W dzisiejszym świecie Walerij Polakow stał się tematem ciągłego zainteresowania ludzi w każdym wieku i na różnych etapach życia. Wraz z postępem technologii i globalizacją Walerij Polakow staje się coraz bardziej istotny w społeczeństwie. Od swoich początków do chwili obecnej Walerij Polakow znacząco wpływa na sposób, w jaki ludzie odnoszą się do siebie, jak funkcjonują w miejscu pracy, a nawet na sposób, w jaki postrzegają otaczający ich świat. Celem tego artykułu jest szczegółowe zbadanie znaczenia Walerij Polakow dzisiaj i jego wpływu na różne aspekty codziennego życia.
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
27 kwietnia 1942 |
---|---|
Data śmierci |
7 września 2022 |
Narodowość | |
Funkcja |
lekarz[1] |
Łączny czas misji kosmicznych |
678 d 16 h 32 m |
Misje | |
Stopień wojskowy | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Walerij Władimirowicz Polakow (ros. Валерий Владимирович Поляков, urodzony jako Walerij Iwanowicz Korszunow 7 kwietnia 1942 w Tule, zm. 7 września 2022[3]) – rosyjski kosmonauta[1], lekarz[1]. Dzierży rekord długotrwałego przebywania w kosmosie – w misji na stacji Mir pozostawał na orbicie nieprzerwanie przez ponad 14 miesięcy (437 dni i 18 godzin)[4]. W sumie spędził w kosmosie ponad 22 miesiące[5].
Wybrany do służby w korpusie w 1972, Polakow poleciał w kosmos po raz pierwszy na pokładzie statku Sojuz TM-6 w 1988. Wrócił na pokładzie Sojuza TM-7 po 240 dniach. Drugi lot, trwający 437 dni, odbył w latach 1994–1995, startując na podkładzie statku Sojuz TM-18, a wracając pojazdem Sojuz TM-20. W trakcie tego lotu ustanowił niepobity dotąd rekord długości ciągłego przebywania w kosmosie[5].
Polakow urodził się 27 kwietnia 1942 roku w mieście Tuła, w obwodzie tulskim RFSRR. Urodzony jako Walerij Iwanowicz Korszunow, zmienił nazwisko na obecne, kiedy został adoptowany przez swojego ojczyma w 1957. W 1959 ukończył Liceum nr 2 w Tule[5].
Postanowił poświęcić się medycynie kosmicznej w 1964 roku, po locie pierwszego lekarza Borisa Jegorowa na pokładzie kapsuły Woschod 1[5]. Po szkole średniej podjął studia w Pierwszym Moskiewskim Instytucie Medycznym im. I.M. Sieczenowa, który ukończył w 1965[6]. W 1966 odbył roczny staż w Instytucie Parazytologii Lekarskiej i Medycyny Tropikalnej. W latach 1966–1967 pracował jako starszy konsultant Instytutu Higieny i Społecznej Organizacji Zdrowia Publicznego, a w latach 1967–1971 – starszy inspektor w Ministerstwie Zdrowia[6]. Następnie podjął naukę w Instytucie Problemów Medyczno-Biologicznych Ministerstwa Zdrowia Publicznego w Moskwie na specjalizacji medycyna lotnicza. Ukończył studia w 1974 i podjął pracę w instytucie w 1974 jako młodszy, a od 1978 jako starszy pracownik naukowy[6].
W 1970 roku wstąpił do KPZR[6].
Polakow został członkiem grupy lekarzy-kosmonautów IMBP 1 22 marca 1972 roku[7]. Pierwszy lot w kosmos odbył na pokładzie kapsuły Sojuz TM-6 w 1988. Przybył na stację Mir, kiedy przebywali tam już od ośmiu miesięcy kosmonauci Titow i Manarow. Przez kolejne cztery miesiące ich pobytu (byli w trakcie misji zaplanowanej na rok) prowadził eksperymenty i badania[8] poświęcone m.in.: zagadnieniom snu[9], czynności serca[10] i zmianom biochemicznych w układzie krwionośnym[11], atrofii mięśni i ubytkowi masy kostnej[12].
Po czterech miesiącach wspólnej pracy Titow i Manarow wrócili na Ziemię, a Polakow został na pokładzie Mira. Po trwającym 240 dni pobycie na stacji, kosmonauta wrócił na Ziemię na pokładzie kapsuły Sojuz TM-7[5].
Drugi lot Polakowa, dotąd najdłuższy nieprzerwany pobyt człowieka w kosmosie, rozpoczął się 8 stycznia 1994 roku wraz ze startem kapsuły Sojuz TM-18. Do swojego rekordowego lotu zgłosił się na ochotnika. Celem eksperymentu było sprawdzenie, w jaki sposób wpłyną na ustrój człowieka długotrwałe misje w warunkach mikrograwitacji podczas lotów na Marsa[13]. W czasie misji podlegał monitorowaniu oraz sam prowadził badania naukowe i eksperymenty podobne do tych, jakie wykonywał w pierwszym locie. Dane z lotu Polakowa posłużyły także naukowcom do sprawdzenia, czy możliwe jest zachowanie właściwej kondycji psychicznej podczas długotrwałych lotów[14].
Na pokładzie stacji Mir kosmonauta spędził ponad 437 dni, okrążając Ziemię ponad 7000 razy. 9 stycznia 1995 roku, po 366 dniach misji, Polakow pobił dotychczasowy rekord pobytu w kosmosie, który ustanowili Władimir Titow i Musa Manarow sześć lat wcześniej[15]. Po powrocie kosmonauta był rekordzistą pod względem ogólnego czasu spędzonego na orbicie. Rekord ten pobił potem Siergiej Awdiejew, a od 2005 roku rekordzistą jest Siergiej Krikalow[13][16].
