Szekel

Wygląd przypnij ukryj Stary Szekel
Ilustracja
Banknot stuszeklowy z Ze’ewem Żabotyńskim na awersie i Bramą Heroda na rewersie
Kod ISO 4217

ILR

Symbol

IS

Państwo

 Izrael

Lata w obiegu

23 lutego 1980 – 31 grudnia 1985

Bank centralny

Bank Izraela

Podział

1 szekel = 100 agor

Banknoty

1, 5, 10, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000, 10000 szekli

Monety

1, 5, 10 (nowe agory),
1/2, 1, 5, 10, 50, 100 (szekle),

Szekel (hebr. שקל, hebr. l.mn. שקלים, szkalim; arab. شيقل) – oficjalna jednostka walutowa Państwa Izrael od 1980 roku, kiedy ogłoszono prawo ustanawiające nową walutę, do 1985 roku. Zastąpiła ona funta izraelskiego. Emitentem szekli był Bank Izraela. Propozycja druku nowych banknotów, podobnych do tych z okresu liry, zapadła już w 1978 roku, ale emisję banknotów oraz monet rozpoczęto w 1980 roku.

Jeden szekel równy był 100 nowym agorom, z kolei jedna nowa agora równała się 10 agorom. Według standardu ISO 4217 waluta ta posiadała kod ILR.

W 1985 roku szekel został zastąpiony nowym izraelskim szeklem.

Historia

W 1969 roku Kneset przegłosował prawo zmieniające nazwę izraelskiej waluty z liry izraelskiej na szekla. Jednak datę wejścia w życie tych przepisów uzależniono od zarządzenia dyrektora Banku Izraela. W 1977 roku podjęto działania mające na celu wprowadzenie nowego prawa w życie. Rok później premier Menachem Begin oraz minister finansów Simcha Erlich zaakceptowali decyzję dyrektora Banku Izraela o emisji banknotów nowej waluty. Decyzję o emisji nowych monet podjęto później, 24 lutego 1980 roku. Ustalono, że jedna nowa agora będzie równa 10 agorom. Seria monet objęła aż dziewięć nominałów (1 agora, 5 i 10 agor, ½ szekla, 1 szekel, 5, 10, 50 i 100 szekli), co sprawiło, że była to największa liczba nominałów w Izraelu w ramach serii. Podobnie było w przypadku banknotów, obejmowały one 10 nominałów (1 szekel, 5,10, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000, 10 000 szekli).

Wprowadzenie nowej waluty było pomysłem rządu na zastopowanie i zmniejszenie inflacji. Jednak nie przyniosło to pożądanych rezultatów, ponieważ pomiędzy 1981 rokiem a 1985 dodano do pierwszych pięciu nominałów banknotów, kolejnych pięć. Część izraelskich historyków uważa decyzję o wprowadzeniu nowej waluty za działania czysto psychologiczne i kosmetyczne.

Etymologia nazwy

Szekel jest jednostką znaną z Biblii. Wspomina została w momencie, kiedy Abraham chciał nabyć grotę oraz kawałek pola w Hebronie od Chetytów.

Efron dał na to Abrahamowi taką odpowiedź: «Panie mój, posłuchaj mnie: ziemia warta czterysta syklów srebra – suma niewielka dla mnie i dla ciebie – pochowaj swoją zmarłą!»

Biblia Tysiąclecia, Rdz. 23:14-15

W starożytności szekel (gr. síklos) stanowił jedną z jednostek wagi (np. w Syrii, Babilonii czy Egipcie), równą w przybliżeniu 1/50 części miny (11,4 g). Po roku 515 p.n.e. Dariusz I wprowadził szekla srebrnego o wadze 5,60 g (w tym okresie srebro miało wartość 13,3 razy niższą niż złoto). O tym srebrnym syklu wspomina biblijna Księga Nehemiasza (por. Ne 5,15). Również w 1 Księdze Machabejskiej jest mowa o szeklu (por. 1 Mch 10,40), była to jednak najprawdopodobniej dwudrachma, która stała się potem powszechnie używanym terminem na określenie obowiązkowego podatku na świątynię w Jerozolimie (Mt 17,24 – gr. dídrachmon). Co roku każdy żyd musiał wpłacić do skarbca świątynnego półsykla z Tyru, czyli dwudrachmę. Rabini zalecali tę monetę ze względu na jej doskonałą jakość. Srebrnymi szeklami z Tyru były prawdopodobnie monety, które otrzymał Judasz Iskariota za wydanie Jezusa (gr. argýrion – jako określenie jej ciężaru; por. Mt 26,14–16), za które potem kupiono tzw. Pole Garncarza (por. Mt 27,3 nn). Współczesna nazwa waluty izraelskiej odwołuje się właśnie do tej, z czasów biblijnych.

