Franciszek Tyczkowski

W tym artykule będziemy analizować Franciszek Tyczkowski z różnych perspektyw, badając jego wpływ na dzisiejsze społeczeństwo i jego znaczenie w różnych obszarach. Od powstania po ewolucję na przestrzeni lat Franciszek Tyczkowski odgrywał kluczową rolę w różnych aspektach życia codziennego. Dzięki podejściu multidyscyplinarnemu zajmiemy się różnymi aspektami Franciszek Tyczkowski, analizując jego wpływ na kulturę, ekonomię, politykę i technologię. Dodatkowo zbadamy znaczenie Franciszek Tyczkowski w obecnym kontekście i zastanowimy się nad jego rolą w budowaniu zrównoważonej i włączającej przyszłości.

Franciszek Tyczkowski
ilustracja
proboszcz proboszcz
Data i miejsce urodzenia

10 października 1893
Meriden

Data i miejsce śmierci

25 stycznia 1982
Nowy Jork

Przebieg służby
Lata służby

1919–1946

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

6 Lwowska Dywizja Piechoty

Stanowiska

szef służby duszpasterskiej

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Tyczkowski (ur. 10 października 1893 w Meriden, zm. 25 stycznia 1982 w Nowym Jorku) – polski duchowny rzymskokatolicki, proboszcz Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 10 października 1893 w amerykańskim mieście Meriden, w rodzinie Józefa i Kazimiery – emigrantów, pochodzących z ziemi suwalskiej, przybyłych do Stanów Zjednoczonych w 1885. Początkowo uczył się w polskiej szkole parafialnej, po czym wyjechał do Polski i kształcił się w Gimnazjum w Suwałkach, które ukończył w 1911. Podjął naukę w Seminarium Duchownym w Sejnach. Z uwagi na wybuch I wojny światowej dokończył studia w Seminarium Duchownym w Wilnie. 25 lutego 1917 otrzymał sakrament święceń kapłańskich. Początkowo pracował jako wikariusz w kościele św. Ducha w Wilnie, następnie w parafii św. Rafała w Wilnie. W 1918 podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1919 na własną prośbę został kapelanem w pułku piechoty w Kownie. Wiosną 1919 został kapelanem 1 pułku piechoty Legionów, wraz z którym brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został zdemobilizowany ze służby wojskowej w 1921 i awansowany na stopień kapelana (kapitan) rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[1][2][3]. Dzięki jego staraniom 1 listopada 1922 marszałek Józef Piłsudski wręczył żołnierzom 1 pułku piechoty Legionów nowy sztandar, ufundowany przez Stowarzyszenie Polskie z Meriden[4].

Od początku 1921 kontynuował studia w zakresie Pisma Świętego i asyrologii na UW, następnie prowadzone w Instytucie Biblijnym w Rzymie, które ukończył z tytułem magistra. W 1926 został asystentem na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Jednocześnie został mianowany rektorem tamtejszego kościoła św. Michała oraz prefektem w Szkole Przemysłowo-Handlowej i w gimnazjum prywatnym. Udzielał się w pracy społecznej w Kamionce, gdzie po jego staraniach i nadzorze zbudowano drewniany kościół św. Teresy od Dzieciątka Jezus (1926–1930)[5]. Był instruktorem i kapelanem Związku Harcerstwa Polskiego na obszarze Wileńszczyźnie.

Jako kapelan rezerwy został powołany do służby czynnej, a 18 lutego 1939 przemianowany na kapelana służby stałej ze starszeństwem z 1 sierpnia 1935 i 1. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymsko-katolickiego[6]. Na stopień starszego kapelana został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 8. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymsko-katolickiego[7]. Służył w Komendzie Miasta Wilno[8]. 24 sierpnia 1939 objął obowiązki szefa służby duszpasterskiej w Kwaterze Głównej 1 Dywizji Piechoty Legionów. Na tym stanowisku wziął udział w kampanii wrześniowej.

