Spółgłoska drżąca
Wygląd przypnij ukryjSpółgłoska drżąca – spółgłoska dźwięczna, która powstaje przez szybkie następstwo zwarć i rozwarć narządu artykulacji (dolnej wargi, końca języka lub języczka) i miejsca artykulacji w kanale głosowym. Ruch narządu artykulacji następuje w wyniku wzmożonego prądu powietrza, czyli narząd artykulacji wykonuje ten ruch jedynie biernie.
Dochodzi więc do drżenia narządu artykulacji i wirowania powietrza między narządem a miejscem artykulacji.
Odpowiednio do udziału narządu artykulacji mówimy ospółgłoskach drżących:
- (dwu)wargowych (dolna warga uderza o górną)
- apikalnych (czubek języka uderza o dziąsło lub podniebienie)
- języczkowe (języczek uderza o tył języka)
Lista spółgłosek drżących
- spółgłoska dwuwargowa
- spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa
- spółgłoska języczkowa
- spółgłoska drżąca nagłośniowa
Teoretycznie możliwe, ale nie poświadczone w językach naturalnych są
- spółgłoska drżąca językowo-wargowa
- spółgłoska drżąca miękkopodniebienna (brak symbolu IPA)
Przykłady
W języku polskim fonem /r/ realizuje się jako spółgłoskę drżącą uderzeniową dziąsłową lub, przy bardziej starannej wymowie, spółgłoskę drżącą dziąsłową .
Spółgłoska drżąca dziąsłowa występuje także w hiszpańskim perro, a spółgłoska drżąca języczkowa we francuskim rue.
Niemieckie języczkowe r jest najczęściej spółgłoską szczelinową języczkową dźwięczną , czyli szmerem wytworzonym między języczkiem a tyłem języka. Przez "zawirowanie" tego dźwięku powstaje spółgłoska języczkowa drżąca, która pojawia się w niektórych niemieckich dialektach.
Spółgłoska drżąca dwuwargowa występuje w języku yi (w południowych Chinach) jako alofon sylabicznej spółgłoski i w języku pirahã (w Amazonii) jako alofon .
Sposób artykulacji| Ze względu na rodzaj przegrody | |
|---|---|
| Ze względu na jamy kanału głosowego | |
| Ze względu na typ artykulacji ustnej | |
| Ze względu na mechanizm przepływu powietrza |