Mendele Mojcher Sforim

Mendele Mojcher Sforim to temat, który w ostatnich latach cieszy się dużym zainteresowaniem. Od momentu powstania przyciąga uwagę zarówno ekspertów, jak i fanów, ze względu na swoje znaczenie i zasięg w różnych obszarach. Zjawisko to wywołało niekończące się debaty, teorie i badania, które starają się je zrozumieć w całości. Podobnie jego wpływ na społeczeństwo i kulturę popularną sprawia, że ​​jest on dziś przedmiotem ciągłej dyskusji. W tym artykule zbadamy różne aspekty i perspektywy otaczające Mendele Mojcher Sforim, aby zaoferować wszechstronną i wzbogacającą wizję tego zjawiska.

Mendele Mojcher Sforim
‏מענדעלע מוכר־ספֿרים‎
Ilustracja
Imię i nazwisko

Szolem Jakow Abramowicz

Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1836
Kopyl

Data i miejsce śmierci

8 grudnia 1917
Odessa

Narodowość

żydowska

Język

hebrajski, jidysz

Dziedzina sztuki

pisarz

Ważne dzieła

Podróże Beniamina Trzeciego

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Mendele Mojcher Sforim (jid. ‏מענדעלע מוכר־ספֿרים‎, właśc. Szolem Jakow Abramowicz; ur. 2 stycznia 1836 w Kopylu, zm. 8 grudnia 1917 w Odessie) – najstarszy z klasyków nowoczesnej literatury jidysz, jeden z pionierów nowożytnej literatury hebrajskiej[1].

Życiorys

Urodził się 2 stycznia 1836 w Kopylu. Jego pierwszym nauczycielem był ojciec, od którego otrzymał tradycyjną edukację, kształcił się również w jesziwach w okolicach Kopyla. W 1854 przeniósł się do Kamieńca Podolskiego, gdzie uczył się rosyjskiego, niemieckiego oraz matematyki. Został popularyzatorem haskali. Tamże zadebiutował w piśmie „Ha-Mag(g)id” (hebr. Kaznodzieja) artykułem List o wychowaniu (1856). W 1858 przeprowadził się do Berdyczowa, a w 1869 do Żytomierza – po krytyce skorumpowanych żydowskich elit Berdyczowa przedstawionej w Miszpat Szalom (hebr. Sąd pokoju). W Żytomierzu pracował jako rabin w szkole rabinackiej[1].

W 1881 przeprowadził się do Odessy, gdzie kierował żydowską szkołą religijną (Talmud Torą) i związał się z ruchem odrodzenia narodowego. Był członkiem Chibat Syjon propagując syjonizm. W 1905 wyjechał na dwa lata do Genewy, uciekając przed pogromami Żydów. Zmarł w Odessie 8 grudnia 1917[1].

Twórczość

Początkowo pisał po hebrajsku, a w latach 70. XIX w. w jidysz (mając na uwadze szerokie dotarcie do czytelników posługujących się tym językiem), po czym powrócił do hebrajskiego, tłumacząc na ten język te swoje dzieła, które powstały w jidysz. W swych utworach posługiwał się satyrą i groteską, krytykując małomiasteczkową żydowską mentalność oraz ukazując realia życia na prowincji. Poddawał również krytyce elity żydowskie. Bohaterami czynił ludzi biednych i z kłopotami, których ukazywał w sposób tragiczno-komiczny[1].

Jest uważany za „dziadka” nowoczesnej literatury jidysz[1], gdyż jako pierwszy pisarz doszedł do ujednolicenia języka jidysz ponad dialektami.

Wybrane dzieła

  • 1862–1873: Toldot ha-tewa (Dzieje przyrody)[1];
  • 1864: Dos klejne menczele (Mały człowieczek)[1];
  • 1865: Dos winczfingerl (Pierścionek zaręczynowy)[1];
  • 1867: E(j)n miszpat (Krytyczne oko)[1];
  • 1969: Di tokse (Taksa)[1];
  • 1869: Miszpat Szalom (Sąd pokoju)[1];
  • 1869: Fiszke der krumer (Kulawy Fiszke)[1];
  • 1869: Eltern un kinder (Rodzice i dzieci)[1];
  • 1873: Di kljacze (Szkapa, przeł. Klemens Junosza, Księgarna A. Gruszeckiego, Warszawa 1886);
  • 1875: Judeł[1];
  • 1879: Masoes Benjomin Haszliszi[1] (Podróże Beniamina Trzeciego, przeł. Michał Friedman, wstęp: Salomon Belis-Legis, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1990);
  • 1884: Der pryzyw (Pobór)[1].

Ponadto w latach 1899–1912 pracował nad Szlojme reb Chaims (Szlojme, syn pana Chaima) oraz nad nieukończonymi wspomnieniami Ba-jamim ha-hem (W owe dni)[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Anna Majchrowska, Mendele Mojcher Sforim , Żydowski Instytut Historyczny .

Linki zewnętrzne