W tym artykule zajmiemy się tematem Robotnicy ’80 z różnych perspektyw, aby zagłębić się w jego znaczenie i znaczenie dzisiaj. Robotnicy ’80 to temat, który budzi coraz większe zainteresowanie w różnych sektorach, a szczegółowa analiza może rzucić światło na wiele jego aspektów. W następnych kilku linijkach będziemy badać różne aspekty Robotnicy ’80, prezentując różne opinie i podejścia, które pozwolą czytelnikowi w pełni zrozumieć złożoność i znaczenie tego tematu. Dzięki podejściu multidyscyplinarnemu zagłębimy się w konsekwencje i wyzwania, jakie stwarza Robotnicy ’80, oferując w ten sposób kompleksową wizję, która przyczyni się do poznania i zrozumienia tego zjawiska.
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
14 września 1980 (premiera festiwalowa, wersja robocza), 7 grudnia 1980 (premiera kinowa, ukończony film) |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
94 minuty |
| Reżyseria | |
| Zdjęcia |
Michał Bukojemski, Jacek Petrycki |
| Montaż |
Katarzyna Maciejko, Maryla Szymańska, Joanna Wojtulewicz |
| Produkcja |
Robotnicy ’80 – polski pełnometrażowy film dokumentalny z 1980 roku w reżyserii Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego, czarno-biała relacja o strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku i przebiegu negocjacji Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego ze stroną rządową[1]. Film trwa 94 minuty[1], a jego tytuł stanowi odniesienie do filmu Robotnicy ’71: nic o nas bez nas w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego i Tomasza Zygadły (1972)[2].
Ekipa filmowa Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie otrzymała oficjalne zezwolenie Ministerstwa Kultury i Sztuki PRL na wyjazd do Gdańska dzięki interwencji Andrzeja Wajdy; uzyskał on również zgodę komitetu strajkowego na filmowanie strajku[3]. Po przybyciu na miejsce ekipa weszła na teren Stoczni Gdańskiej dzięki reżyserowi Bohdanowi Kosińskiemu i jego znajomości z Bogdanem Borusewiczem (Kosiński, główny inicjator powstania filmu, został decyzją władz wykluczony z ekipy i przyleciał do Gdańska na własny koszt)[2]. Film nakręcono w dniach 25–31 sierpnia 1980 roku i bardzo szybko zmontowano[4]. Pierwszy publiczny pokaz, w formie materiałów roboczych, odbył się w nocy z 14 na 15 września 1980 roku na 7. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku[5] w Domu Technika NOT[6]. Pierwsza oficjalna projekcja gotowego filmu miała miejsce 7 grudnia 1980 roku w największym gdańskim kinie „Leningrad” (później „Neptun”)[7]. Początkowo film wyświetlano w kinach jedynie w Trójmieście (Gdańsku) i w Szczecinie; w pozostałych częściach kraju miał zakaz dystrybucji[6][8]. Wyświetlanie w kinach na Wybrzeżu wstrzymano przed końcem grudnia 1980 roku[8].
W 1981 roku film wyświetlano w kinach na terenie całej Polski, obchodząc zakaz dystrybucji[5]. Posługiwano się eufemizmem „wszystkie seanse zarezerwowane”; określeniem tym zastępowano tytuł, którego nie wolno było drukować w programach kin[9]. Oficjalnie film nie został dopuszczony przez cenzurę do kin, lecz jedynie do użytku wewnętrznego NSZZ „Solidarność”, który wynajmował sale kinowe i wyświetlał go swoim członkom na zamkniętych pokazach[10]. Ponieważ przynależność do NSZZ „Solidarność” była masowa, masowa była również frekwencja w kinach; osoby spoza Związku także mogły uczestniczyć w seansach[10]. Według czasopisma „Mały Rocznik Filmowy: filmowy serwis prasowy” (1988) w latach 1981–1988 film obejrzało w polskich kinach łącznie 4 979 637 widzów (21. miejsce pod względem frekwencji)[11], z czego 4 783 000 przypadło na 1981 rok (2. miejsce pod względem frekwencji)[12], po wejściu produkcji na ekrany kin w dniu 31 stycznia 1981 roku[13].
W 1980 roku ukazała się francuska wersja filmu, zatytułowana Ouvriers 80, na kasecie VHS wideo z dubbingiem w języku francuskim i napisami w języku niderlandzkim (Film Polski, Warszawa, Paryż 1980; wznowienie: Direction du livre et de la lecture, Paryż 2001, kaseta VHS)[14][15]. W marcu 1981 roku odbyła się premiera w Paryżu z francuską wersją językową czytaną przez lektora[16]. Godzinną wersję filmu zmontował dla telewizji francuskiej reżyser Chris Marker[2]. W 1981 roku film był pokazywany w letnich kinach studyjnych w Holandii[17], a w 1982 roku w Nowym Jorku pod tytułem Workers '80, z angielską wersją językową czytaną przez lektora (przekład Richard Lourie i Anthony Milosz)[18]. Po 1990 roku film wielokrotnie wyświetlano w Telewizji Polskiej[19]. W 2010 roku bezpłatną płytę DVD z filmem dołączono do „Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej” nr 9–10 (118–119), wrzesień–październik 2010[20].
Fragmenty Robotników '80 wykorzystano w filmie Człowiek z żelaza w reżyserii Andrzeja Wajdy (1981)[21], w filmie KOR, zrealizowanym w Paryżu (1988)[22], oraz w filmach Przerwany film (1993)[23] i Strajk. Die Heldin von Danzig (2007, tytuł polski Strajk)[24]. W 2017 roku Robotnicy ’80 znaleźli się wśród materiałów dodatkowych zawartych w zbiorze Andrzej Wajda: Antologia filmowa (Wydanie Kolekcjonerskie), zawierającym płyty DVD z filmami Andrzeja Wajdy (26 płyt) i materiały dodatkowe (10 płyt) (Cyfrowe Repozytorium Filmowe, Warszawa 2017)[25]. W 2018 roku Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych dokonała rekonstrukcji cyfrowej filmu[26], współfinansowanej przez Polski Instytut Sztuki Filmowej[27].