Karneol
Wygląd
przypnij
ukryj
Karneol
|
Właściwości chemiczne i fizyczne
|
Skład chemiczny
|
dwutlenek krzemu (SiO2)
|
Twardość w skali Mohsa
|
6,5–7
|
Przełam
|
nierówny, muszlowy
|
Łupliwość
|
brak
|
Pokrój kryształu
|
płytkowe, sferoidalne
|
Układ krystalograficzny
|
trygonalny
|
Gęstość minerału
|
ok. 2,6 g/cm³
|
Właściwości optyczne
|
Barwa
|
czerwona (różne odcienie), brązowa, brązowoczerwona
|
Rysa
|
biała
|
Połysk
|
woskowy, tłusty
|
Współczynnik załamania
|
nω1,533 ... 1542
nε1,540 ... 1,551
|
Inne
|
Pleochroizm – brak
|
karneol
karneol
Karneol, karniol – gemmologiczna nazwa czerwonej, półprzezroczystej odmiany chalcedonu.
Nazwa „karneol” (łac. carneolus) pochodzi prawdopodobnie ze starofrancuskiego cornele = owoc derenia.
Właściwości
Ponieważ karneol jest nieprzezroczysty, rzadko można w nim zobaczyć wtrącenia. Płynne wtrącenia w kształcie kropli nadają mu lśniący połysk. Karneol wykazuje zdolność do białoniebieskiej fluorescencji w ultrafiolecie. Odmiana pochodząca z Indii świeci zielonkawożółtym światłem. Chromoforem jest w nim kation żelaza(III) – wrostki tlenków i wodorotlenków żelaza (przeważnie goethytu i hematytu). Wskutek podgrzewania barwę można pogłębić.
Większość oferowanych dziś karneoli to barwione i następnie poddawane działaniu wysokiej temperatury agaty. Naturalny karneol pod światło wykazuje pierzasty podział barw, zaś barwiony – sferowość. Bywa mylony z jaspisem.
Występowanie
W skałach typowych dla chalcedonu.
Miejsca występowania: Egipt, Arabia Saudyjska, Indie – okolice Bombaju (najsłynniejsze wystąpienia na świecie), Brazylia – Rio Grande do Sul, Urugwaj, Kolumbia, Chiny – Tybet, Rumunia – Transylwania, Czechy, Iran, Mongolia.
Polska – w melafirach w okolicy Borówka, Kamiennej Góry, Kłodzka; w kopalni niklonośnego serpentynitu w Szklarach.
Zastosowanie
Polski
sygnet z herbem
Korwin grawerowanym w karneolu
- Jest stosowany w grawerstwie i jubilerstwie do wyrobu wisiorków, korali, gemm. Poszukiwane są kamienie czyste, duże, o wyraźnej barwie czerwonej.
- Stosowany do wyrobu drobnej galanterii użytkowej, tradycyjnie był używany do wyrobu pieczęci.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Witold Doroszewski (red.): karneol. Słownik języka polskiego . PWN. .
- ↑ carnelian (sekcja 'Origin and Etymology'). Dictionary . Merriam-Webster. .
Bibliografia
- Walter Szumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Alma-Press, 2004. ISBN 83-7020-324-8.brak strony w książce
- Nikodem Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: „Alfa”, 1986. ISBN 83-7001-030-X.brak strony w książce
- Rupert Hochleitner: Minerały i kryształy. Warszawa: Muza S.A., 1994. ISBN 83-7079-281-2.brak strony w książce
- Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck–Fornefeld: Minerały. Warszawa: Bertelsmann Media, 1996. ISBN 83-7129-194-9.brak strony w książce
- Minerały i kamienie szlachetne. Kraków: Horyzont, 2002, seria: Podręczny Leksykon Przyrodniczy. ISBN 83-7311-317-7.brak strony w książce
- Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.brak strony w książce
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.brak strony w książce
- Cally Hall: Klejnoty. Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Wiedza i Życie, 1996. ISBN 83-86805-02-1.brak strony w książce
- Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas: Atlas mineralogii. Warszawa: Wiedza i Życie, 1992. ISBN 83-85231-10-2.brak strony w książce
- Jaroslav Bauer: Skały i minerały. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Multico, 1997. ISBN 83-7073-050-7.brak strony w książce
Kontrola autorytatywna (odmiana minerału):
Encyklopedia internetowa:
Identyfikatory zewnętrzne: