Zakrzep

Ten artykuł od 2019-03 wymaga dodania wiarygodnych źródeł medycznych dla zapewnienia weryfikowalności.

Możliwe, że zbyt mocno polega na źródłach pierwotnych. Podane poniżej informacje, mające charakter medyczny, mogą być częściowo lub w całości niepoparte dowodami naukowymi. Jako pozbawione odpowiednich źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zakrzep, skrzeplina (łac. thrombus, od gr. θρόμβος, grudka skrzepniętej krwi lub ściętego mleka) – czop tworzący się w świetle naczynia za życia organizmu, wskutek wykrzepiania się krwi lub zlepiania i osadzania płytek krwi.

Skrzeplina powstaje, gdy:

• zmianie uległa ściana naczynia, zatracając swój antykoagulacyjny charakter
• dochodzi do zaburzeń w warstwowym przepływie krwi
• występują zmiany w składzie krwi (na przykład nadpłytkowość).

Powyższe trzy cechy to tak zwana triada Virchowa.

• skrzeplina warstwowa (łac. thrombus lamellaris) – powstaje wskutek zlepiania i osadzania się płytek
• skrzeplina zamykająca (łac. thrombus obturatorius) – zamyka całkowicie światło naczynia
• skrzeplina przyścienna (łac. thrombus parietalis) – osadza się przy ścianach naczynia, nie zamyka całkowicie jego światła
• skrzeplina szklista (łac. thrombus hyalinicus) – występuje tylko w naczyniach włosowatych
• skrzeplina kulista (łac. thrombus globosus) – pojawia się tylko w jamach serca
• skrzeplina pierwotna (łac. thrombus autochtonus) – pierwszy zakrzep powstały w mechanizmie aglutynacji
• skrzeplina przedłużona (łac. thrombus prolongatus) – rozbudowany zakrzep powstały na bazie skrzepliny pierwotnej w mechanizmie koagulacji

Skrzeplina może ulec rozmiękczeniu (rozpuszczeniu przez granulocyty), organizacji lub zwapnieniu.

Organizacja skrzepliny polega na wrastaniu w nią fibroblastów wytwarzających włókna kolagenowe i otaczaniu jej przez śródbłonek naczynia. Jeżeli organizacji podlega skrzeplina przyścienna, następuje trwałe zwężenie światła naczynia. Jeżeli proces dotyczy skrzepliny zamykającej, naczynie zarasta. Niekiedy w trakcie organizacji skrzepliny zamykającej mogą wytworzyć się kanały, w które wnikają komórki śródbłonka, wyścielając je od środka i tworząc nowe drogi przepływu krwi.

Możliwe następstwa powstania skrzepliny:

• oderwanie skrzepliny i wtórny zator
• niedokrwienie okolicznych tkanek (na przykład udar niedokrwienny mózgu, zawał serca, jelita, jądra)
• przekrwienie bierne – wskutek utrudnienia odpływu krwi
• ropnie przerzutowe – w wyniku oderwania się fragmentów zakażonej skrzepliny.

• skrzep
• zakrzepica
• czas protrombinowy