Doktorant
Wygląd przypnij ukryj
 |
Ten artykuł należy dopracować: przedstawiono sytuację tylko z polskiej perspektywy – artykuł powinien być przekrojowy. Pomóż go poprawić. Na stronie dyskusji mogą znajdywać się pomocne komentarze. |
Doktorant – osoba pisząca rozprawę doktorską. W rozumieniu polskiej nieobowiązującej już ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym doktorant był uczestnikiem studiów doktoranckich.
Rodzaje dróg do doktoratu
Przed 1 października 2018 r. funkcjonowało kilka ścieżek umożliwiających pisanie doktoratu:
- z „wolnej stopy” – umożliwiał to art. 11 Ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym, zgodnie z którym przewód doktorski otwierało się na wniosek zainteresowanego
- obejmując stanowisko asystenta (8 lat na napisanie doktoratu)
- studia doktoranckie (2-4 lata) stacjonarne lub niestacjonarne.
Legitymacja doktoranta
Status doktoranta
Uczestnicy studiów doktoranckich w Polsce nie byli ani studentami, ani pracownikami naukowymi. Jest to konsekwencja procesu bolońskiego, którego celem jest strukturyzacja studiów trzeciego stopnia, co prowadzi do starcia się dwóch tradycji organizacji takich studiów: kontynentalnej i anglosaskiej. W tradycji anglosaskiej (USA, UK) doktorant jest studentem, a na studia doktoranckie można zapisać się już po zdobyciu tytułu licencjata. Zdobycie tytułu magistra następuje wtedy w trakcie studiów doktoranckich. Koszty zakupu takich studiów „2 w 1” są niższe niż koszty zakupu kolejno dwóch stopni. W tradycji kontynentalnej, wzorowanej na rozwiązaniach niemieckich, doktorant jest naukowcem, a studia przygotowują do pracy na uczelni.
Uczestnicy studiów doktoranckich w Polsce do 2018 r.
Samorząd
Uczestnicy studiów doktoranckich tworzyli samorząd doktorantów. Łączny udział przedstawicieli studentów i doktorantów w senacie uczelni nie mógł być mniejszy niż 20%, a ich liczbę ustalano proporcjonalnie do ich liczebności na uczelni, przy czym każdą z tych grup musiała reprezentować co najmniej jedna osoba. Uczestnicy seminarium doktoranckiego nie mogli tworzyć samorządu doktorantów, tym samym nie posiadali przedstawiciela na Krajowym Zjeździe Doktorantów i nie mogli kandydować do Krajowej Reprezentacji Doktorantów.
Problemy pracownicze
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym wiązała doktorantów studiów stacjonarnych quasistosunkiem pracy, na który składały się:
- obowiązek odbywania praktyk dydaktycznych w formie prowadzenia zajęć dydaktycznych, zagrożony sankcją w postaci skreślenia z listy doktorantów. Wymiar praktyk dydaktycznych wynosił nie mniej niż 10 i nie więcej niż 90 godzin rocznie.
- ubezpieczenie zdrowotne odprowadzane przez uczelnię
- możliwość wypłacania stypendium doktoranckiego w wysokości nie niższej niż 60% minimalnego wynagrodzenia zasadniczego asystenta.
- okres odbywania studiów (nie dłuższy niż 4 lata) wliczany do okresu pracy, jeżeli doktorant uzyska stopień doktora (przepis dotyczył zarówno doktorantów studiów stacjonarnych, jak i niestacjonarnych).
Pomoc materialna
Zgodnie z art. 199 Prawa o szkolnictwie wyższym doktorant mógł otrzymać pomoc materialną w formie:
- stypendium socjalnego
- zapomogi
- stypendium dla najlepszych doktorantów
- stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych
- stypendium ministra za wybitne osiągnięcia.
Kontrowersje
 |
Ta sekcja od 2010-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji. |
- Zasady funkcjonowania, regulamin studiów doktoranckich, prawa i obowiązki doktorantów określał regulamin studiów ustalany indywidualnie przez każdą uczelnię. Na niektórych z nich doktorant, który nie obronił rozprawy doktorskiej po 4-letnim okresie studiów zobowiązany był do zwrotu całej kwoty pobieranego stypendium doktoranckiego. Inne uczelnie zaś, rezygnowały z tego rygoru w myśl przepisu niemożliwości pobierania stypendium doktoranckiego na pierwszym roku studiów.
- Na niektórych kierunkach studiów limity przyjęć na studia doktoranckie były zawyżane dla zysku. Celem było zwiększenie dotacji budżetowej, gdyż jej wysokość za doktoranta była pięciokrotnie wyższa niż za studenta. W takich sytuacjach uczelnia nie była w stanie objąć wszystkich merytoryczną opieką, a także nie wypłacała stypendiów doktoranckich.
- Studia doktoranckie nie musiały kończyć się uzyskaniem stopnia doktora. Niektórzy twierdzą więc, że powinny stanowić wartość samą w sobie. Zniechęcanie doktorantów może być motywowane chęcią zaoszczędzenia na kosztach recenzji prac doktorskich. Jednak doktorantom, którzy nie zdobędą stopnia doktora, okres studiów nie wlicza się do okresu pracy.
- Od 1 stycznia 2012 r. doktorantom do ukończenia 35. roku życia przysługiwała ulga w wysokości 51% na przejazdy środkami transportu kolejowego (PKP – bilety jednorazowe i miesięczne) i transportu autobusowego (PKS – na podstawie biletów miesięcznych) – analogicznie jak studentom.
- Pełne prawa członkowskie doktoranci mogli uzyskać wyłącznie w organizacjach uczelnianych, które statutowo określono jako organizacje doktoranckie.
Przypisy
- ↑ Dz.U. z 2017 r. poz. 2183
- ↑ Dz.U. z 2017 r. poz. 1789
- ↑ Art. 208 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym.
- ↑ Art. 61 ust. 3 oraz art. 67 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym.
- ↑ Art. 197 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym.
- ↑ § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie kształcenia na studiach doktoranckich w uczelniach i jednostkach naukowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 256).
- ↑ Art. 200 Prawa o szkolnictwie wyższym.
- ↑ Art 198 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym.
- ↑ Informacja nt. uprawnień doktorantów do ulg przejazdowych w publicznym transporcie zbiorowym na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. .
- ↑ Art. 210 Prawa o szkolnictwie wyższym.