Sikhizm

W dzisiejszym świecie Sikhizm to temat, który wzbudza zainteresowanie i uwagę ludzi w każdym wieku, narodowości i stylu życia. Niezależnie od tego, czy ze względu na swoje znaczenie w kulturze popularnej, wpływ na społeczeństwo czy implikacje w dziedzinie nauki, Sikhizm zdołał przyciągnąć uwagę milionów osób na całym świecie. W tym artykule zbadamy różne aspekty Sikhizm, analizując jego znaczenie, ewolucję w czasie i wpływ na różne aspekty codziennego życia. Od swego powstania do chwili obecnej Sikhizm pozostawił niezatarty ślad w historii i nadal wywołuje debaty, refleksje i odkrycia.

Khanda – symbol sikhizmu

Sikhizm (pendż. ਸਿੱਖੀ) – Sikhizm (Penj. ਸਿੱਖੀ) – religia powstała w XV wieku w pakistańskiej prowincji Pendżab . Jej założycielem był Guru Nanak. Guru Nanak, który urodził się w mieście Nankana Sahib w (dzisiejszy Pakistan). W 2022 roku na świecie było około 27 milionów wyznawców sikhizmu. Po podziale Indii i Pakistanu w 1947 r. Sikhowie żyją obecnie głównie w indyjskim Pendżabie, ale mają też dużą kilkumilionową diasporę rozsianą po krajach byłego Imperium Brytyjskiego, Europie i USA. Dodatkowo istnieje również duża grupa zachodnich konwertytów na sikhizm – (często w bardzo niekonwencjonalnej formie). Najważniejszym miejscem kultu jest Złota Świątynia w Amritsar, w której znajduje się oryginalna święta księga sikhijska zwana Sri Guru Granth Sahib.

Wierzenia

Złota Świątynia Sikhów w Amritsarze
Rodzina sikhijska

Religia ta jest przeciwna wojnom o podłożu wyznaniowym. Nie chce dzielić ludzi na muzułmanów, hinduistów, chrześcijan itp. Uważa, że Boga można czcić, nazywając go Allahem, Jahwe, Kryszną czy też inaczej.

Sikhizm jest częściowo syntezą elementów islamu i hinduizmu (zob. synkretyzm religijny). Z islamu pochodzi obraz Boga jako nieposiadającego wizerunku ani wcieleń, mającego natomiast „miliony imion”. Z hinduizmu wywodzą się praktyki medytacyjne, wiara w możliwość uzyskania bezpośredniej łączności z Bogiem poprzez medytację prowadzącą do oświecenia, wiara w reinkarnację i wreszcie wiele innych, zewnętrznych przejawów kultu.

Centralnym punktem tej religii jest kult pierwszych dziesięciu guru (choć nie wszyscy uznają kilku ostatnich, są też tacy, którzy nie czczą żadnego guru), z których według wierzeń każdy był kolejnym wcieleniem Guru Nanaka i miał bezpośredni kontakt z Bogiem. Przekazali oni boskie objawienie na piśmie w formie Pani Księgi, którą każdy z nich uzupełniał o kolejny rozdział. Ostatni, dziesiąty Guru Gobind Singh uznał, że dzieło pisania Księgi jest ukończone i ustanowił ją „ostatnim, jedenastym Guru”. Według wierzeń Pani Księga jest obecnie guru sikhów w znaczeniu dosłownym. W momencie, gdy między wyznawcami dochodzi do sporu religijnego o kluczowym znaczeniu, otwiera się Panią Księgę na losowo wybranym cytacie, którego słowa rozstrzygają spór, tak jakby to mógł zrobić żywy guru. Pani Księga „udziela” też ślubów, jest obecna przy narodzinach i pogrzebach.

