Bazardüzü

We współczesnym świecie Bazardüzü stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu ludzi w każdym wieku i w każdym stanie. Wraz z postępem technologii i globalizacją Bazardüzü przejął wiodącą rolę w różnych aspektach naszego codziennego życia. Niezależnie od tego, czy chodzi o sferę zawodową, edukacyjną, kulturalną czy społeczną, Bazardüzü wywołał debaty, refleksje i sprzeczne opinie. Na przestrzeni historii Bazardüzü wyznaczał ważne kamienie milowe i znacząco wpływał na sposób, w jaki żyjemy i odnosimy się do siebie. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Bazardüzü, analizując jego wpływ, ewolucję i prognozy na przyszłość.

Bazardüzü
Ilustracja
Państwo

 Azerbejdżan[1]
 Rosja[1]

Położenie

Qusar rayonu, Republika Dagestanu[1]

Pasmo

Pasmo Główne, Wielki Kaukaz[1]

Wysokość

4466[1] m n.p.m.

Wybitność

2454[2] m

Położenie na mapie Azerbejdżanu
Mapa konturowa Azerbejdżanu, u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bazardüzü”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bazardüzü”
Położenie na mapie Dagestanu
Mapa konturowa Dagestanu, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bazardüzü”
Ziemia41°13′14″N 47°51′28″E/41,220556 47,857778
Multimedia w Wikimedia Commons

Bazardüzü[3] (azer. Bazardüzü dağı; ros. Базардюзю, trl. Bazardjuzju, trb. Bazardiuziu; lezg. Кичlен сув, trl. Kičhen suv) – góra w Paśmie Głównym Wielkiego Kaukazu, położona na granicy Azerbejdżanu (Qusar rayonu) i Rosji (Republika Dagestanu), o wysokości 4466 m n.p.m.[1] (dwunasta pod względem wysokości bezwzględnej góra w Wielkim Kaukazie[2]). Jej wierzchołek stanowi najwyżej położony punkt wschodniego Kaukazu i Azerbejdżanu[1]. Jest także drugim po Elbrusie (5642 m n.p.m., wybitność – 4741 m) szczytem Wielkiego Kaukazu pod względem wybitności – 2454 m[2].

Bazardüzü widziana z doliny Xınalıq
Bazardüzü widziana z azerskiego miasta Qəbələ

Pierwszego odnotowanego historycznie wejścia dokonał Rosjanin A. Aleksandrow w 1847 roku, który zdobył szczyt północno-wschodnią granią[4].

Góra zbudowana jest z łupków krystalicznych i porfirów[1] pochodzących z jury środkowej (aalen)[5]. Jej zbocza pokryte są gołoborzami[1]. Po północnej stronie góry mogą znajdować się niewielkie lodowce[1], choć opracowanie z 2011 roku wskazuje, że lodowców już na tym obszarze nie ma, a wierzchołek góry pokrywa firn[6].

Bazardüzü znajduje się w granicach Parku Narodowego Şahdağ[7]. W 2000 roku góra wraz z obszarem u jej południowego podnóża, o łącznej powierzchni około 4000 ha, została włączona przez BirdLife International do sieci ostoi ptaków IBA[8]. Na jej terenie zidentyfikowano między innymi co najmniej cztery gatunki ptaków szponiastych: orłosępa Gypaetus barbatus, sępa płowego Gyps fulvus, ścierwnika Neophron percnopterus, orła przedniego Aquila chrysaetos[8]. Ponadto zaobserwowano pleszkę kaukaską Phoenicurus erythrogaster, gatunek z rzędu wróblowych, którego areał ograniczony jest do Azji Środkowej i Kaukazu[8]. Stwierdzono także cztery gatunki ptaków spośród dziesięciu w Europie, których zasięg w okresie lęgowym jest ograniczony wyłączenie do euroazjatyckich obszarów wysokogórskich[8]. Powołanie obszaru jako ostoi ptaków IBA przez BirdLife International było możliwe ze względu na występowanie gatunków, które wypełniają kryteria A1 (gatunki globalnie zagrożone) i A3 (gatunki ograniczone do danego biomu)[8].

Jest to także obszar dość licznego występowania koziorożca walcorogiego Capra cylindricornis[9], gatunku endemicznego dla środkowego i wschodniego Wielkiego Kaukazu, bliskiego zagrożenia (NT – Near Threatened) według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j Bazardüzü dağı, Encyklopedia PWN , Wydawnictwo Naukowe PWN .
  2. ↑ a b c Bochud 2011 ↓, s. 14.
  3. ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019, s. 235, 379. ISBN 978-83-254-2578-4.
  4. ↑ Классификационная таблица маршрутов на горные вершины Азербайджана. Федерация Альпинизма Азербайджана. . . (ros.).
  5. ↑ Bochud 2011 ↓, s. 26–27, 137.
  6. ↑ Bochud 2011 ↓, s. 15.
  7. ↑ E.A. Jabrayilov. TOURISM OPPORTUNITIES OF SHAHDAG NATIONAL PARK AND ITS BUFFER ZONE. „ТУРИЗМ И РЕКРЕАЦИЯ: ИННОВАЦИИ И ГИС-ТЕХНОЛОГИИ, материалы XIII Международной научно-практической конференции.”, s. 50–53, 2021. Астраханский государственный университет. 
  8. ↑ a b c d e BirdLife International: Important Bird Area factsheet: Mount Bazar-Duzu (Azerbaijan). 2024. . (ang.).
  9. ↑ S.M. Guliev, P.J. Weinberg, Askerov E.: Daghestan Tur (Capra cylindricornis Blyth) Conservation Strategy in Azerbaijan. W: N. Zazanashvili, D. Mallon: Status and Protection of Globally Threatened Species in the Caucasus. Tbilisi: Contour Ltd., 2009-06-09, s. 53–60. ISBN 978-9941-0-2203-6.
  10. ↑ B. Lortkipanidze, P. Weinberg, Capra cylindricornis, The IUCN Red List of Threatened Species 2020, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T3795A91287260.en (ang.).

Bibliografia

  • Martin Bochud: Tectonics of the Eastern Greater Caucasus in Azerbaijan. Doctoral thesis. Fribourg: Université de Fribourg, 2011, s. 14.