Marcin Dragan

W tym artykule szczegółowo zbadamy temat Marcin Dragan, badając jego znaczenie, wpływ i znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie. Od jego początków po obecną ewolucję zanurzymy się w szczegółowej analizie, która pozwoli nam zrozumieć znaczenie Marcin Dragan w różnych obszarach codziennego życia. Stosując różne perspektywy i podejścia, zajmiemy się jego konsekwencjami zarówno na poziomie indywidualnym, jak i zbiorowym, podkreślając jego wpływ w różnych sektorach. Podobnie zbadamy rolę, jaką odgrywa Marcin Dragan w obecnym kontekście, zapewniając wszechstronną wizję, która pozwoli czytelnikowi zrozumieć jego znaczenie i wpływ we współczesnym świecie.

Marcin Dragan
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1882
Chyrów

Data i miejsce śmierci

9 lipca 1966
Gdańsk

Miejsce spoczynku

Cmentarz Srebrzysko

Zawód, zajęcie

archiwista

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Srebrny Wawrzyn Akademicki Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” z Mieczami Krzyż Wojskowy Karola

Marcin Teofil Dragan (ur. 11 listopada 1882 w Chyrowie[1], zm. 9 lipca 1966 w Gdańsku) – polski działacz niepodległościowy, archiwista, pedagog, oficer Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Bazylego i Ludwiki z Braczyńskich[1]. Uczył się w c. k. Gimnazjum w Bochni, w którym w czerwcu 1902 zdał egzamin dojrzałości[2]. Studiował historię i geografię na Uniwersytecie Lwowskim. W 1908 obronił doktorat. Odbył obowiązkową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej Armii, w charakterze jednorocznego ochotnika. Na stopień kadeta rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1909 i wcielony w rezerwie do 95 galicyjskiego pułku piechoty we Lwowie[3]. W 1911 został przemianowany na chorążego rezerwy z tym samym starszeństwem[4]. W szeregach macierzystego pułku walczył podczas I wojny światowej[5][6][7]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1914[8], a na stopień porucznika rezerwy ze starszeństwem z 1 lutego 1916[9][10].

15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej[11]. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Okręgu Etapowego Lwów[11]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego Lublin, a jego oddziałem macierzystym był 15 pułk piechoty[12]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 120. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13]. Później został przeniesiony do rezerwy i przydzielony w rezerwie do 9 pułku piechoty Legionów w Zamościu[14][15].

Od 1925 pracował jako nauczyciel historii i geografii w Gimnazjum Polskim w Gdańsku[16]. W latach 1926–1939 i 1945–1956[17] był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku. Podczas jego prezesury doszło do wyłonienia sześciu wydziałów towarzystwa; Dragan został przewodniczącym I Wydziału Historycznego. W 1927 był jednym ze współzałożycieli wydawanego przez towarzystwo Rocznika Gdańskiego. Zainicjował również wydawanie serii „Biblioteka Gdańsko–Pomorska” i „Studia Gdańskie”. Zachęcał do pracy w strukturach towarzystwa innych nauczycieli Gimnazjum Polskiego: Władysława Pniewskiego, Bronisława Gawła, Kazimierę Jeżową[18]. Od 1 października 1930 był archiwistą przy Komisariacie Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Na tym stanowisku przyczynił się do przekazania Polsce części polskich archiwaliów z zasobu gdańskiego archiwum (depozytów niektórych miast i wsi z polskiej części Pomorza Wschodniego[19]).

W 1934, jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Gdynia. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VIII. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[20].

Podczas II wojny światowej przebywał w Krakowie.

Powrócił do Gdańska w 1945. Do roku 1949 zajmował stanowisko kierownika Archiwum Państwowego w Gdańsku, zaś 1949–1961 - jego dyrektora. Nadzorował prace nad odbudową jego gmachu, zabezpieczeniem ocalałych archiwaliów oraz zabiegał o powrót akt wywiezionych w czasie wojny do Niemiec. W 1954 otrzymał stopień naukowy docenta[16].

Grób Marcina Dragana na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku

Zmarł w Gdańsku, pochowany na Cmentarzu Srebrzysko (rejon VI, KW III międzyleśny, miejsce leśne, grób 423)[21].

Wybrane publikacje

  • O filozofii dziejów św. Augustyna Kraków 1910 (nakładem autora).
  • Recesy Gdańskie i ich wartość zastępcza w stosunku do utraconych źródeł archiwalnych, „Archeion”, 21, 1952, s. 175–191.
  • Archiwalny Biuletyn Informacyjny, Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Gdańsku, oprac. M. Dragan, R. Morcinek, M. Sławoszewska, Warszawa 1954 (wyd. powielaczowe).
  • Dr Anna Dembińska ur. 24 VII 1895 – zm. 19 VI 1954, kustosz WAP w Gdańsku, „Archeion”, 24, 1955, s. 389–390.
  • Polsko-gdańsko-niemiecki spór archiwalny w okresie międzywojennym (1919–1939), „Archeion”, 39, 1963, s. 165–203.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Jego imię nosi ulica w Gdańsku (dzielnica Chełm)[26].

Przypisy

  1. ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 150.
  2. ↑ Sprawozdanie 1902 ↓, s. 53, 61.
  3. ↑ Schematismus 1910 ↓, s. 445, 647.
  4. ↑ Schematismus 1912 ↓, s. 423, 657.
  5. ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 461.
  6. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 617.
  7. ↑ a b c Ranglisten 1918 ↓, s. 783.
  8. ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 167.
  9. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 157.
  10. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 204.
  11. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920, s. 593.
  12. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 64.
  13. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 29.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 150, 468.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 144, 410.
  16. ↑ a b Marcin Dragan. gedanopedia.pl. .
  17. ↑ O GTN. gtn.cba.pl. .
  18. ↑ Maria Sadurska: Pedagog, uczony i archiwista. gdanskstrefa.com. .
  19. ↑ Dariusz Matelski. Spór o dobra kultury między Drugą Rzeczpospolitą a Niemcami i Wolnym Miastem Gdańskiem w latach 1919–1939. „Przegląd Polsko-Polonijny”. 2, s. 33, 2011. Gorzów Wielkopolski: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie”. ISSN 2083-3121. . (pol.). 
  20. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 251, 1005.
  21. ↑ Marcin Dragan. cmentarze-gdanskie.pl. .
  22. ↑ M.P. z 1932 r. nr 153, poz. 190.
  23. ↑ M.P. z 1949 r. nr 43, poz. 582.
  24. ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
  25. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306.
  26. ↑ Wykaz ulic Miasta Gdańska z podziałem na sektory i dzielnice. czystemiasto.gdansk.pl. .

Bibliografia