Milczenie (polski film 1963)

Ten artykuł dotyczy filmu Kazimierza Kutza. Zobacz też: inne znaczenia tego terminu.

Milczenie – polski dramat psychologiczno-obyczajowy z 1963 roku w reżyserii Kazimierza Kutza, zrealizowany na podstawie powieści Jerzego Szczygła.

Zdjęcia do filmu powstały w Chęcinach i Kielcach^[1].

Akcja dramatu rozgrywa się w prowincjonalnym miasteczku tuż po zakończeniu wojny. Uważany przez jego mieszkańców za „odmieńca”, kilkunastoletni sierota Stach zostaje jako bezbożnik i „czerwony” posądzony o napad na miejscowego proboszcza. Wkrótce też podczas jednej z chłopięcych zabaw niewypałami zostaje kaleką tracąc wzrok, co miejscowa społeczność uznaje za słuszną karę bożą, lecz nieszczęście to jedynie nasila wrogość wobec niego. Wskutek splotu okoliczności stary ksiądz – jedyny, który zna prawdę o niewinności chłopaka i mógłby okazać mu istotną pomoc – zachowuje w tej sprawie milczenie. Przed psychicznym załamaniem chroni Stacha tylko życzliwa mu pielęgniarka.

• Kazimierz Fabisiak – proboszcz
• Mirosław Kobierzycki – Stach (głos: Maciej Damięcki)
• Elżbieta Czyżewska – pielęgniarka Kazia
• Maria Zbyszewska – pielęgniarka Stefa
• Zbigniew Cybulski – Roman, chłopak Kazi
• Tadeusz Kalinowski – woźnica Wójcik
• Edward Rączkowski – Firganek
• Halina Łuszczewska – Bejcowa
• Zygmunt Zintel – Sitnik
• Stefan Wroncki – kościelny Grzegorz
• Stanisław Igar – ksiądz dziekan
• Janusz Kłosiński – rzeźnik
• Zygmunt Listkiewicz – lekarz

Film oraz powieść powstały w typowym ^{[źródło? nieobiektywne]} dla kultury późniejszego okresu gomułkowskiego nurcie zamaskowanej walki z Kościołem ^{[źródło? nieobiektywne]}, mającej na celu wzbudzanie w niejawny sposób niechęci do katolickiego kleru. Twórca jednak podjął w nim zarazem problematykę ludzkiej samotności, nietolerancji i obojętności w zamkniętym środowisku prowincjonalnym. Tragedia chłopięcego kalectwa oparta jest na osobistym doświadczeniu autora powieści i scenariusza.

• Urząd (film 1969)

• Kinematografia w Polsce Ludowej. Warszawa: Centrala Rozpowszechniania Filmów, 1975, s. 52.
• Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 316. ISBN 978-83-60292-30-3.

• Milczenie na kanale Studia Filmowego Kadr w serwisie YouTube
• Milczenie w bazie filmpolski.pl
• Milczenie w bazie Filmweb
• Zdjęcia z filmu Milczenie w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”