W połowie września 1939, odłączony od jednostki kierował się w stronę wschodnią, znalazł się w rejonie Lwowa. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został wzięty do niewoli przez Sowietów koło Buska. Wraz z innymi jeńcami był przetrzymywany kolejno w zamku w Złoczowie, w Podwołoczyska, w Szepietówce, skąd trafił do obozu w Starobielsku. W czasie świąt Bożego Narodzenia 1939 wraz z innymi duchownymi został wywieziony z tego obozu[9], po czym był osadzony przez ok. sześć miesięcy na Łubiance w Moskwie (w tym czasie na wiosnę 1940 oficerowie polscy, przetrzymywani w obozie starobielskim i innych, byli mordowani w ramach zbrodni katyńskiej). Od czerwca 1940 był osadzony w moskiewskich Butyrkach, a w sierpniu 1940 został przewieziony do obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu[10]. 25 sierpnia 1941 odprawił tam mszę św., w której uczestniczył przybyły gen. Władysław Anders i wówczas publicznie wystawiony został obraz Matki Bożej wykonanej przez por. Tadeusza Zielińskiego w obozie jenieckim w Kozielsku[11]. Po zawarciu układu Sikorski-Majski, we wrześniu 1941 wraz z innymi osadzonymi trafił do miejsc formowania Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR w Tockoje, gdzie został szefem służby duszpasterskiej w randze dziekana 6 Dywizji Piechoty. Wraz z tą jednostką opuścił ZSRR, przeszedł szlak przez Bliski Wschód, a następnie w strukturze 2 Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych uczestniczył w kampanii włoskiej, w tym w bitwie o Monte Cassino w maju 1944. Został awansowany na stopień podpułkownika (proboszcz). Po wojnie do połowy 1946 pełnił stanowisko kapelana obozu repatriacyjnego w Cervinara.

Następnie po niespełna pół wieku czas powrócił do Stanów Zjednoczonych. Był wikariuszem przy kościele św. Łucji w Nowym Jorku od lipca 1946, wkrótce potem został proboszczem parafii św. Jadwigi w Floral Park, pozostając na tym stanowisku przez sześć lat (1946–1951)[12], później był kapelanem sióstr św. Franciszka w latach 1952–1962, a następnie od 8 sierpnia 1962 proboszczem nowojorskiej parafii św. Walentego na Bronksie[13], po czym w 1968 przeszedł na emeryturę. Nadal pozostawał aktywny na polu kapłańskim oraz społecznym. Był działaczem charytatywnym, członkiem Ligi Katolickiej, został historycznie pierwszym naczelnym kapelanem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych. Wydał publikację pt. Wspomnienia z pierwszej i drugiej wojny światowej w Polsce (1972). Udzielał się jako tłumacz w kontaktach polsko-brytyjskich.

Zmarł 25 stycznia 1982. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu św. Stanisława w Meriden.

Swoje zbiory przekazał na rzecz Biblioteki im. Wróblewskich. W 1981 został powołany fundusz ks. Franciszka Tyczkowskiego. 12 listopada 2015 w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego w Wilnie otwarto wystawę pod tytułem „Gabinet Kolekcjonera”, stanowiącą zbiory po ks. Tyczkowskim[14].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1431.
  2. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1302.
  3. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 402.
  4. ↑ Satora 1990 ↓, s. 30.
  5. ↑ J. Hopen – Zawadzka: Wileńskie reminiscencje. Bydgoszcz: TMWIZW, 1996.
  6. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 770.
  7. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 542.
  8. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 407.
  9. ↑ Ks. płk dr Zbigniew Kępa: Księża kapelani Wojska Polskiego ofiary mordu katyńskiego. ordynariat.wp.mil.pl, 2010-02-07. .
  10. ↑ Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 35. .
  11. ↑ Jarosław Stróżyk: Obraz Matki Bożej Katyńskiej. przewodnik-katolicki.pl. .
  12. ↑ Danuta Piątkowska: Historia Parafii św. Jadwigi. Kościoły w Nowym Jorku. 2002. .
  13. ↑ Parafia św. Walentego, Bronx, NY. liturgicalcenter.org. .
  14. ↑ Jan Lewicki: Ze zbiorów ks. Tyczkowskiego. tygodnik.lt, 2015. .
  15. ↑ Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari. stankiewicze.com. .
  16. ↑ Komunikat o nadaniu „Orderu Odrodzenia Polski”. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 23, Nr 6 z 31 grudnia 1976. 
  17. ↑ M.P. z 1939 r. nr 37, poz. 61 „za zasługi na polu pracy społecznej.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 365.

Bibliografia