Bolesław Bronisław Duch

Bolesław Bronisław Duch

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1896 Borszczów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	9 października 1980 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	60 Pułk Piechoty 73 Pułk Piechoty 39 Dywizja Piechoty 1 Dywizja Grenadierów 3 Dywizja Strzelców Karpackich
Stanowiska	dowódca batalionu zastępca dowódcy pułku dowódca pułku piechoty dowódca piechoty dywizyjnej dowódca dywizji piechoty Generalny Inspektor Sił Zbrojnych
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna domowa w Rosji wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa bitwa o Monte Cassino
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Bolesław Bronisław Duch^[a] (ur. 15 listopada 1896 w Borszczowie, zm. 9 października 1980 w Londynie) – generał dywizji Wojska Polskiego.

Szkołę średnią ukończył w Samborze, gdzie działał w skautingu polskim, oraz w organizacji „Zarzewie” i Polowych Drużynach Sokolich. Maturę uzyskał w 1914 roku.

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 roku wstąpił najpierw do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu do 3 pułku piechoty wchodzącego w skład II Brygady Legionów. Z tym pułkiem walczył na terenie Bukowiny. W nocy 15/16 lutego 1918 roku wziął udział w bitwie pod Rarańczą, gdzie II Brygada Legionów pod dowództwem płk. Józefa Hallera przebiła się przez front rosyjsko-austriacki. Następnie walczył w składzie II Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez płk. Józefa Hallera. 11 maja 1918 roku wziął udział w bitwie pod Kaniowem, gdzie II Korpus Polski został otoczony przez Niemców i zmuszony do kapitulacji, a żołnierzy internowano. Uciekł z niewoli i przedostał się do I Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. W związku z jego kapitulacją w dniu 21 maja 1918 roku, udał się do Murmańska. Tam, od grudnia 1918 roku, podczas wojny domowej w Rosji dowodził początkowo 1. Kompanią Polskiego Samodzielnego Oddziału Murmańskiego w ramach interwencyjnych wojsk brytyjskich walczących z oddziałami Armii Czerwonej. W sierpniu 1919 roku w związku z wycofaniem wojsk brytyjskich, udał się wraz z całym Polskim Samodzielnym Oddziałem Murmańskim do Wielkiej Brytanii, gdzie w listopadzie 1919 roku został jego dowódcą^[2].

Do Polski wrócił wraz z całym dowodzonym przez siebie oddziałem w grudniu 1919 roku. Został dowódcą samodzielnego batalionu murmańskiego w składzie 64 pułku piechoty, później przemianowanego na III batalion 64 pułku piechoty. Jako dowódca batalionu od lipca 1920 roku brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej^[3]. Następnie ukończył kurs dowódców batalionów oraz kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu. W lutym 1925 został przydzielony z 64 pp do Korpusu Kadetów Nr 2 w Modlinie na stanowisko dowódcy kompanii kadeckiej (etet majora)^[4]. Następnie pracował w III Oddziale Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Od 1926 roku został dowódcą batalionu w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, funkcję tę pełnił do sierpnia 1929^[5]. W latach 1929–1931 studiował w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej ukończeniu został mianowany zastępcą dowódcy 60 pułku piechoty w Ostrowie Wielkopolskim. W 1935 został dowódcą 73 pułku piechoty w Katowicach^[6]. Od 1938 był dyrektorem nauk w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, którą to funkcję pełnił do wybuchu wojny^[7].

We wrześniu 1939 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 39 Dywizji Piechoty Rezerwowej, którą faktycznie dowodził z uwagi na chorobę jej dowódcy gen. Brunona Olbrychta^[8]. 39 Dywizja Piechoty weszła w skład Armii „Lublin” i w dniu 26 września 1939 wraz z pozostałymi jednostkami skapitulowała. Duch jednak uniknął niewoli i przedostał się do Francji^[9].

