Języki barito

Języki barito – grupa języków austronezyjskich używanych w Indonezji, w południowo-wschodniej części wyspy Borneo^[1]. Język malgaski funkcjonuje na Madagaskarze, gdzie jest objęty statusem języka państwowego^[2][3]. Nazwa grupy językowej pochodzi od nazwy rzeki Barito^[4].

Istnienie grupy barito zaproponował Alfred B. Hudson w 1967 roku^[5]. Badacz wyróżnił następujące gałęzie^[1]:

• Języki barito-mahakam (tunjung)
• Języki barito zachodnie
  • Grupa północno-zachodnia
  • Grupa południowo-zachodnia
• Języki barito wschodnie
  • Grupa północno-wschodnia
  • Grupa centralno-wschodnia
  • Grupa południowo-wschodnia

Język malgaski, wywodzący się z Borneo, został przeniesiony na Madagaskar w wyniku migracji, która nastąpiła nie wcześniej niż w VII w. n.e.^[6][7] W 1951 r., jeszcze przed wyróżnieniem rodziny barito, malgaski został powiązany z językiem ma’anyan, przedstawicielem języków barito wschodnich^[4].

A.D. Smith (2018) kwestionuje istnienie grupy barito i wspólnego prajęzyka, z którego miałyby wywodzić się te języki^[8] . K.A. Adelaar (2005) wyróżnia trzy odrębne grupy (barito-mahakam, barito wschodnie, barito zachodnie)^[9]. R. Blust (2005, 2013) postuluje możliwość istnienia większej grupy barito (ang. Greater Barito), obejmującej także języki sama-bajaw z Filipin (o ile stwierdzone podobieństwa między sama-bajaw a barito nie wynikają z zapożyczania)^[4].

Najlepiej poznany spośród tych języków to malgaski, któremu poświęcono kompleksowy zasób literatury lingwistycznej (słowniki, opracowania opisowe, prace dialektologiczne, analizy socjolingwistyczne itp.). Dość dobrze udokumentowany został również język ngaju z Borneo, po raz pierwszy opisany w II poł. XIX w.^[10]

Użytkownicy języków barito w Indonezji posługują się również językiem banjar (z grupy języków malajskich), który dominuje w różnych zakątkach Kalimantanu, charakteryzuje się dużą ekspansywnością (na niekorzyść mniejszych języków etnicznych) i służy jako środek komunikacji międzyetnicznej, obok języka indonezyjskiego^[11].

• Dajakowie
• Malgasze

• K. AlexanderK.A. Adelaar K. AlexanderK.A., Asian Roots of the Malagasy: A Linguistic Perspective, „Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia”, 151 (3), 1995, s. 325–356, DOI: 10.1163/22134379-90003036, ISSN 0006-2294, OCLC 5672481889, JSTOR: 27864676  (ang.).
• K. AlexanderK.A. Adelaar K. AlexanderK.A., Borneo as a Cross-Roads for Comparative Austronesian Linguistics, PeterP. Bellwood, James J.J.J. Fox, DarrellD. Tryon (red.), The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, Canberra: ANU E Press, 2006, s. 81–102, DOI: 10.22459/A.09.2006.04, ISBN 1-920942-85-8, ISBN 0-731521-32-3, OCLC 225298720, JSTOR: j.ctt2jbjx1.7  (ang.).
• K. AlexanderK.A. Adelaar K. AlexanderK.A., The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective, K. AlexanderK.A. Adelaar, Nikolaus P.N.P. Himmelmann (red.), The Austronesian languages of Asia and Madagascar, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42, DOI: 10.4324/9780203821121, ISBN 978-0-7007-1286-1, ISBN 978-0-203-82112-1, OCLC 53814161  (ang.).
• RobertR. Blust RobertR., The Austronesian languages, wyd. popr., Canberra: Asia-Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University, 2013 (Asia-Pacific Linguistics 008), ISBN 978-1-922185-07-5, OCLC 851066712  (ang.).
• Alexander D.A.D. Smith Alexander D.A.D., The Barito Linkage Hypothesis, with a Note on the Position of Basap, „Journal of the Southeast Asian Linguistics Society”, 11 (1), 2018, s. 13–34, ISSN 1836-6821, OCLC 7655616510   (ang.).
• HeinH. Steinhauer HeinH., The Indonesian language situation and linguistics: Prospects and possibilities, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (4), 1994, s. 755–784, DOI: 10.1163/22134379-90003070, ISSN 0006-2294, OCLC 6015306165, JSTOR: 27864615  (ang.).