Osioł zwyczajny

W tym artykule zostanie poruszony temat Osioł zwyczajny, który stał się dziś bardzo aktualny. Osioł zwyczajny przykuł uwagę ludzi na całym świecie ze względu na swój wpływ na różne aspekty codziennego życia. Od momentu pojawienia się Osioł zwyczajny wywołał szeroką debatę i dał początek wielu sprzecznym opiniom. W całym tekście zostaną przeanalizowane różne spojrzenia na Osioł zwyczajny, a także jego implikacje dla dzisiejszego społeczeństwa. Zbadane zostaną również możliwe rozwiązania lub alternatywy pozwalające zaradzić temu zjawisku, aby zapewnić wszechstronną i wzbogacającą wizję Osioł zwyczajny.

Ten artykuł dotyczy gatunku z rodziny koniowatych. Zobacz też: Osioł – bohater filmów o Shreku.
Osioł zwyczajny
Equus asinus
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nieparzystokopytne

Podrząd

koniokształtne

Rodzina

koniowate

Rodzaj

koń

Gatunek

osioł zwyczajny

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Osioł zwyczajny[1] (Equus asinus) – udomowiony[2] gatunek ssaka z rodziny koniowatych (Equidae). Charakteryzuje się dużą głową, długimi uszami, cienkim ogonem z kitą na końcu, małymi wymaganiami pokarmowymi i odpornością na brak wody.

W stanie dzikim występuje osioł nubijski (Equus africanus) z podgatunkami (osioł nubijski i osioł somalijski). W wielu regionach świata użytkowana przez człowieka jest jego udomowiona forma – osioł zwyczajny (Equus asinus[3]). Wyselekcjonowano 78 ras[4], m.in.: osioł kataloński, osioł poitou, osioł asinara, osioł andaluzyjski, osioł krapass, osioł ponui, osioł prowansalski, American mammoth donkey.

Udomowienie

Osioł został udomowiony przez człowieka wcześniej niż koń. Pierwsze informacje dotyczące udomowienia pochodzą z Doliny Nilu z ok. 4000 p.n.e., czyli 6 tys. lat temu. Na tych terenach występowały obydwa żyjące do dzisiaj podgatunki osła afrykańskiego. Przypuszcza się, że z ich krzyżówek powstał osioł domowy (Equus africanus f.asinus).

Krzyżowanie z innymi gatunkami

Osły mogą krzyżować się z innymi koniowatymi, ale ich potomstwo przeważnie jest bezpłodne. Potomek ogiera osła z klaczą konia to muł, zaś klaczy osła i ogiera konia to osłomuł. Hodowcy dopuszczają do tego typu mieszanek przez wzgląd na dużą użytkowość tych zwierząt[5]. Muły są bardziej wytrzymałe i silniejsze i ze względu na to ta krzyżówka jest bardziej popularna, osłomuły spotyka się rzadko.

Użytkowanie

Osły wykorzystuje się najczęściej jako zwierzęta juczne, rzadziej jako wierzchowe lub pociągowe, a ostatnio w onoterapii. Często są trzymane w ogrodach zoologicznych. Wyhodowano wiele ras, różniących się ubarwieniem, wielkością i temperamentem.

Salami

Mięso osła (wbrew obiegowej opinii) jest tradycyjnym składnikiem zaledwie jednego rodzaju salami – suchej, wędzonej kiełbasy z dodatkiem drobno pokrojonej słoniny i przypraw. Obecnie w wielu krajach odchodzi się od hodowli osłów, a salami jest produkowana głównie z wieprzowiny, wołowiny, koniny lub dziczyzny[6].

Symbolika

W symbolice chrześcijańskiej osioł może być symbolem rozpusty, ale też skromności i pokory[7].

W polszczyźnie osioł symbolizuje: głupotę, tępotę (osioł skończony ‘kompletny głupiec, dureń’)[8], upór (uparty jak osioł o człowieku: ‘bardzo uparty’)[9], ciężką pracę (haruje jak osioł pot. 'ktoś pracuje bardzo ciężko’)[9].

W USA symbol Partii Demokratycznej.

Populacje zdziczałe

W niektórych rejonach udomowione osły powróciły na wolność, tworząc zdziczałe populacje, takie jak burros w Ameryce Północnej oraz osły Asinara na Sardynii we Włoszech[10], które objęte są ochroną. Zdziczałe osły mogą również powodować problemy, szczególnie w środowiskach, które ewoluowały bez obecności jakichkolwiek koniowatych, takich jak Hawaje. W Australii, gdzie populacja zdziczałych osłów może liczyć nawet 5 milionów osobników, są one uznawane za inwazyjny gatunek szkodliwy, wywierający poważny wpływ na środowisko[11].

Przypisy

  1. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 165–166. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  2. ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 384–386. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  3. ↑ Nazwa uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, 2003 (zob. Zasady tworzenia nazw systematycznych).
  4. ↑ Mirosław Piasecki. Osioł znad Zatoki Biskajskiej. „Polska Gazeta Wrocławska. Magazyn Rodzinny”, s. 29, 20-21 XII 2014. 
  5. ↑ Muł – krzyżówka osła z koniem | | DinoAnimals.pl, „DinoAnimals.pl”, 15 października 2015 (pol.).
  6. ↑ Czy salami jest z osła?, „PolskieRadio.pl” .
  7. ↑ Jolanta Ławniczak: Na skrzydłach orlich.
  8. ↑ Stanisław Skorupka, 1967, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna.
  9. ↑ a b Katarzyna Głowińska, 2008, Podręczny słownik frazeologiczny, Warszawa: Wydawnictwo Lagenscheidt.
  10. ↑ V.J. Utzeri i inni, The albinism of the feral Asinara white donkeys (Equus asinus) is determined by a missense mutation in a highly conserved position of the tyrosinase () gene deduced protein, „Animal Genetics”, 47 (1), 2016, s. 120–124, DOI: 10.1111/age.12386, ISSN 1365-2052 (ang.).
  11. ↑ Feral horse (Equus caballus) and feral donkey (Equus asinus) , Australian Government: Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities, 2011 (ang.).

Bibliografia

  • Multimedialna Encyklopedia Powszechna PWN (edycja 2009). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-61492-04-7.
  • Słownik języka polskiego. red. nauk. Mieczysław Szymczak. T. 3: R-Z Wyd. 7 zm. i popr.. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10902-X.
  • Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006.