Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze

Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze jest od dawna przedmiotem zainteresowania i debaty. Jego wpływ na społeczeństwo i życie codzienne jest niezaprzeczalny, a jego znaczenie wykracza poza różne obszary. W tym artykule staramy się dogłębnie zbadać Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze, analizując jego pochodzenie, ewolucję i możliwe przyszłe implikacje. Na tych stronach zostaną omówione różne aspekty związane z Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze, od jego historycznego znaczenia po wpływ na współczesny świat. Ponadto przeanalizowane zostaną różne perspektywy na Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze, pokazując jego złożoność i potencjał generowania dyskusji i refleksji w różnych obszarach. Celem tego artykułu jest przedstawienie kompletnej i wzbogacającej wizji Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze, zachęcając czytelnika do głębszego zagłębienia się w ten istotny i znaczący temat.

Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Sanktuarium Bom Jesus do Monte w 2022 roku
Państwo

 Portugalia

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

IV

Numer ref.

1590

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2019
na 43. sesji

Położenie na mapie Portugalii
Mapa konturowa Portugalii, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Sanktuarium Bom Jesus do Monte”
Ziemia41°33′17,2″N 8°22′36,9″W/41,554778 -8,376917
Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze[1] (port. Santuário do Bom Jesus do Monte[2]) – rzymskokatolickie sanktuarium znajdujące się w parafii (freguesia(inne języki)) Nogueiró e Tenões(inne języki), na zboczach góry Espinho we wschodniej części miasta Braga, w północnej Portugalii.

Sanktuarium powstawało przez ponad 600 lat, a jego nazwa w dosłownym tłumaczeniu oznacza: „Sanktuarium Dobrego Jezusa z Góry”[3], co odnosi się do europejskiej tradycji świętych gór (Sacri Monti), popularyzowanej przez Kościół katolicki od czasu soboru trydenckiego będącego odpowiedzią na reformację[4][5]. Budowla reprezentuje głównie styl barokowy, a jej najbardziej znanym elementem są Schody Pięciu Zmysłów z bogato zdobionymi murami, stopniami, licznymi fontannami oraz rzeźbami[1].

W lipcu 2015 roku papież Franciszek podniósł sanktuarium do godności bazyliki mniejszej[6], natomiast w 2019 roku świątynia wpisana została na listę światowego dziedzictwa UNESCO[4].

Charakterystyka

Monumentalne schody prowadzące do bazyliki (2006)

Obszar wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO sanktuarium wynosi 26 ha, a strefa buforowa wokół niego ma powierzchnię 232 ha[4]. Krajobraz kulturowy założenia stanowi znajdująca się w jego środkowej części bazylika Bom Jesus, położony na wschód od niej park obejmujący szczyt góry Espinho oraz położony na zachód, poniżej świątyni, las[7]. Prowadzi przezeń droga krzyżowa, która składa się z dwóch części. Pierwsza związana jest z wydarzeniami poprzedzającymi śmierć Chrystusa i obejmuje trzy partie schodów kończące się przy monumentalnej bazylice: Schody Drogi Krzyżowej, które rozpoczynają się bramą wejściową na teren sanktuarium (Pórtico do Bom Jesus); Schody Pięciu Zmysłów (port. Escadório dos Cinco Sentidos) oraz Schody Trzech Cnót (Escadório das Três Virtudes)[7]. Druga część Via Crucis nawiązuje do życia Jezusa po zmartwychwstaniu i obejmuje schody kończące się na Dziedzińcu Ewangelistów[7]. Partie schodów łączą kaplice drogi krzyżowej, w których znajdują się rzeźby przedstawiające sceny męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa – z towarzyszącymi im bogato zdobionymi fontannami i alegorycznymi posągami[7].

Na północ od schodów wchodzących w skład pierwszej części drogi krzyżowej znajduje się, czynna nieprzerwanie od 1882 roku, kolej linowo-terenowa (funikular) Elevador do Bom Jesus(inne języki) o napędzie wodnym, zbudowana przez Manuela Joaquima Gomesa[7]. Prowadzi od bramy Pórtico do Bom Jesus na plac przed bazyliką[7].

Wnętrze bazyliki (2014)

Świątynia Bom Jesus do Monte, będąca centralnym elementem kompleksu, wzniesiona jest w stylu neoklasycystycznym na planie krzyża łacińskiego[7]. W dolnej części fasady kościoła, po obu stronach wejścia głównego, znajdują cztery kamienne kolumny, pomiędzy którymi w niszach ustawione są figury proroków Izajasza i Jeremiasza, natomiast na szczycie frontonu górują rzeźby czterech ewangelistów[7]. Na fasadzie zamieszczone są również tablice z wyrytymi tekstami z Pisma Świętego oraz inne, upamiętniające budowę świątyni[7]. Ma ona dwie dzwonnice, a jej wnętrze doświetlają duże okna oraz ośmioboczny świetlik w transepcie[7].