W styczniu 1940 objął po gen. Stanisławie Maczku dowództwo 1 Dywizji Grenadierów. W dniu 18 maja 1940 1 Dywizja Grenadierów została skierowana na front do dyspozycji II Grupy armii francuskiej i weszła w skład XX Korpusu. W dniu 21 czerwca 1940 wobec podjęcia przez marszałka Philippe Petaina rozmów z Niemcami w sprawie rozejmu gen. Duch wydał rozkaz o rozwiązaniu 1 Dywizji Grenadierów i przedzieranie się małymi grupkami do Wielkiej Brytanii^[10].

W lipcu 1940 dotarł do Wielkiej Brytanii. Od sierpnia 1940 do marca 1941 był II generałem do zleceń Naczelnego Wodza. Następnie w kwietniu 1941 gen. Władysław Sikorski mianował go szefem Polskiej Misji Wojskowej w Kanadzie, udał się do Kanady, gdzie organizował ośrodek rekrutacji do Wojska Polskiego^[11].

W kwietniu 1942 powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie został mianowany dowódcą 1 Brygady Strzelców I Korpusu Polskiego w Szkocji. Funkcję tę pełnił do lipca 1943.

W lipcu 1943 roku został skierowany do Palestyny, gdzie 6 sierpnia 1943 objął dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich^[12]. 3 Dywizją Strzelców Karpackich dowodził w czasie kampanii włoskiej II Korpusu Polskiego, do dnia zakończenia walk w dniu 21 kwietnia 1945^[13].

Po zakończeniu wojny nadal dowodził 3 Dywizją Strzelców Karpackich, która wchodziła w skład Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1947 został zdemobilizowany i przeniósł się do Londynu.

Wykorzystując własne oszczędności kupił dom na wynajem, pełniąc w nim rolę administratora i stróża, co pozwalało mu na uzyskanie środków utrzymania^[14].

Działał w londyńskim środowisku kombatanckim. 27 maja 1978 został mianowany przewodniczącym Wojskowej Komisji Orzekającej^[15]. 19 lutego 1980 roku Prezydent RP Edward Bernard Raczyński mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych^[16]. Zmarł 9 października 1980 w Londynie, po spopieleniu zwłok urna z prochami została pochowana na polskim cmentarzu wojennym pod Monte Cassino^[17].

Był żonaty z Zofią z Lisiewiczów^[18].

W 1990 został wybity medal z podobizną Bronisława Ducha o treści Bitwa pod Lagarde 1940–1990, wydany przez Mennicę Państwową, a zaprojektowany przez Ewę Tyc-Karpińską^[19].

14 maja 2007 Rada Miasta Lublina, na wniosek grupy radnych PiS, podjęła uchwałę Nr 113/IX/2007 w sprawie zmiany nazwy ulicy Kazimierza Wyrwasa ps. „Michał”, żołnierza AL i sekretarza obwodowego komitetu PPR na „gen. Bronisława Ducha”.

• podporucznik – 1918 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 lutego 1918^[20]
• porucznik – 1919
• kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• major – 1 grudnia 1924 r. ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 197. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
• podpułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 32. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
• pułkownik dyplomowany – 1938
• generał brygady – 3 maja 1940
• generał dywizji – 1 czerwca 1945

• Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari (1944)^[21]
• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (1940)^[22]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1922)^[23]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 kwietnia 1979)^[24]
• Krzyż Niepodległości (2 sierpnia 1931)^[25]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[26]
• Krzyż Walecznych (ośmiokrotnie)^[27]
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1935)^[28][29]
• Krzyż Wojenny (Francja)
• Medal Zwycięstwa „Médaille Interalliée” (zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921)^[30]
• Military Cross (Wielka Brytania)
• Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy)

• Komandor Orderu Legii Honorowej (III Republika Francuska, udekorowany 28 kwietnia 1973)^[31]
• Srebrny Medal Waleczności (Austro-Węgry, 1917)^[32]

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. .
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie. eprints.hist.pl. .
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990, s. 763–764. ISBN 83-211-1096-7.
• Stanisław Kamiński: Generał dywizji Bronisław Bolesław Duch (1896–1980). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010. ISBN 978-83-235-0558-7.
• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 . Brak numerów stron w książce
• Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 77–83. ISBN 83-7021-096-1.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990, s. 763–764. ISBN 83-211-1096-7.