Wielki Szlem

Wielki Szlem (ang. Grand Slam) oznacza w sporcie wygranie przez jednego zawodnika w krótkim czasie, zazwyczaj jednego roku kalendarzowego, najbardziej prestiżowych zawodów w danej dyscyplinie. Określenie, zaczerpnięte z terminologii brydżowej jest związane przede wszystkim z baseballem i tenisem, ale ma też swój odpowiednik w golfie i rugby union. Komentatorzy sportowi mianem „Wielkiego Szlema” określają potocznie także złote medale igrzysk olimpijskich, mistrzostw świata i mistrzostw kontynentu zdobyte w jednym cyklu olimpijskim.

 Osobny artykuł: Wielki szlem (baseball).

W baseballu jest to homer (home run), podczas którego wszystkie trzy bazy są zajęte w momencie uderzenia. W efekcie drużyna zdobywa cztery obiegi (cztery punkty), czyli maksymalną liczbę punktów, jaką dany zespół może zdobyć w jednej zagrywce.

 Osobny artykuł: Capital One Grand Slam of Curling.

 Osobny artykuł: Kobiecy Wielki Szlem (golf).

W golfie zdobycie Wielkiego Szlema oznacza wygranie czterech prestiżowych turniejów. Są to rozgrywany w kwietniu Masters, w czerwcu US Open, w lipcu The Open Championship (także pod nazwą British Open) oraz sierpniowy PGA Championship. W latach 30. XX wieku za cztery turnieje potrzebne do skompletowania Wielkiego Szlema uważano US Open, British Open, US Amateur i British Amateur.

Jeszcze żadnemu zawodnikowi nie udało się osiągnąć nowego klasycznego golfowego Wielkiego Szlema, jednakże w 1930 Bobby Jones zdobył starego wielkiego szlema wygrywając US Open Golf, British Open, US Amateur i British Amateur będąc jak dotąd jedynym w historii, który zdobył go w starej wersji. W latach 2000–2001 Amerykanin Tiger Woods wygrał po kolei cztery turnieje, ale nie w jednym roku kalendarzowym. Ze względu na trudność osiągnięcia mówi się więc także o skompletowaniu Wielkiego Szlema w karierze, czyli zwycięstwie we wszystkich wspomnianych czterech turniejach w dowolnych latach; to udało się poza Woodsem czterem graczom – Gene Sarazenowi, Benowi Hoganowi, Jackowi Nicklausowi i Gary'emu Playerowi. "Karierowego" Wielkiego Szlema ma również w dorobku sześć zawodniczek – Pat Bradley, Juli Inkster, Annika Sörenstam, Louise Suggs, Karrie Webb i Mickey Wright.

 Osobny artykuł: Wielki Szlem (rugby union).

W rugby union zdobycie Wielkiego Szlema dla zespołów z półkuli północnej oznacza pokonanie wszystkich przeciwników w jednym sezonie podczas Pucharu Sześciu Narodów, dla drużyn z półkuli południowej natomiast zwycięstwo nad każdą z czterech reprezentacji z Wysp Brytyjskich (Anglią, Irlandią, Szkocją i Walią) podczas jednego tournée po Europie.

W skokach narciarskich „Wielki Szlem” ma kilka znaczeń:

− po pierwsze, mówi się tak ogólnie o Turnieju Czterech Skoczni^[1];

− po drugie, jest nim zwycięstwo we wszystkich czterech konkursach podczas jednej edycji TCS^[2]. Dokonali tego: Sven Hannawald (50. Turniej w sezonie 2001/2002), Kamil Stoch (66. Turniej w sezonie 2017/2018) i Ryōyū Kobayashi (67. Turniej w sezonie 2018/2019).

− po trzecie, to określenie sukcesu zawodnika, który zdobył indywidualne złote medale na zimowych igrzyskach olimpijskich (dalej: ZIO) i mistrzostwach świata (MŚ), a także zwyciężył w Turnieju Czterech Skoczni (TCS) i klasyfikacji generalnej Pucharu Świata (PŚ)^[3]. Są opinie, że w skład najważniejszych imprez powinny wchodzić także mistrzostwa świata w lotach (MŚwL), jako piąta część Wielkiego Szlema^[4][5]. Jak dotąd jedynie Matti Nykänen zgromadził wszystkie pięć najważniejszych trofeów w skokach. Dziewięciu innych skoczków wygrało po cztery zawody^[6].