Sikhizm jest religią wymagającą od swoich wyznawców szczegółowego przestrzegania zasad moralności, diety i sposobu ubierania się. Ważnymi punktami etyki sikhizmu są: wymóg samodzielnego utrzymywania się z uczciwej pracy, wzajemnego wspierania się i służby dla całej społeczności oraz równości wszystkich wyznawców. Sikhizm nie posiada ścisłej liturgii, a aktywność religijna koncentruje się na czytaniu Pani Księgi – codziennym, osobistym (zwanym Sidharan Path), grupowym, odbywanym w domach modlitw (zwanym Gurdwara) i wreszcie uroczystym, nieprzerwanym, publicznym czytaniem całej Księgi „od deski do deski”, wykonywanym w każdej gminie sikhijskiej przynajmniej raz do roku (zwanym Akhand Path).

Mężczyźni, którzy wychowali już swoje dzieci i przeszli „godnie” przez aktywną część swojego życia, mają prawo uczestniczyć w sesjach medytacyjno-dyskusyjnych, zwanych Ketha, które dają im szansę osiągnięcia oświecenia.

Religia ta początkowo nie posiadała żadnej usystematyzowanej liturgii i zakazuje istnienia „etatowego kleru”. Wyznawcy są w stosunku do siebie absolutnie równi i od śmierci dziesiątego guru nikt nie posiada żadnych specjalnych prerogatyw religijnych, oprócz swojego osobistego autorytetu. Wszystkie funkcje religijne od prowadzenia gminnych Gurdwar po administrowanie najważniejszą świątynią w Amritsarze są wykonywane społecznie i nie wolno z tego tytułu osiągać korzyści materialnych.

Sikhizm dzisiaj

Chociaż sikhizm ma licznych wyznawców w różnych rejonach świata, szczególnie w Ameryce Północnej czy Wielkiej Brytanii, to nadal w znaczącej mierze blisko związany jest z miejscem swoich narodzin, Pendżabem. W początkach XIX wieku pozycji sikhizmu w Indiach coraz mocniej zaczęły zagrażać tradycyjne hinduistyczne wierzenia. Pod koniec XIX wieku nasilająca się działalność hinduistów i chrześcijańskich misjonarzy w Pendżabie zmusiła sikhów do podjęcia zdecydowanych działań. Uznano również, że zbyt bliskie związki z hinduizmem zagrażają kulturze sikhijskiej i rozpoczęto starania o powrót do zasad „czystego” sikhizmu.

W 1947 roku doszło do podziału ojczyzny sikhów, Pendżabu. Obszary przyznane Pakistanowi opuściło ponad 2 mln sikhów. Około 80% nadal mieszka na tych terenach, jednak sikhowie zaczęli również postrzegać sikhizm jako religię światową. Wielu bowiem opuściło rodzinne strony i zamieszkało w Stanach Zjednoczonych. Sikhijska wspólnota w USA liczy ponad 350 tysięcy osób. W poszukiwaniu pracy wielu z nich wyemigrowało także do Wielkiej Brytanii, zasiedlając głównie duże ośrodki miejskie. Ich znaczące wspólnoty można znaleźć w Londynie, Birmingham czy Leicester. Obecnie w Wielkiej Brytanii wyznawcy tej religii liczą około pół miliona osób.

Źródło:

Guru sikhów i ich podstawowe zasługi

Przed swoją śmiercią Guru Gobind Singh ogłosił, że guru będzie odtąd księga Sri Guru Granth Sahib.

Nie wszystkie grupy sikhów uznają wszystkich (a w szczególności ostatnich) guru. Jedynym guru uznawanym przez wszystkie wyznania jest Guru Nanak. Dla części sikhów guru są zwykłymi przywódcami religijnymi.

Recepcja w Polsce

W Polsce gurudwara (świątynia sikhów) znajduje się w Warszawie przy ulicy Na Skraju. Została założona przez Związek wyznaniowy Singh Saba Gurudwara w Rzeczpospolitej Polskiej.

Zobacz też

Przypisy

  1. Keene, Micheal: Religie świata, Świat Książki, ISBN 83-7311-840-3

Bibliografia

Linki zewnętrzne