Staw (anatomia)
W dzisiejszym świecie Staw (anatomia) stał się tematem rosnącego zainteresowania i debaty. Przy tak wielu różnych opiniach, badaniach i perspektywach trudno jest dojść do definitywnego wniosku w tej kwestii. Nie można jednak zaprzeczyć, że Staw (anatomia) budzi pasje i rzuca wyzwanie ludzkiej mentalności. Niezależnie od tego, czy patrzy się z perspektywy naukowej, społecznej, politycznej czy ekonomicznej, Staw (anatomia) nadal budzi kontrowersje i wpływa na życie milionów ludzi na całym świecie. W tym artykule zbadamy różne aspekty Staw (anatomia) i spróbujemy rzucić trochę światła na ten bardzo złożony temat.
Staw (łac. articulus) – ruchome połączenie między składnikami szkieletu, zewnętrznego lub wewnętrznego (→połączenia kości). Stawy występują u stawonogów (Arthropoda) oraz kręgowców (Vertebrata). U tych ostatnich stawy są określane, ze względu na specyficzną budowę, jako połączenia maziowe (juncturae synoviales). W stawach (tak jak w łożyskach wielu maszyn) największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe kości pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.
Rodzaje stawów człowieka
Kryterium podziału:
Liczba kości łączących się w stawie:
- staw prosty (łac. articulatio simplex) – w budowie biorą udział tylko dwie kości
- staw złożony (łac. articulatio composita) – w budowie bierze udział więcej niż dwie kości, np. staw łokciowy
Liczba osi:
- stawy jednoosiowe
- staw zawiasowy – stawy międzypaliczkowe, część ramienno-łokciowa stawu łokciowego (staw ramienno-łokciowy)
- staw obrotowy – staw promieniowo-łokciowy bliższy
- staw śrubowy – staw szczytowo-obrotowy
- stawy dwuosiowe
- stawy wieloosiowe
- staw nieregularny – staw mostkowo-obojczykowy
- staw płaski – staw krzyżowo-biodrowy
Budowa połączeń maziowych
Typowymi elementami stawu są:
- powierzchnia stawowa – czyli główka (część wypukła) i panewka stawowa (część wklęsła), bywają także powierzchnie stawowe płaskie – kość krzyżowa z miednicą
- torebka stawowa – otacza cały staw, odgraniczając go od otoczenia; zapobiega nadmiernym przesunięciom kości oraz stabilizuje staw
- jama stawowa
Staw może również zawierać:
Poszczególne stawy różnią się zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość.
Na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz biodrowy. Mniejsza ruchomość cechuje stawy dwuosiowe, np. siodełkowo ukształtowana powierzchnia stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Przykładem może być zawiasowy staw ramienno-łokciowy czy też obrotowy staw między najwyższymi kręgami kręgosłupa.
Zobacz też
- zwichnięcie stawu
- podwichnięcie stawu
- skręcenie stawu
Przypisy
- ↑ Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 215.
- ↑ Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 215–219.
- ↑ Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 494.
Bibliografia
- Bogusław K. Gołąb, Podstawy anatomii człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012, ISBN 978-83-200-3756-2.
- Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński, Zarys anatomii człowieka, wyd. VIII uaktualnione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, ISBN 978-83-200-3873-6.
- Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019, ISBN 978-83-200-4323-5.