Zwycięzcy minimum 4 z 5 najważniejszych zawodów w skokach narciarskich

Zawodnicy (alfabetycznie)	ZIO (od 1924)	MŚ (od 1925)	TCS (od 1953)	MŚwL (od 1972)	PŚ (od 1980)
Simon Ammann	1. miejsce	1. miejsce	2. miejsce	1. miejsce	1. miejsce
Hans-Georg Aschenbach	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	Brak[a]
Espen Bredesen	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	2. miejsce	1. miejsce
Kazuyoshi Funaki	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	2. miejsce
Stefan Kraft	10. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce
Thomas Morgenstern	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	3. miejsce	1. miejsce
Matti Nykänen	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce
Gregor Schlierenzauer	3. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce
Kamil Stoch	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	2. miejsce	1. miejsce
Jens Weißflog	1. miejsce	1. miejsce	1. miejsce	2. miejsce	1. miejsce

W skokach narciarskich kobiet nie ma Turnieju Czterech Skoczni i mistrzostw świata w lotach. Najważniejszymi trofeami są złote medale ZIO i MŚ oraz zwycięstwo w klasyfikacji generalnej PŚ. Maren Lundby jest jedyną zawodniczką, która zdobyła wszystkie wymienione trofea^[7].

 Osobny artykuł: Wielki Szlem (tenis).

W tenisie zdobycie Wielkiego Szlema to zwycięstwa odniesione przez zawodnika lub zawodniczkę w jednym roku kalendarzowym w czterech najważniejszych międzynarodowych mistrzostwach: Australii (Australian Open), Francji (French Open), Wielkiej Brytanii (Wimbledon) i Stanów Zjednoczonych (US Open).

Dotychczasowi zdobywcy Wielkiego Szlema:

• Don Budge (1938)
• Maureen Connolly (1953)
• Rod Laver (1962 oraz 1969)
• Margaret Smith Court (1970)
• Steffi Graf (1988)

Tenisowy Wielki Szlem jest wyczynem niezwykle rzadkim, ze względu na postępującą współcześnie specjalizację graczy na poszczególnych nawierzchniach. Niekiedy jako zdobywców Wielkiego Szlema wymienia się również graczy, którzy wygrywali cztery (lub więcej) najbardziej prestiżowych imprez po kolei, ale nie w jednym roku kalendarzowym. Osiągnęli to współcześnie, Martina Navrátilová, Serena Williams oraz Steffi Graf (niezależnie od "klasycznego" Wielkiego Szlema w 1988). Navratilova, w parze z Pam Shriver, uzyskała również Wielkiego Szlema w grze podwójnej.

• Grand Slam Championship, osiągnięcie w profesjonalnym wrestlingu;
• Wielki Szlem Komandosa, cykl pięciu wojskowych imprez biegowychː ćwierćmaratonu, półmaratonu, maratonu, Biegu o Nóż Komandosa (10 km) i Setki Komandosa (100 km), organizowany od 2019 roku^[8]. Za jego ukończenie przyznawany jest medal przez Wojskowy Klub Biegacza Meta z Lublińca.

Mianem Wielkiego Szlema określa się ponadto m.in.:

• wygrane we wszystkich ośmiu turniejach rankingowych w snookerze w ciągu roku;
• wygranie kolarskich wyścigów zaliczanych do wielkich tourów: Giro d’Italia, Tour de France oraz Vuelta a España a także mistrzostw świata w jednym sezonie;
• odniesienie zwycięstwa, pole position, najszybszego okrążenia oraz objęcia prowadzenia w wyścigu od startu do mety (wszystkie okrążenia) podczas Grand Prix Formuły 1.

• Grand Slam – bomba burząca zbudowana przez Brytyjczyków pod koniec 1944 roku.