Jerzy Dyrda

W dzisiejszym świecie Jerzy Dyrda to temat, który staje się coraz bardziej istotny. Od konsekwencji dla społeczeństwa po wpływ na gospodarkę i środowisko, Jerzy Dyrda stał się centralnym punktem zarówno ekspertów, jak i obywateli. Aby lepiej zrozumieć to zjawisko i jego konsekwencje, konieczne jest zbadanie go z wielu perspektyw i odkrycie jego prawdziwego zakresu. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Jerzy Dyrda, zapewniając kompleksowy przegląd, począwszy od jego historii po możliwe rozwiązania. Mamy w ten sposób nadzieję rzucić światło na Jerzy Dyrda i promować świadomą dyskusję na temat jego dzisiejszego znaczenia.

Jerzy Herman Dyrda
Ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

20 sierpnia 1906
Świętochłowice

Data i miejsce śmierci

3 stycznia 1996
Katowice

Przebieg służby
Lata służby

1939–1946

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

4 Brygada Kadrowa Strzelców
1 Samodzielna Brygada Spadochronowa

Stanowiska

Oficer łącznikowy
adiutant dowódcy brygady

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal 30-lecia Polski Ludowej
Odznaka Grunwaldzka Bojowy Znak Spadochronowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Herman Dyrda (ur. 20 sierpnia 1906 w Świętochłowicach, zm. 3 stycznia 1996 w Katowicach) – major Wojska Polskiego, oficer łącznikowy i adiutant dowódcy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej[1]. Inżynier-ekonomista i wysoki urzędnik w przedwojennym, polskim Koncernie Żelaza i Stali[2].

Życiorys

Jerzy Herman Dyrda urodził się 20 sierpnia 1906 w Świętochłowicach. Maturę z wyróżnieniem uzyskał w Państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczy w Hucie Królewskiej. W roku 1928 uzyskał dyplom Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie. Na podporucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1934 pozostał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Królewska Huta. Posiadał przydział mobilizacyjny do 12 pułku piechoty w Wadowicach[3].

Był zatrudniony w przemyśle górniczo-hutniczym na Śląsku. Zbliżająca się wojna sprawiła, że został zwolniony od służby na rzecz pracy w przemyśle na potrzeby wojny (zastępca naczelnego dyrektora w Centrali Żelaza i Stali w Katowicach). Mimo to zgłosił się na ochotnika do wojska i do 22 września 1939 brał udział w walkach w kampanii wrześniowej. Wraz ze swoim oddziałem w momencie kapitulacji przedostał się na Węgry, do obozu internowania w fortecy Eger. W maju 1940 udało mu się zbiec i przez Jugosławię przedostał się do Francji, stamtąd po klęsce wojsk francuskich, jednym z ostatnich statków trafił do Wielkiej Brytanii.

Na brytyjskim kontynencie dostał się do 118. oddziału w 4 Kadrowej Brygadzie Strzelców. Dobra znajomość języków obcych: niemieckiego, francuskiego i angielskiego spowodowała skierowanie do sztabu brygady, gdzie wkrótce został adiutantem płk. Stanisława Sosabowskiego. W międzyczasie przeszedł szkolenie spadochronowe oraz kurs w RAF-ie.

W grudniu 1943 wraz z dowódcą brygady płk. Stanisławem Sosabowskim przebywał w USA na zaproszenie amerykańskich wojsk powietrznych. Tam wykonał cykl skoków z amerykańskimi spadochroniarzami.

W marcu 1944 feldmarszałek Montgomery podczas inspekcji wojsk polskich w Szkocji zaproponował go na swojego adiutanta. Czasowo na własną prośbę był skierowany na kurs instruktorów spadochronowych. Gdy brygada została postawiona w stan pogotowia bojowego został odwołany do sztabu i towarzyszył gen. Sosabowskiemu jako tłumacz we wszystkich odprawach i rozmowach przed, w czasie Operacji Market Garden, a w szczególności podczas słynnej odprawy w Valburgu, kiedy to Anglicy usiłowali winą za niepowodzenie akcji Market Garden obarczyć dowództwo 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego.

W czasie bitwy pod Arnhem między innymi zajmował się przesłuchiwaniem wziętych do niewoli żołnierzy niemieckich. Po zakończeniu II wojny światowej wraz z Brygadą przebywał na terenie Niemiec w ramach wojsk okupacyjnych. W 1946 roku wrócił do kraju.

W 1949 został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii i USA. Dopiero w czerwcu 1951, po 5. dniowej rozprawie przed Wojskowym Sądem w Katowicach został skazany na 5 lat więzienia za szpiegostwo. Wyrok nie uzyskał mocy prawnej i Jerzy Henryk Dyrda został zwolniony z zarzutu zbrodni szpiegostwa 2 lipca 1951[4].

W 1990 został jednym z założycieli VII Oddziału Katowice imienia Jerzego Dyrdy Związku Polskich Spadochroniarzy. Został Honorowym Prezesem, którą to funkcję pełnił do swojej śmierci 3 stycznia 1996. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Katowicach przy ulicy Plebiscytowej[5].

Ordery, odznaczenia i odznaki

Publikacje

  • Kilka uwag o desancie pod Arnhem. list do red.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (74), s. 463–465, 1975. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • Jeszcze o bitwie pod Arnhem. list do red.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (75), s. 392–395, 1976. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • O jeden most za daleko. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (78), s. 251–267, 1976. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • Przyczyny niepowodzenia pod Arnhem: szyfrogram Montgomery’ego z 17.10.1944 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (110), s. 112–125, 1984. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • Na marginesie książki „Znak cichociemnych”. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 2 (120), s. 273–277, 1987. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • Przemilczana odprawa w historiografii bitwy pod Arnhem. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (127), s. 124–150, 1989. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • O książce Ryszarda Drozdowskiego „Brygada spod Arnhem”. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1/2 (131/132), s. 206–214, 1990. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
  • O pomocy brygady spadochronowej powstańczej Warszawie. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 31–44, 1994. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 

Przypisy

  1. ↑ MY MEMORIES OF ARNHEM 1944 ↓, s. 1.
  2. ↑ Sosabowski Stanisław. 1939.pl. . (pol.).
  3. ↑ Lista starszeństwa 1934 ↓, s. 95, 434.
  4. ↑ Puchalski i Sas-Nowosielski 1990 ↓, s. 30.
  5. ↑ Puchalski i Sas-Nowosielski 1990 ↓, s. 16.
  6. ↑ Stasiak 1991 ↓, s. 318.

Bibliografia

  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. .
  • George F. Cholewczynski: Rozdarty naród. Polska Brygada spadochronowa w bitwie pod Arnhem Poles Apart. The Polish Airborne at the Battle of Arnhem. Maciej Antosiewicz (przekład). Warszawa: A.M.F Plus Group – Andrzej Findeisen, 2006. ISBN 83-60532-00-1. (pol.).
  • Andrzej Puchalski, Bohdan Sas-Nowosielski: Kronika VII Oddziału Katowice Związku Polskich Spadochroniarzy cz. I. Marian Brytan, Tadeusz Cichoń, Kazimierz Stępniewski. Wersję elektroniczną opracował: Franciszek Krynojewski. Katowice: 1990, s. 16, 30. (pol.).
  • Władysław Klemens Stasiak: W locie szumią spadochrony. Wspomnienia żołnierza spod Arnhem. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1991. ISBN 83-211-1153-X.
  • MY MEMORIES OF ARNHEM 1944. marketgarden.com. . (ang.).