Kodeks karny

Wygląd przypnij ukryj Constitutio Criminalis Carolina. Imprint: Frankfurt. J. Schmidt. Verlegung Sigmund Feyrabends, 1577

Kodeks karny (skrót to k.k., w języku prawniczym przyjął się również kk) – akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących odpowiedzialność karną obywateli danego państwa. Określa definicję przestępstwa, zasady odpowiedzialności za przestępstwo (w tym okoliczności wyłączające bezprawność czynu – tzw. kontratypy), zasady wymiaru kary, zasady przedawnienia odpowiedzialności karnej. Ustala także katalog kar, innych środków przymusu oraz środki związane z poddaniem sprawcy próbie (jak warunkowe zawieszenie wykonania kary).

W Europie od XVI wieku istniały rozmaite teksty o podobnym zastosowaniu. Do najbardziej znanych należy m.in. Constitutio Criminalis Carolina z 1532. W XVIII wieku w Polsce pojawił się projekt kodeksu obejmującego prawo karne i cywilnego – był to Kodeks Zamoyskiego.

Kodeksy karne na świecie

Lista obowiązujących kodeksów karnych na świecie:

• Kodeksy karne w Australii (k.k. nie jest ustanawiany przez rząd federalny)
• Kodeks karny (Białoruś)
• Kodeks karny (Brazylia)
• Kodeks karny (Chile)
• Kodeks karny (Czechy)
• Kodeks karny (Dania)
• Kodeks karny (Filipiny)
• Kodeks karny (Finlandia)
• Kodeks karny (Francja)
• Kodeks karny (Islandia)
• Kodeks karny (Indie)
• Kodeks karny (Iran)
• Kodeks karny (Irak)
• Kodeks karny (Japonia)
• Kodeks karny (Kanada)
• Kodeks karny (Makau)
• Kodeks karny (Malta)
• Kodeks karny (Meksyk)
• Kodeks karny (Nepal)
• Kodeks karny (Niemcy)
• Kodeks karny (Pakistan)
• Kodeks karny (Polska)
• Kodeks karny (Rosja)
• Kodeks karny (Rumunia)
• Kodeks karny (Singapur)
• Kodeksy karne w Stanach Zjednoczonych (k.k. nie jest ustanawiany przez rząd federalny)
• Kodeks karny (Ukraina)
• Kodeks karny (Węgry)
• Kodeks karny (Włochy)
• Kodeks karny (Wyspy Dziewicze)

Kodeksy karne obowiązujące na ziemiach polskich

Kodeksami karnymi (ewentualnie źródłami prawa karnego materialnego) obowiązującymi na ziemiach polskich od końca XVIII wieku do odzyskania przez Polskę niepodległości były:

• Na terenach zaboru austriackiego:
  • Józefina (Kodeks karny Józefa II) – obowiązywał od 1787,
  • Kodeks karny zachodniogalicyjski (w rzeczywistości projekt tzw. Franciscany) – obowiązywał w Zachodniej Galicji od 1796,
  • Franciscana – obowiązywała od 1803 do 1852,
  • Kodeks karny z 1852.
• Na terenie zaboru pruskiego:
  • Landrecht pruski część II – obowiązywał od 1794 do 1851,
  • Kodeks karny pruski z 1851 – obowiązywał w latach 1851–1870,
  • Kodeks karny Związku Północnoniemieckiego – obowiązywał od 1870,
  • Kodeks Karny Rzeszy Niemieckiej (StGB) – obowiązywał od 1871.
• Na terenie zaboru rosyjskiego:
  • Kodeks karzący Królestwa Polskiego – na terenie Królestwa Polskiego od 1818 do 1847,
  • Kodeks Kar Głównych i Poprawczych – na terenie Królestwa Polskiego od 1847 do 1876,
  • Kodeks karny rosyjski z 1866 – na terenie Królestwa Polskiego od 1876 do 1915,
  • Kodeks Tagancewa z 1903 – wprowadzony w całości w Królestwe Polskim w 1915 obowiązywał do 31 sierpnia 1932.

Po odzyskaniu niepodległości:

• Kodeks Makarewicza z 1932 – obowiązujący od 1 września 1932 w II RP oraz – ze zmianami – do 31 grudnia 1969 w PRL,
• Kodeks karny wojskowy z 1932 – obowiązywał do 1944,
• Kodeks karny Wojska Polskiego z 23 września 1944 – obowiązywał do 1970,
• Mały kodeks karny z 13 czerwca 1946 – obowiązywał od 12 lipca 1944 do 31 grudnia 1969,
• Kodeks karny z 19 kwietnia 1969 – obowiązujący od 1 stycznia 1970 do 31 sierpnia 1998, tzw. kodeks Andrejewa,
• Kodeks karny z 6 czerwca 1997 – obowiązujący od 1 września 1998,
• Kodeks karny skarbowy z 1999 – obowiązujący od 17 października 1999.

Zobacz też

• Kodeks postępowania karnego (1997)
• Kodeks karny wykonawczy
• Kodeks wykroczeń
• Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Przypisy

1. ↑ Ustawa karna austrjacka o zbrodniach, występkach i przekroczeniach z dnia 27 maja 1852 No 117 Dziennika Praw Państwowych, obowiązująca w okręgach sądów apelacyjnych w Krakowie i we Lwowie oraz Sądu Okręgowego w Cieszynie, Warszawa, Księgarnia F. Hoesicka, 1924. Cz. 1, O zbrodniach. Paragrafy 1 – 232, Cz. 2, O występkach i przekroczeniach. Paragrafy 233 – 533
2. ↑ Kodex karny dla państw pruskich z 1851 Warszawa 1862
3. ↑ Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 ze zmianami i uzupełnieniami po rok 1918 przekład urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa Byłej Dzielnicy Pruskiej, Poznań 1920.
4. ↑ Kodeks karny obowiązujący na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa – Poznań 1925

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Encyklopedia internetowa (ustawa):

• Britannica: topic/criminal-code
• Catalana: 0225516