)

Apostołowie Jezusa Chrystusa

Powołani przez Jezusa Chrystusa	Piotr Andrzej Jakub Większy Jan Filip Bartłomiej Tomasz Mateusz Jakub Mniejszy Szymon Juda Tadeusz Judasz
Tytułowani w Nowym Testamencie	Andronik Barnaba Junia(s) Paweł Sylas Tymoteusz Maciej

Postacie Nowego Testamentu

Jezus Chrystus

perspektywy: w teologii chrześcijańskiej
historyczność
w świetle Biblii

Ewangelie

Osoby	Alfeusz Anna Annasz Barabasz Bartymeusz Dyzma Elżbieta Gabriel Jan Chrzciciel Joachim Joanna Józef mąż Maryi Józef z Arymatei Kajfasz Kleofas Legion Lizaniasz Łazarz Łukasz Malchus Marek Ewangelista Maria Kleofasowa Maria Magdalena Maria z Betanii Marta Maryja Nikodem Symeon Starzec Syrofenicjanka Szatan Szymon Cyrenejczyk Zachariasz Zacheusz Zebedeusz
Grupy	aniołowie ewangeliści faryzeusze prozelici saduceusze Samarytanie sanhedryn Siedemdziesięciu dwóch Trzej Królowie uczeni w Piśmie zeloci

Apostołowie

Dzieje Apostolskie
Piotr i Paweł

Rzymianie
członkowie rodziny Heroda

Ewangelie	Filip Tetrarcha Herod Antypas Herod Archelaos Herod Wielki Herodiada Kwiryniusz Longinus Poncjusz Piłat Prokula Salome Tyberiusz
Dzieje Apostolskie	Feliks Agryppa I Festus Agryppa II Junniusz Anneusz Gallio Klaudiusz Lizjasz

Listy

Apokalipsa Jana

Katolikos Wszystkich Ormian

Era Apostolska

Juda Tadeusz Apostoł (43–66)
Bartłomiej Apostoł (60–68)
Św. Zachariasz (68–72)
Św. Zementus (72–76)
Św. Atrnerseh (77–92)
Św. Mushe (93–123)
Św. Shahen (124–150)
Św. Shavarsh (151–171)
Św. Leontius (172–190)

Era Sophene

Św. Merozanes (240–270)
Grzegorz Oświeciciel (288–325)

Pierwsza era
Eczmiadzyn

Arcasydzi	Grzegorz Oświeciciel (301–325) Św. Aristaces I (325–333) Św. Wertanes (333–341) Św. Husik (341–347)
Dynastia Syryjska	Daniel I (347)
Asziszattowie	Pharen I (348–352)
Arcasydzi	Nerses I Wielki (353–373)
Albaniosidzi	Izaak I (373–377) Zawen (377–381) Aspuraces I (381–386)
Arcasydzi	Izaak (387–428)
Dynastia Syryjska	Brkisho (428–432) Samuel (432–437)
Bezdynastyczny	Św. Howsep I (437–452)

Era Dwin

Melitus (452–456)
Mojżesz I (456–461)
Św. Kyud (461–478)
Św. Jan I (478–490)
Papken I (490–516)
Samuel I (516–526)
Mushe I (526–534)
Sahak II (534–539)
Krzysztof I (539–545)
Ghevond (545–548)
Nerses II (548–557)
Jan II (557–574)
Mojżesz II (574–604)
wakat 604–607, Verthanes Qerthol jako administrator
Abraham I (607–615)
Gomidas (615–628)
Krzysztof II (628–630)
Ezra (630–641)
Nerses III (641–661)
Anastasius (661–667)
Israel (667–677)
Sahak III (677–703)
Eliasz (703–717)
Św. Jan III Filozof (717–728)
Dawid I (728–741)
Dertad I (741–764)
Dertad II (764–767)
Sion (767–775)
Izajasz (775–788)
Stefan I (788–790)
Joab (790–791)
Solomon (791–792)
Jerzy I (792–795)
Józef I (795–806)
Dawid II (806–833)
Jan IV (833–855)
Zachariasz I (855–876)
Jerzy II (877–897)
Św. Mashdotz (897–898)

Era Aghtamar

Jan V Historyk (898–929)
Stefan II (929–930)
Teodor I (930–941)
Yeghishe (941–946)

Era Arghina

Ananiasz (949–968)
Vahan (968–969)
Stefan III (969–972)
Khachig I (973–992)

Era Ani

Sarkis I (992–1019)
Piotr (1019–1058)
od 1058 do 1441 tytuł nosił Katolikos Wielkiego Domu Cylicyjskiego

Druga era
Eczmiadzyn

Giragos (1441–1443)
Jerzy X (1443–1465)
Aristaces II (1465–1469) koadiutor
Sarkis II (1469–1474)
Jan VII (1474–1484)
Sarkis III (1484–1515)
Zachariasz II (1515–1520)
Sarkis IV (1520–1536)
Grzegorz XI (1536–1545)
Stefan V (1545–1567)
Michał (1567–1576)
Grzegorz XII (1576–1590)
Dawid IV (1590–1629)
Mojżesz III (1629–1632)
Filip (1633–1655)
Jakub IV (1655–1680)
Eliazar (1681–1691)
Nahabed (1691–1705)
Aleksander I (1706–1714)
Asdvadzadur (1715–1725)
Garabed II (1725–1729)
Abraham II (1730–1734)
Abraham III (1734–1737)
Lazar (1737–1751)
Minas (1751–1753)
Aleksander II (1753–1755)
Sahak V (niewyświęcony, 1755)
wakat (1755–1759)
Jakub V (1759–1763)
Symeon (1763–1780)
Łukasz (1780–1799)
Józef II(niewyświęcony, 1800)
Dawid V (1801–1807)
Daniel II (1802–1808, rywal)
Yeprem (1809–1830)
Jan VIII (1831–1842)
Nerses V (1843–1857)
Madteos I (1858–1865)
Jerzy IV (1866–1882)
wakat (1882–1885)
Magar (1885–1891)
Mkrticz Chrimian (1892–1907)
Madteos II (1908–1910)
Jerzy V (1911–1930)
wakat (1930–1932)
Choren (1932–1938)
wakat (1938–1945)
Jerzy VI (1945–1954)
Wasken I (1955–1994)
Karekin I (1995–1999)
Karekin II (od 1999)

Święci wspominani w pierwszej modlitwie eucharystycznej − kanonie rzymskim

Pierwsze wspomnienie
(modlitwa za żywych)

Drugie wspomnienie
(modlitwa za zmarłych)

Stare Przymierze

Kontrola autorytatywna (osoba):

Encyklopedia internetowa: