Federalna Republika Jugosławii

W tym artykule przyjrzymy się fascynującemu życiu Federalna Republika Jugosławii, czyli tematowi, który na przestrzeni dziejów przykuwał uwagę wielu ludzi. Federalna Republika Jugosławii był przedmiotem badań, debat i kontrowersji, wywołując duże zainteresowanie w różnych dziedzinach wiedzy. Przez lata Federalna Republika Jugosławii pozostawił niezatarty ślad w społeczeństwie, wpływając na sposób, w jaki myślimy, działamy i odnosimy się do otaczającego nas świata. W tym artykule zagłębimy się w różne aspekty Federalna Republika Jugosławii, ujawniając jego znaczenie i wpływ na nasze codzienne życie.

Federalna Republika Jugosławii
Савезна Република Југославија
Savezna Republika Jugoslavija
27 kwietnia 1992 – 4 lutego 2003
Herb Flaga
Herb Flaga
Hymn: Hej, Sloveni
(Hej Słowianie)
Ustrój polityczny

republika federalna

Stolica

Belgrad

Data powstania

27 kwietnia 1992

Data likwidacji

4 lutego 2003

Prezydent

Vojislav Koštunica

Premier

Dragiša Pešić

Powierzchnia

102 350 km²

Populacja (2003)
• liczba ludności


10 829 175

• gęstość

105 os./km²

Waluta

dinar jugosłowiański (YUM)

Domena internetowa

.yu

Strefa czasowa

UTC +1 – zima
UTC +2 – lato

Język urzędowy

serbski

Mapa opisywanego kraju
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, u góry znajduje się punkt z opisem „Federalna Republika Jugosławii”
44,8167°N 20,4667°E/44,816700 20,466700
Multimedia w Wikimedia Commons
Podział Jugosławii na republiki i autonomiczne prowincje

Federalna Republika Jugosławii (Савезна Република Југославија – Savezna Republika Jugoslavija, potocznie trzecia Jugosławia[1]) – państwo powstałe po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (1991–1992), będące federacją dwóch republik – Serbii i Czarnogóry. Państwo to istniało w latach 1992–2003.

Ustrój polityczny

Zgodnie z konstytucją z 27 kwietnia 1992 roku (nowelizowaną 6 lipca 2000 roku) głową państwa był prezydent wybierany w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy parlament – Zgromadzenie Federalnej Republiki Jugosławii (Skupsztina), składający się z izby niższej (Rady Obywatelskiej składającej się z 138 deputowanych, 108 przedstawicieli Serbii i 30 Czarnogóry) i izby wyższej (Rady Republik, liczącej 40 członków, po 20 z Serbii i Czarnogóry). Kadencja parlamentu trwała cztery lata. Władzę wykonawczą sprawowała Federalna Rada Wykonawcza. Na jej czele stał premier powoływany przez parlament. W myśl konstytucji prezydent i premier nie mogli pochodzić z tej samej republiki[2].

Serbia i Czarnogóra posiadały własne organy władzy ustawodawczej i wykonawczej (np. prezydenta, parlament i rząd). W Serbii głównym organem władzy był jednoizbowy parlament, Zgromadzenie Narodowe. Prezydent był wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję z jednorazową możliwością ubiegania się o reelekcję. Prawo inicjatywy ustawodawczej miały: rząd, deputowani albo sześć tysięcy wyborców[3].

Historia

Federalna Republika Jugosławii powstała w kwietniu 1992 roku. W jej składzie znalazły się Socjalistyczne Republiki Serbii i Czarnogóry, które nie zdecydowały się na ogłoszenie niepodległości w przeciwieństwie do pozostałych republik wchodzących w skład komunistycznej Jugosławii[4]. Federalna Republika Jugosławii zaangażowała się w wojny w Chorwacji i Bośni. Władzę w kraju sprawował Slobodan Milošević, lider postkomunistycznej Socjalistycznej Partii Serbii (SPS). Pewną rolę na scenie politycznej Federalnej Republiki Jugosławii miały także ugrupowania parafaszystowskie, jawnie popierające SPS. Cechą łączącą SPS i parafaszystów było popieranie idei Wielkiej Serbii, obejmującej swoim zasięgiem obszar Federalnej Republiki Jugosławii oraz tereny zamieszkałe przez Serbów w Chorwacji i Bośni[5].

27 kwietnia 1992 roku uchwalono konstytucję, a 31 maja 1992 roku uchwalono nowe zasady przeprowadzania wyborów prezydenckich i parlamentarnych. Pierwsze wybory prezydenckie i parlamentarne odbyły się 20 grudnia 1992 roku. Wybory parlamentarne wygrała SPS, a prezydenckie Dobrica Ćosić. Ćosić rządził od 15 czerwca 1992 do 1 czerwca 1993 roku, jednak decydującą rolę odgrywał prezydent Serbii Slobodan Milošević[6]. Kolejnymi prezydentami Federalnej Republiki Jugosławii byli: Miloš Radulović (od 1 czerwca do 25 czerwca 1993 roku) i Zoran Lilić (od 25 czerwca 1993 do 25 czerwca 1997 roku). W czerwcu 1997 roku urząd prezydenta Federalnej Republiki Jugosławii objął Milošević[7].

Rządy Miloševicia w Serbii zaczęły słabnąć w 1995 roku. W Serbii wielokrotnie organizowano demonstracje przeciwko rządom SPS i Miloševicia. Społeczeństwo miało za złe prezydentowi Serbii niezrealizowanie obietnic, których ceną były wojny i sankcje. Lokalne wybory samorządowe w 1996 roku wygrywali głównie przedstawiciele opozycji[8]. Milošević nie uznał wyników wyborów[9][10]. Obok problemów gospodarczych w Serbii narastał konflikt pomiędzy Serbami a Albańczykami w Kosowie. Kryzys w tym regionie przerodził się w 1999 roku w wojnę. Do wojny dołączyło NATO, opowiadające się przeciwko Serbii. Interwencja NATO tymczasowo wzmocniła pozycję Miloševicia. Po zawarciu pokoju Milošević ponownie zaczął tracić poparcie[8].

27 lipca 2000 roku Milošević ogłosił przeprowadzenie przyspieszonych wyborów prezydenckich Federalnej Republiki Jugosławii. Termin wyznaczono na 24 września[9]. Ugrupowania opozycyjne stworzyły wspólną koalicję pod nazwą Demokratyczna Opozycja Serbii (DOS). Kandydatem DOS-u został Vojislav Koštunica. Pierwsza tura wyborów odbyła się zgodnie z terminem. Po ogłoszeniu wstępnych wyników opozycja ogłosiła zwycięstwo Koštunicy. Kilka dni później komisja rządowa uznała, że żaden z kandydatów nie uzyskał poparcia przekraczającego 50% głosów i wezwała do drugiej tury wyborów. Ta decyzja doprowadziła do kryzysu politycznego[11]. DOS nakazała Miloševicowi ustąpić ze stanowiska i przyznać się do przegranej. Termin wyznaczono na 5 października[12].

5 października 2000 roku do Belgradu jechały pojazdy wożące przeciwników Miloševicia. Protesty społeczne (nazwane później „rewolucją buldożerów”, od buldożerów jadących na platformach, które miały w razie konieczności przełamać blokady i barykady) doprowadziły do odsunięcia od władzy Miloševicia, uznania Koštunicy za zwycięzcę wyborów prezydenckich oraz przeprowadzenia przyspieszonych wyborów parlamentarnych[13]. 16 października SPS, DOS i Serbski Ruch Odnowy oraz prezydent Federalnej Republiki Jugosławii Vojislav Koštunica i prezydent Serbii Milan Milutinović podpisali porozumienie o zorganizowaniu przyspieszonych wyborów parlamentarnych, wyznaczonych na 23 grudnia[14]. Wybory wygrała DOS, zdobywając 65% głosów[15]. Urząd premiera objął Zoran Đinđić[16].

