Michael Ende

Michael Ende

Imię i nazwisko	Michael Andreas Helmuth Ende
Data i miejsce urodzenia	12 listopada 1929 Garmisch-Partenkirchen
Data i miejsce śmierci	28 sierpnia 1995 Filderstadt
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Dziedzina sztuki	powieść, literatura dziecięca, krytyka
Ważne dzieła
Niekończąca się historia Momo
Strona internetowa

Michael Andreas Helmuth Ende (ur. 12 listopada 1929 w Garmisch-Partenkirchen, zm. 28 sierpnia 1995 w Filderstadt) – niemiecki autor literatury dziecięcej z gatunku fantasy.

Był synem malarza surrealisty Edgara. Ukończył szkołę teatralną w 1950; pracował jako aktor, scenarzysta, dyrektor teatru i krytyk filmowy w Monachium. Był antyfaszystą. Działał w studenckim ugrupowaniu Ruch 60. W roku 1971 wyjechał do Włoch, gdzie powstały jego najsławniejsze powieści.

Interesował się ezoteryką, znane jest jego zaangażowanie w ruch antropozoficzny. Elementy tych zainteresowań odnaleźć można w twórczości pisarza.

Utwory Endego zostały przetłumaczone na ponad 40 języków. W 1981 pisarz otrzymał Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Janusza Korczaka (przyznawaną przez Międzynarodową Unię na Rzecz Książki dla Młodzieży), rok później – międzynarodową Nagrodę Lorenzo il Magnifico. Największym powodzeniem cieszą się zekranizowane powieści Momo i Niekończąca się historia. Na podstawie przygód Kuby Guzika i maszynisty Lucka, jak również perypetii niezdarnych czarodziejów Zarazka i Tyranii oraz ich zwierząt, kruka Jakuba i kota Maurycego – czyli bohaterów utworu Wunschpunsch – powstały filmy animowane, wyświetlane w wielu krajach świata, przetłumaczone na wiele języków i dziś niemal powszechnie znane przez młodsze pokolenia i nie tylko.

W późniejszych latach życia Ende był otwartym apologetą sztuki w opozycji do sztuki służebnej, co w kontekście zachodnioniemieckiego rozumienia sztuk pięknych i literatury jako podległych polityce instrumentów publicystycznych sprowadziło twórcę na margines życia artystycznego. Swoje gorzkie doświadczenia z tych, po części burzliwych, dyskusji skomentował Ende w tomie krótkich form "Zettelkasten"^[1].

Doświadczenia ze sztuką surrealizmu dominują zbiór opowiadań "Der Spiegel im Spiegel"^[2]. W klamrowo skomponowanej serii onirycznych próz na wątku labiryntu autor oscyluje między antyczną mitologią a krytyką nowoczesnego społeczeństwa.

Został pochowany na Cmentarzu Leśnym w Monachium.

• Kuba Guzik i maszynista Łukasz (Jim Knopf und Lukas der Lokomotivführer, 1960; Siedmioróg 2001)
• Kuba Guzik i Dzika Trzynastka (Jim Knopf und die wilde Dreizehn, 1962; Siedmioróg 2004)
• Momo, czyli osobliwa historia o złodziejach czasu i dziecku, które zwróciło ludziom skradziony im czas (Momo oder Die seltsame Geschichte von den Zeit-Dieben und von dem Kind, das den Menschen die gestohlene Zeit zurückbrachte, 1973; Nasza Księgarnia 1978; Siedmioróg 2000)
• Niekończąca się historia (Die unendliche Geschichte), 1979; Nasza Księgarnia 1986, 1994; Siedmioróg 2000; Znak 2010
• Der Spiegel im Spiegel (1986), wyd. pol. Zwierciadło w zwierciadle. Labirynt, Vis-a-vis Etiuda, Kraków 2022, tłum. Jerzy Korpanty.
• Wunschpunsch albo szatanarchistorygenialkoholimpijski eliksir (Der satanarchäolügenialkohöllische Wunschpunsch, 1989; Nasza Księgarnia 2005)