Banknoty i monety

Banknoty

Nominał banknotu Grafika Data emisji Data wycofania Wymiary Portret Opis
1 ILR 24 lutego 1980 4 września 1986 135 X 76 mm Mojżesz Montifiori Awers przedstawia portret Mojżesza Montifiori z wiatrakiem w tle, co ma symbolizować pierwszą żydowską dzielnicę Jerozolimy. Na rewersie znajduje się Brama Jafy.
5 ILR 24 lutego 1980 4 września 1986 141 X 76 mm Chaim Weizman Awers przedstawia pierwszego prezydenta Izraela Chaima Weizmana. Na rewersie Brama Damasceńska.
10 ILR 24 lutego 1980 4 września 1986 147 X 76 mm Theodor Herzl Awers przedstawia Theodora Herzla na tle wejścia na cmentarz na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie. Rewers przedstawia Bramę Syjonu.
50 ILR 24 lutego 1980 4 września 1986 153 X 76 mm Dawid Ben Gurion Awers ukazuje pierwszego premiera Izraela Dawida Ben Guriona na tle biblioteki kibucu Sde Boker. Rewers przedstawia Złotą Bramę.
100 ILR 11 grudnia 1980 4 września 1986 159 X 76 mm Ze’ew Żabotyński Awers ukazuje przywódcę syjonizmu rewizjonistycznego Ze’ewa Żabotyńskiego na tle gospody Szuni. Rewers przedstawia Bramę Heroda.
500 ILR 1 grudnia 1982 4 września 1986 138 X 76 mm Edmond James de Rothschild Awers ukazuje Edmonda Jamesa de Rothschilda na tle rolników. Rewers przedstawia kiść winogron.
1000 ILR 17 listopada 1983 4 września 1986 138 X 76 mm Majmonides Awers ukazuje portret Majmonidesa na tle Miszne Tora. Rewers przedstawia Tyberiadę, miejsce pochówku Majmonidesa.
5000 ILR 9 sierpnia 1984 4 września 1986 138 X 76 mm Lewi Eszkol Awers przedstawia premiera Lewiego Eszkola na tle Jerozolimy. Symbolika rewersu nawiązuje do projektu Eszkola – narodowego systemu wodnego.
10 000 ILR 27 listopada 1984 4 września 1986 138 X 76 mm Golda Meir Awers przedstawia Goldę Meir na tle drzewa stylizowanego na gwiazdę Dawida. Rewers przedstawia zdjęcie Żydów przed moskiewską synagogą, w którym była Meir jako ambasador Izraela w ZSRR.

Monety

Nominał

monety

Grafika Data Parametry Opis
Wprowadzenia Wycofania Stop Waga Średnica
1 nowa agora 24 lutego 1980 4 września 1985 97% aluminium,

3% magnez

0,6 g 15 mm Awers przedstawia palmę daktylową i nazwę państwa w językach arabskim i hebrajskim. Rewers zawiera nominał monety, napis „Agora” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
5 nowych agor 24 lutego 1980 4 września 1985 97% aluminium,

3% magnez

0,9 g 18,5 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim. Rewers zawiera nominał monety, napis „Agora” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
10 nowych agor 24 lutego 1980 4 września 1985 miedzionikiel 2,1 g 16 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim oraz trzy owoce granatu. Rewers zawiera nominał monety, napis „Agora” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
½ ILR 24 lutego 1980 4 września 1985 miedzionikiel 3 g 20 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim. Rewers zawiera nominał monety między dwoma gwiazdkami, lwa z pieczęci z Megiddo, napis „Szekel” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
1 ILR 22 stycznia 1981 4 września 1985 miedzionikiel 5 g 23 mm Awers przedstawia kielich oraz napis „Szekel Israel” po hebrajsku. Rewers zawiera herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim, nominał monety, napis „Szekel” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
5 ILR 10 września 1981 4 września 1985 brązal 6,1 g 24 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim oraz dwa rogi obfitości. Rewers zawiera nominał monety między dwoma gwiazdkami, napis „Szekle” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
10 ILR 25 lutego 1982 4 września 1985 miedzionikiel 8 g 26 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim oraz starożytną galerę. Rewers zawiera nominał monety między dwoma gwiazdkami, napis „Szekle” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
50 ILR 8 marca 1984 4 września 1985 brązal 9 g 28 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim oraz wizerunek monety z czasów wojny żydowskiej. Rewers zawiera nominał monety między dwoma gwiazdkami, napis „Szekle” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.
100 ILR 2 maja 1984 4 września 1985 miedzionikiel 10,8 g 29 mm Awers przedstawia herb Izraela, nazwę państwa w językach arabskim, angielskim i hebrajskim oraz odwołanie do monety z czasów Antygona. Rewers zawiera nominał monety, napis „Szekle” po hebrajsku oraz rok zapisany po hebrajsku.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W Biblii Tysiąclecie wyd. Pallottinum pojawia się jako sykiel

Przypisy

  1. ↑ a b Kneset, חוק מטבע השקל, התש"ם-1980  .
  2. ↑ a b c d BankB. Izraela BankB., Sheqel Series  .
  3. ↑ a b BankB. Izraela BankB., New Agora and Sheqel Series  .
  4. ↑ International Organization forI.O. Standardization International Organization forI.O., HISTORIC DENOMINATIONS (CURRENCIES & FUNDS)  .
  5. ↑ BankB. Izraela BankB., First Series of the New Sheqel  .
  6. ↑ a b TalT. Lewi TalT., 24.2.1980 הלירה מוחלפת בשקל, „Ha-Arec”, 24 lutego 2010  .
  7. ↑ Rdz. 23:13-16
  8. ↑ Israel Business & Economy: The Shekel, „Jewish Virtual Library”  .
  9. ↑ a b c d e f g h i BankB. Izraela BankB., Sheqel Series  .
  10. ↑ a b c d e f g h i BankB. Izraela BankB., New Agora and Sheqel Series  .

Bibliografia

Pieniądz w Izraelu
Waluty
Monety obiegowe (od 1985)
Monety kolekcjonerskie
Monety kolekcjonerskie poza serią
Monety okolicznościowe
Banknoty
Instytucje
Powiązane osoby

Encyklopedia internetowa (była waluta):