Leonard Borkowicz

W świecie Leonard Borkowicz istnieje nieskończona liczba aspektów i podejść, którymi należy się zająć. Czy to w życiu codziennym, w miejscu pracy, czy w ogóle w społeczeństwie, Leonard Borkowicz ma znaczący wpływ na nasze życie. Od początków do dzisiejszej ewolucji Leonard Borkowicz był przedmiotem badań, debat i refleksji. W tym artykule przyjrzymy się różnym perspektywom Leonard Borkowicz, analizując jego znaczenie, implikacje i wpływ w różnych kontekstach. Dzięki kompleksowemu i multidyscyplinarnemu podejściu rzucimy światło na ten temat, aby zapewnić pełniejsze i wzbogacające zrozumienie Leonard Borkowicz.

Leonard Borkowicz
Ilustracja
Leonard Borkowicz (po lewej) i Piotr Zaremba (kadr z filmu Andrzeja Androchowicza pt. „Pełnomocnik rządu”)
Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1912
Wiedeń

Data i miejsce śmierci

26 października 1989
Warszawa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Leonarda Borkowicza na cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie

Leonard Borkowicz, nazwisko rodowe Berkowicz[1] (ur. 4 stycznia 1912 w Wiedniu, zm. 26 października 1989 w Warszawie) – polski działacz partyjny i państwowy, pełnomocnik Rządu RP na okręg Pomorze Zachodnie (1945–1946) i pierwszy w historii wojewoda szczeciński (1946–1949).

Życiorys

Urodził się w żydowskiej rodzinie inteligenckiej[2], jako syn Emila i Laury z domu Brings. Skończył szkołę średnią. W 1927 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, a w 1930 do Komunistycznej Partii Polski (KPP). Należał także do Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy i Komunistycznej Partii Niemiec. W 1932 został skazany przez polskie władze na 5 lat więzienia. W latach 1936–1937 był przetrzymywany w obozie w Berezie Kartuskiej. W czasie II wojny światowej oficer Armii Czerwonej i ludowego Wojska Polskiego. Od 1943 służył w 1 Dywizji im. T. Kościuszki, brał udział w bitwie pod Lenino, od sierpnia do października 1943 był dowódcą 1 Praskiego pułku piechoty. Odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy (1946)[3], Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim[4] i Krzyżem Oficerskim (1946)[5] Orderu Odrodzenia Polski.

W lipcu 1944 powierzono mu obowiązki pełnomocnika PKWN na teren województwa białostockiego. Od października 1944 do marca 1945 był zastępcą komendanta głównego MO ds. polityczno-wychowawczych. W marcu 1945 pełnił funkcję pełnomocnika Rządu Tymczasowego przy 1 Froncie Białoruskim. W kwietniu 1945 uzyskał nominację na pełnomocnika Rządu Tymczasowego na okręg Pomorze Zachodnie. W latach 1946–1949 sprawował funkcję pierwszego w historii wojewody szczecińskiego i był odpowiedzialny za całokształt spraw związanych z odbudową i zagospodarowaniem przyłączonego do Polski Pomorza Zachodniego. Jego działalność w tym zakresie jest oceniana przez współczesnych historyków pozytywnie. Został zapamiętany m.in. jako osoba chroniąca autentycznych fachowców, bez względu na ich przekonania polityczne (m.in. Piotra Zarembę – pierwszego prezydenta miasta) oraz mecenas kultury, m.in. sponsor Klubu 13 Muz, przeciwnik socrealizmu. Zachęcił do zamieszkania w Szczecinie m.in. Konstantego Gałczyńskiego, Jerzego Andrzejewskiego, Edmunda Osmańczyka, Witolda Wirpszę, Franciszka Gila, Jerzego Modrzejewskiego; był nazywany „szczecińskim Jerzym Borejszą”[6] i „przyjacielem poetów” (określenie Gałczyńskiego)[7].

W lutym 1949 złożył dymisję z pełnionej funkcji. Wkrótce został powołany na ambasadora Polski w Czechosłowacji. W marcu 1950 został odwołany z tej funkcji. Przyczyną odwołania był skandal związany z pobiciem przez L. Borkowicza przedstawiciela Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz podejrzenie wobec żony Borkowicza o współpracę z Niemcami podczas okupacji[1][8]. „(...) z powodu zarzutów wobec jego żony, która w czasie okupacji miała zachowywać się niewłaściwie wobec Niemców, po prostu zostawił żonę i dziecko, w liście do Bieruta napisał między innymi „Po tym co się stało ani jedna myśl moja, ani jeden krok nie może być przed Wami ukryty”[a].

Po 1950 Leonard Borkowicz nie pełnił już żadnych wysokich funkcji publicznych pracując w różnych instytucjach kulturalnych. Ostatnie 10 lat życia spędził w Warszawie. Utrzymywał się z niewielkiej emerytury, mieszkając w bardzo skromnych warunkach[9].

Zmarł śmiercią samobójczą; pochowany został na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie.

Na przełomie XX i XXI w. znalazł się na 19. miejscu listy „Szczecinianie Stulecia”, utworzonej w wyniku plebiscytu Gazety Wyborczej (wyd. szczecińskie), Polskiego Radia Szczecin i TVP Szczecin. W książce przypominającej ich sylwetki (rozdział „Pierwszy wojewoda”) Kazimierz Kozłowski napisał m.in.[9]:

W czasie „ujawniania” tzw. odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego składał samokrytykę za złą politykę kadrową (która faktycznie była jego najważniejszą zasługą) . przeszedł długą i bolesną drogę od ortodoksyjnego działacza KPP poprzez dość liberalnego komunistę w latach 1945–1949 do demokraty i antykomunisty w ostatnich 20 latach życia.

Uwagi

  1. ↑ Fragment zaczerpnięty z artykułu zamieszczonego na stronie Polskiego Radia . Autor artykułu przedstawia go jako pochlebcę Bolesława Bieruta.

Przypisy

  1. ↑ a b Leonard Borkowicz miał ciekawe życie. Wirtualny Sztetl. . (pol.).
  2. ↑ „Bezsenność” – premiera filmu o Leonardzie Borkowiczu. sedina.pl. . (pol.).
  3. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 232
  4. ↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490
  5. ↑ M.P. z 1947 r. nr 71, poz. 473.
  6. ↑ Encyklopedia Szczecina Tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999 ISBN 83-87341-45-2, s. 113.
  7. ↑ Marta Siłakowska (na podst. Piotr Szyliński (red.), „Z archiwum Sz.”, Dom Wydawniczy „Rebis”, Poznań 2005): Szczeciński Gałczyński. sic.szczecin.pl. . (pol.).
  8. ↑ Z Archiwum SZ. 2, Dom Wydawniczy „Rebis” sp. z o.o., Poznań 2008 ISBN 978-83-7301-969-0.
  9. ↑ a b Kazimierz Kozłowski: Leonard Borkowicz. Pierwszy wojewoda. W: Szczecinianie stulecia. Wyd. Piątek trzynastego, 2000, s. 25–26. ISBN 83-87735-63-9.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Leonard Borkowicz. encyklopedia.szczecin.pl . . (pol.).
  • Katarzyna Rembacka, Komunista na peryferiach władzy. Historia Leonarda Borkowicza 1912–1989, IPN, Szczecin–Warszawa 2020 ISBN 978-83-8098-325-0