Waiśeszika

W tym artykule zajmiemy się kwestią Waiśeszika, kwestią najwyższej wagi dzisiaj. Waiśeszika wzbudził duże zainteresowanie w różnych dziedzinach, od nauki po kulturę, poprzez politykę i społeczeństwo w ogóle. Idąc tym tropem, zbadamy różne aspekty Waiśeszika, a także jego wpływ na nasze codzienne życie. Mamy nadzieję rzucić światło na tę bardzo istotną kwestię i zaoferować czytelnikowi jasne i pełne spojrzenie na Waiśeszika.

Filozofia Waiśesziki.

Waiśeszika – klasyczny system filozofii indyjskiej (zaliczany do grup astika i sat darśana). Waiseszika skupiała się na zagadnieniach metafizycznych, spopularyzowała podstawowe kategorie ontologiczne oraz metody klasyfikacji i typologii zjawisk. Za założyciela podaje się Kaṇādę o przydomku Uluka (sowa) z gotry Kaśjapa. Wczesne nauki nawiązują do koncepcji z brahmanów i Upaniszad, jednak wajsieszikowie po V w. byli zazwyczaj związani z śiwaizmem. Cechuje ją silne powinowactwo do systemu njai.

Doktryna

Wajsieszikowie

  • głosili potrzebę zrozumienia struktury świata i poznania rozróżniającego wiśesza, będącego środkiem na usunięcie cierpienia i osiągnięcie wyzwolenia, od karmana i samsary.
  • podkreślali rolę prawa moralnego dharma.
  • wierzyli w ponadzmysłową percepcje uzyskiwaną poprzez praktyki jogicznego skupienia. Dzięki zachodzącemu wtedy szczególnemu stanowi manasu (umysłu), atman (dusza) postrzegał sam siebie.
  • używali pojęć buddhi (podstawowa funkcja uświadamiania, poznanie), awidja (niewiedza), samskara (ukryta dyspozycja karmiczna), dryszta, arszadźńana (ponadzmysłowe poznanie ryszich (mędrców)),
  • głosili cykliczny charakter czasu: od maha juga dzielącej się na cztery jugi, poprzez kalpę (eon) do dnia Brahmy – gdy miało miejsce istnienie świata, a następnie maha pralai (całkowity rozpad), po której Iśwara inicjował powstawanie świata kolejny raz.
  • rozwinęli argumentacje na istnienie Iśwary (Boga), w odpowiedzi na ataki niebramińskich szkół nastika. Twórcę i Pana świata opisywały cechy: wszechwiedza sarwadźńana, wszechmoc aiśwarja, nieskończoność ananta, dobre motywacje, pragnienia i działania.

Przedstawiciele

Bibliografia