14 lutego 2002 roku liderzy Serbii i Czarnogóry podpisali umowę, przekształcającą Federalną Republikę Jugosławii w konfederację republik o nazwie Serbia i Czarnogóra[17]. Serbia i Czarnogóra oficjalnie powstała 4 lutego 2003 roku[18].

Demografia

W 2000 roku w Federalnej Republice Jugosławii żyło ok. 10 mln mieszkańców[2].

Religia

Preferencje religijne w Federalnej Republice Jugosławii[2]
Religia 1995 1998
prawosławie 44% 65%
islam 12% 19%
katolicyzm 31% 4%
protestantyzm - 1%
pozostałe wyznania 13% 11%

Przypisy

  1. ↑ Yugoslavia - The third Yugoslavia, Encyclopædia Britannica (ang.).
  2. ↑ a b c Wojciechowski 2002 ↓, s. 134.
  3. ↑ Wojciechowski 2002 ↓, s. 135.
  4. ↑ Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 10.
  5. ↑ Gaca, Kamińska i Naworski 2000 ↓, s. 172.
  6. ↑ Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 140-141.
  7. ↑ Leaders of the Federal Republic of Yugoslavia/ Serbia and Montenegro (1992-2006). zarate.eu. . (ang.).
  8. ↑ a b Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 10-11.
  9. ↑ a b Serbians overthrow Milosevic (Bulldozer Revolution), 2000. nvdatabase.swarthmore.edu, 2000. . (ang.).
  10. ↑ Chodak 2016 ↓, s. 269-271.
  11. ↑ Chodak 2016 ↓, s. 271-272.
  12. ↑ Mikucka-Wójtowicz 2014 ↓, s. 517.
  13. ↑ Chodak 2016 ↓, s. 274.
  14. ↑ Mikucka-Wójtowicz 2014 ↓, s. 222.
  15. ↑ Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie: Republic of Serbia Federal Republic Yugoslavia Parliamentary Election 23 Decemcer 2000 Final Report. Warszawa: 2001.
  16. ↑ Leaders of Serbia. zarate.eu. . (ang.).
  17. ↑ Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 247.
  18. ↑ Lubik-Rzeczek 2016 ↓, s. 27.

Bibliografia

  • Jarosław Chodak: Jak dokonać rewolucji niezbrojnej? Film dokumentalny w promocji zmiany społeczno-politycznej na przełomie XX i XXI w.. W: Maciej Kowalski, Tomasz Sikorski: Romantyka Rewolucji Rekonesans filmowy. Warszawa: Von Borowiecky, 2016. ISBN 978-83-607-4890-9.
  • Andrzej Gaca, Krystyna Kamińska, Zbigniew Naworski: Historia i współczesność. Świat i Polska, ludzie i poglądy. T. 2. Toruń: Towarzystwo Wspierania Nauki sp. z o.o. „GLOB”, 2000. ISBN 83-904818-2-0.
  • Mirella Korzeniewska-Wiszniewska: Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia: Serbska polityka wobec rozpadu Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008. ISBN 978-83-233-2584-0.
  • Natalia Lubik-Rzeczek. Serbian elections: The path towards Europe?. „Przegląd Politologiczny”. 4, 2016. (ang.). 
  • Dominika Mikucka-Wójtowicz: Demokratyczna transformacja w Serbii i Chorwacji w latach 1990–2010. Kraków: LIBRON – Filip Lohner, 2014. ISBN 978-83-64275-40-1.
  • Sebastian Wojciechowski: Integracja i dezintegracja Jugosławii na przełomie XX i XXI wieku. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2002. ISBN 83-87704-41-5.