Brander
Wygląd przypnij ukryj
 |
Ten artykuł od 2014-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Francuskie brandery w bitwie o Quebec
Holenderski brander atakujący angielski HMS Royal James w czasie bitwy pod Solebay
Brander (z niem. brand – pożar) – jednostka pływająca wypełniona materiałami łatwopalnymi (np. drewno, smoła, żywica, oliwa itp.), którą po opuszczeniu przez załogę i podpaleniu puszczano z wiatrem lub prądem w stronę okrętów nieprzyjaciela, aby wzniecić na nich pożar.
Branderami nazywano też statki przeznaczone do zatopienia na torach wodnych w celu blokowania ich podczas działań wojennych.
Użycie branderów
Często w charakterze branderów używano będących na podorędziu statków lub okrętów o mniejszej wartości (starych lub zużytych), lecz od XVII wieku państwa mające duże marynarki budowały okręty przeznaczone specjalnie do użycia jako brandery. Przyłączane do flot, pełniły w nich funkcje pomocnicze, do czasu użycia we właściwej roli. Brandery były szczególnie skuteczne w zwalczaniu zakotwiczonych zespołów okrętów żaglowych.
Użycie branderów przez flotę Wandalów przyczyniło się do klęski wspólnej wyprawy Rzymu i Bizancjum podczas morskiej bitwy u przylądka Bon.
Wraz z rozwojem taktyki i techniki brandery stawały się coraz mniej efektywne. Marynarka Brytyjska przekształciła ostatni brander (HMS Thais) w slup w 1808 roku. We flocie tureckiej brandery były jeszcze w 1827 roku.
Oprócz branderów służących do podpalania, budowano i stosowano okręty przeznaczone do niszczenia flot lub umocnień brzegowych przez detonację dużych ilości materiałów wybuchowych (prochu najlepszej jakości) umieszczonego w odpowiednich zasobnikach.
Brandery zostały użyte np. przez Polaków w bitwie morskiej pod Salis w 1609.
W podobny sposób podpalano (drewniane) mosty na rzekach.
W okresie powstania listopadowego Rosjanie pod koniec marca 1831 roku wypuścili brandery celem zniszczenia mostu w Warszawie, jednak Batalion Sandomierskich Strzelców Celnych skutecznie zapobiegł próbie podpalenia mostu.
Przypisy
- ↑ brander – Słownik języka polskiego PWN. sjp.pwn.pl. .
- ↑ Krupa (red.) 2007 ↓, s. 107.
- ↑ Peter Heather: Upadek cesarstwa rzymskiego. Poznań: Rebis, 2017. ISBN 978-83-7301-735-1.brak strony w książce
Bibliografia
- Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15175-1.
- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9
- James Lowell Coggeshall: The Fireship and It's Role in Royal Navy. Austin: The University of Texax, 1997-08. .brak strony w książce
- Krzysztof Gerlach, Brandery - postrach drewnianych żaglowców, "Morze, Statki i Okręty" nr 5/2009, s.56