Ptak Rajski
Temat Ptak Rajski jest bardzo interesujący i istotny w dzisiejszym świecie. Jest to temat obejmujący wiele aspektów i mający znaczący wpływ na społeczeństwo, gospodarkę, politykę i kulturę. W całej historii Ptak Rajski był przedmiotem debat, analiz i badań, wykazując jego znaczenie w różnych kontekstach. W tym artykule zbadamy różne aspekty Ptak Rajski, badając jego wpływ na różne obszary życia. Niezależnie od tego, czy jest to poziom indywidualny, czy zbiorowy, Ptak Rajski budzi zainteresowanie szerokiego grona odbiorców, wywołując refleksję i debatę na temat jego dzisiejszego znaczenia i konsekwencji.
| |
| Nazwa łacińska |
Apus |
|---|---|
| Dopełniacz łaciński |
Apodis |
| Skrót nazwy łacińskiej |
Aps |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Rektascensja |
16 h |
| Deklinacja |
-75° |
| Charakterystyka | |
| Powierzchnia |
206 stopni kw. |
| Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3 |
0 |
| Najjaśniejsza gwiazda |
α Aps (3,83m) |
| Gwiazdozbiory sąsiadujące |
|
| Widoczny na szerokościach geograficznych pomiędzy 90° S a 6° N. | |
| |
Ptak Rajski (łac. Apus, dop. Apodis, skrót Aps) – mało wyraźny gwiazdozbiór, 67. co do wielkości na niebie, znajdujący się w pobliżu południowego bieguna niebieskiego, oznaczony w 1595 roku przez Keysera i de Houtmana. Keyser zmarł na Jawie w trakcie wyprawy. Po powrocie do Holandii, de Houtman przekazał sporządzony katalog gwiazd Petrusowi Planciusowi, który naniósł gwiazdozbiór na globus nieba w 1598 jako Paradysvogel Apis Indica. Należy do grupy pięciu sąsiadujących ze sobą gwiazdozbiorów nieba południowego wyobrażających ptaki. Konstelacja ta została po raz pierwszy opisana jako Apus Indica w atlasie nieba Uranometrii Johanna Bayera w 1603 roku. Od czasów Bayera nic się w zasadzie nie zmieniło w kształcie i gwiazdach Apusa[1]. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 20. W Polsce niewidoczny.
Pochodzenie nazwy
Małe i blade zbiorowisko gwiazd, które teraz nazywa się Rajskim Ptakiem, znajduje się zbyt daleko na południe, by mogli je poznać dawni europejscy obserwatorzy. Nazwa może budzić zdziwienie, że kartografowie w tych kilku słabych punktach widzieli pięknego tropikalnego ptaka. Jego sylwetka została dodatkowo zniekształcona przez Lacaille'a podczas konstrukcji okołobiegunowej konstelacji Oktanta[2]. Wyobraża, odkrytego w Nowej Gwinei, niezwykle strojnego ptaka z rodziny Paradisaeidae (rajskie ptaki), niesłusznie wcześniej uważanego za beznogiego, gdyż wszystkie okazy jakie Europejczycy dostawali wcześniej od tubylców były martwe, pozbawione nóg i skrzydeł. Łacińska nazwa Apus, która z kolei pochodzi od greckiego apous, co dosłownie oznacza „beznogi”[2][1].
Gwiazdy Rajskiego Ptaka
Rajski Ptak leży pomiędzy charakterystycznym zarysem Trójkąta Południowego a południowym biegunem niebieskim. Mały prostokątny trójkąt, utworzony przez Betę (β), Gammę (γ) i Deltę (δ) Rajskiego Ptaka, jest najlepiej widoczną częścią tego gwiazdozbioru, podczas gdy Alfa (α) znajduje się nieco z boku i leży w pobliżu granicy z Kameleonem. Każda z tych gwiazd jest czerwonym albo pomarańczowym olbrzymem[1]. Nie zawiera gwiazd jaśniejszych niż trzeciej wielkości.
- Najjaśniejsze gwiazdy konstelacji, Alfa Apodis (α Aps) i Gamma Apodis (γ Aps) – olbrzymy typu K i G – mają jasność 3,83 i 3,86m[2].
- Kolejne cztery gwiazdy są jaśniejsze od 5m. Delta (δ) Apodis to układ podwójny (separacja 103 sekundy) składający się z olbrzymów typu M i K o jasnościach 4,76 i 5,27m. Pierwsza z tych gwiazd jest gwiazdą zmienną nieregularną, zmieniającą jasność w przedziale od 4,66 do 4,87m. Żadna z nich nie ma nazwy własnej, nie są też z nimi związane żadne legendy[2]. Łatwo dają się rozdzielić przez lornetkę[1]. Znajdują się w odległości odpowiednio 770 i 660 lat świetlnych.
- Theta (θ) Apodis, 3° na północny zachód od alfy jest pulsującym czerwonym olbrzymem, którego jasność zmienia się nieregularnie między szósta a dziewiąta wielkością z okresem około 4 miesięcy. Gwiazda, będąca u kresu swojej ewolucji, będąca na tak zwanej gałęzi asymptotycznej. Traci relatywnie dużo swojej materii – 1,1×10−7 masy Słońca na rok – z powodu własnego wiatru gwiazdowego[3].
Interesujące obiekty
Rajski Ptak leży dość daleko od Drogi Mlecznej i nie ma gromad otwartych, mgławic czy mgławic planetarnych, które mógłby zaoferować astronomom amatorom. Jest tam wiele galaktyk, ale wszystkie są blade i małe.
- Warte uwagi są: gromada kulista NGC 6101 o jasności 10,7m skatalogowana w 1826 roku przez Jamesa Dunlopa[2]. W 20-centymetrowym teleskopie widoczna jest jako mglista plamka, z kilkoma bladymi gwiazdami[1]. Znajduje się w odległości 52 tysięcy lat świetlnych od Słońca.
- Druga, nieco mniejsza i bledsza, gromada kulista IC 4499 o jasności 9,76m znajdująca się w odległości 61,6 tysięcy lat świetlnych. Gromada ta leży najbliżej południowego bieguna niebieskiego. Trzeba się dobrze postarać, by przez 20-centymetrowy teleskop zobaczyć ją na ciemnym niebie. Została odkryta 13 czerwca 1901 roku przez DeLise Stewarta. Obydwie gromady są nieco zagęszczone w centrum[1].
Zobacz też
- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Rajskiego Ptaka
- lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
- ↑ a b c d e f Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 310-311. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ a b c d e Kamil Złoczewski: Rajski Ptak, Kameleon i Oktant. Przewodnik obserwatora.. 84. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013, s. 20-21, seria: Kosmos. Tajemnice Wszechświata. Encyklopedia Astronomii i Astronautyki.. ISBN 978-83-252-2124-9.
- ↑ Praca zbiorowa: Encyklopedia Wszechświat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 407. ISBN 978-83-01-14848-5.
Bibliografia
- Jan Desselberger, Jacek Szczepanik Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdach. Wydawnictwo PPU „PARK” Sp. z o.o., Bielsko-Biała 2002 ISBN 83-7266-156-1