Walerij Polakow przeszedł badania medyczne przed, w trakcie oraz po zakończeniu lotu. Kolejną sesję badań odbył w sześć miesięcy po powrocie na Ziemię. Porównanie wyników wykazało, że chociaż nie nastąpiło upośledzenie funkcji kognitywnych, to kosmonauta cierpiał na obniżenie nastroju, a także poczucie nadmiernego obciążenia pracą przez pierwsze kilka tygodni lotu, oraz po powrocie na Ziemię[14][17]. Mimo tych zaburzeń, nastrój Polakowa miał ustabilizować się na poziomie sprzed startu w okresie między drugim a czternastym miesiącem misji. Podano także, że po powrocie nie cierpiał na żadne zaburzenia czynnościowe.
Na Ziemię wrócił 22 marca 1995 roku na pokładzie kapsuły Sojuz TM-20[5]. Po wylądowaniu udało mu się przejść kilka kroków od lądownika do krzesła. W ten sposób chciał pokazać, że możliwe jest zachowanie sprawności fizycznej (a w efekcie – praca na powierzchni Marsa) po długim pobycie w kosmosie[13]. W świetle tych wyników naukowcy orzekli, że możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie kosmonautów w czasie długotrwałych lotów, takich jak załogowa wyprawa na Marsa[14], jest to jednak kwestia dyskusyjna, ze względu na duże osobnicze różnice w reakcjach na długotrwałe przebywanie w stanie mikrograwitacji i duże rozbieżności w reakcjach fizjologicznych między poszczególnymi badanymi kosmonautami[12].
Istnieją także opinie, że zarówno fizyczny, jak i psychiczny stan Polakowa po locie był w rzeczywistości dużo gorszy, są one jednak oparte na jego aktualnych, ostrożnych oficjalnych wypowiedziach, wyjątkowo rzadkich wystąpieniach publicznych oraz fakcie, że podczas wystąpień w mediach pokazywany jest prawie wyłącznie na siedząco[18], natomiast Roskosmos blokuje rzekomo publikację części jego prac[18]. Dana Ranga , autorka filmu dokumentalnego o Polakowie z 2007 roku, określiła go mianem „kruchy”[18].
Loty i starty kosmiczne, w których uczestniczył Walerij Polakow | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
L.p. | Data startu | Statek kosmiczny | Data lądowania | Statek kosmiczny | Funkcja | Czas trwania | |
1 | 28 września 1988 | Sojuz TM-6 | 27 kwietnia 1989 | Sojuz TM-7 | Badacz | 240 dni, 22 godziny, 34 minuty | |
2 | 8 stycznia 1994 | Sojuz TM-18 | 22 marca 1995 | Sojuz TM-20 | Badacz | 437 dni, 17 godzin, 58 minut | |
Łączny czas spędzony w kosmosie – 678 dni, 16 godzin, 32 minuty. |
W czerwcu 1995 roku Polakow odszedł z czynnej służby kosmicznej, po spędzeniu w kosmosie łącznie 678 dni[5][19]. W 1999 roku wziął udział w eksperymencie SFINCSS-99 (Simulation of Flight of International Crew on Space Station)[2]. Od 1995[6] był wiceszefem Głównej Komisji Medycznej Ministerstwa Zdrowia Publicznego w Moskwie, gdzie nadzorował medyczne zagadnienia lotów długoterminowych[5]. Był członkiem rosyjskiej Naczelnej Komisji Medycznej, biorącej udział w wyborze i kwalifikacji kosmonautów. Ponadto był członkiem International Space Researcher’s Association oraz Międzynarodowej Akademii Astronautycznej[5][20]. Jego prace publikowane były m.in. w „Acta Astronautica”, „Advances in Space Research”, „Journal of Sleep Research”, „Aviation, Space, and Environmental Medicine” oraz wydawnictwach Instytutu Problemów Biologiczno-Medycznych w Moskwie. W 1999 roku został doktorem nauk medycznych i profesorem medycyny[2]. Ma w swoim dorobku naukowym ponad 50 prac naukowych z zakresu medycyny kosmicznej, w tym poświęconym zwłaszcza efektom długotrwałego pobytu w kosmosie[5].
Po odejściu z czynnej służby Polakow pozostał aktywny na polu międzynarodowych lotów kosmicznych, służąc pomocą w lotach na stację Mir przedstawicieli takich państw, jak USA, Austria, Niemcy i Francja[5].
Za swoje osiągnięcia akademickie i na polu kosmonautyki otrzymał szereg odznaczeń, w tym Bohater Związku Radzieckiego, Bohater Federacji Rosyjskiej, Order Lenina, Legia Honorowa czy kazachski Order Szlachetności. Był członkiem kilku organizacji astronautycznych, w tym rosyjskiej Głównej Komisji Medycznej certyfikującej kosmonautów. Posiadał także tytuł Lotnika Kosmonauty ZSRR[5]. W 2008 roku został laureatem orderu II klasy nagrody państwowej „Ku chwale Ojczyzny” w kategorii „Osobistość Rosji” (2008), ufundowanej przez Międzynarodową Akademię Nauk Społecznych i Międzynarodową Akademię Mecenatu[2].
Jego rekord całkowitego czasu przebywania w kosmosie wynoszący 678 dni pobił w 1999 roku Siergiej Awdiejew, który w trzech misjach spędził łącznie w kosmosie 747 dni[5][16]. Rekord długości nieprzerwanego pobytu w kosmosie pozostaje od prawie 20 lat niepobity (stan na styczeń 2016).
Polakow był żonaty ze starszą od niego o dwa lata Nelią Fiodorowną (także lekarz – neuropatolog), jego córka Elena (ur. 1965) również jest lekarzem (oftalmologiem). Doczekał się dwojga wnucząt[2].