W ołtarzu głównym kościoła znajduje się przedstawienie ukrzyżowania Chrystusa, który kona w towarzystwie dwóch łotrów oraz żołnierzy i kobiet, w tym Maryi, stojących pod krzyżem. Całość, wraz z ozdobnym baldachimem, zaprojektował Carlos Amarante(inne języki)[7]. Wewnątrz bazyliki znajdują się również inne obrazy i granitowe rzeźby, przedstawiające m.in. sceny z życia Jezusa i wizerunki czterech Doktorów Kościoła; po lewej stronie ołtarza – Kaplica Najświętszego Sakramentu, po prawej – Kaplica Relikwii, zaś w zakrystii – malowidła przedstawiające dobroczyńców sanktuarium[7].

Kompleks zbudowany jest z granitu pozyskiwanego na miejscu, z góry Espinho. Jego elewacje pokryte są białym tynkiem, z kamiennymi obramowaniami. Oprócz wiodącego stylu barokowego, wykazuje również elementy architektury rokokowej oraz neoklasycystycznej[7]. Sanktuarium stało się inspiracją dla budowli w innych częściach świata, w tym dla również wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO Sanktuarium Dobrego Jezusa w Congonhas w stanie Minas Gerais, w południowo-wschodniej Brazylii[7].

Historia

Sanktuarium w 1907 roku

Pierwsze wzmianki o istniejącej na szczycie wzgórza Espinho pustelni pochodzą z 1373 roku, choć kult Świętego Krzyża w tych okolicach jest starszy i wiąże się z bitwą nad rzeką Salado w 1340 roku, w której połączone siły Królestwa Kastylii i Leónu oraz Portugalii pokonały muzułmanów, a w której arcybiskup Bragi walczył u boku portugalskiego króla Alfonsa IV[7]. Kolejne wzmianki o eremie i jego przebudowach, w postaci inskrypcji na Schodach Trzech Cnót, datowane są na lata 1494 i 1529[7].

W 1629 roku założono bractwo Bom Jesus do Monte, które zaplanowało i przeprowadziło prace, w wyniku których góra stopniowo nabrała charakteru kalwarii i stała się sanktuarium pielgrzymkowym[7].

W latach 1722–1740, z inicjatywy arcybiskupa Bragi Rodrigo de Moura Teles(inne języki), przeprowadzono kompleksową rozbudowę założenia. Z tego okresu pochodzi portyk (z herbem biskupim) i Schody Drogi Krzyżowej z pierwszymi kaplicami i fontannami oraz Schody Pięciu Zmysłów[7]. Wzniesiono także nowy kościół[7]. W latach 60. XVIII wieku za kościołem wybudowano kolejne trzy kaplice, związane z wydarzeniami mającymi miejsce po zmartwychwstaniu, jak również ustawiono barkowe fontanny z rzeźbami św. Jana, św. Marka, św. Łukasza i św. Mateusza, tworząc Dziedziniec Ewangelistów[7].

W 1784 roku kościół w centrum zespołu wyburzono i rozpoczęto trwającą prawie 30 lat (do 1811 roku) budowę nowej świątyni. Budynek zaprojektował Carlos Amarante(inne języki) na zlecenie arcybiskupa Gaspara de Bragança(inne języki)[7][4][1]. W tym okresie wybudowano również Schody Trzech Cnót[7].

W XIX wieku część terenu wokół bazyliki przekształcono w park, a w 1882 roku oddano do użytku kolej linowo-terenową, prowadzącą od bramy do sanktuarium aż na plac przed bazyliką[7].

Galeria

  • Barokowe schody sanktuarium widziane z lotu ptaka (2017)
    Barokowe schody sanktuarium widziane z lotu ptaka (2017)
  • Elevador do Bom Jesus (2013)
    Elevador do Bom Jesus (2013)
  • Wejście do bazyliki z rzeźbami Jeremiasza i Izajasza (2018)
    Wejście do bazyliki z rzeźbami Jeremiasza i Izajasza (2018)
  • Ołtarz główny bazyliki (2014)
    Ołtarz główny bazyliki (2014)
  • Park (2018)
    Park (2018)
  • Kaplica i fontanna na Dziedzińcu Ewangelistów (2018)
    Kaplica i fontanna na Dziedzińcu Ewangelistów (2018)
  • Bazylika nocą (2008)
    Bazylika nocą (2008)
  • Widok na Bragę z sanktuarium (2023)
    Widok na Bragę z sanktuarium (2023)

Przypisy

  1. ↑ a b c Portugalia. Polski Komitet ds. UNESCO. .
  2. ↑ Elżbieta Chudorlińska, Maciej Zych (red.), Nazewnictwo geograficzne świata. Z. 12 cz. 2: Europa, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2010, s. 183, ISBN 978-83-254-0825-1 .
  3. ↑ Pielgrzymka do Portugalii. Kościół Dobrego Jezusa z Góry – Braga , www.pielgrzymka.org.pl .
  4. ↑ a b c d Sanctuary of Bom Jesus do Monte in Braga , UNESCO World Heritage Centre (ang.).
  5. ↑ Polski Komitet ds. UNESCO, Portugalia , www.unesco.pl (ang.).
  6. ↑ LS/OC, Braga: Santuário do Bom Jesus elevado a Basílica , Agência Ecclesia, 5 lipca 2015 (port.).
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Teresa Andresen, Teresa Portela Marques (red.), Martin Dale (tłum.), Sanctuary of Bom Jesus do Monte in Braga – Nomination Text , UNESCO World Heritage Centre (ang.).
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Portugalii

Portugalia