W dzisiejszym świecie Zamrożone zoo stał się tematem ciągłych rozmów i ogólnego zainteresowania. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, znaczenie w sferze zawodowej czy wpływ na życie osobiste, Zamrożone zoo przykuł uwagę szerokiego spektrum opinii publicznej. Co więcej, jego wpływ rozciąga się na wiele dziedzin, od technologii po kulturę, politykę i ekonomię. Ponieważ Zamrożone zoo stale ewoluuje i nabiera nowych wymiarów, niezwykle ważne jest przeanalizowanie jego natury i zrozumienie jego zakresu. W tym artykule postaramy się zbadać różne aspekty Zamrożone zoo i przedstawić kompleksowy obraz jego dzisiejszego znaczenia.
Zamrożone zoo – materiał genetyczny zwierząt (np. DNA, sperma, jaja i embriony), zgromadzony z zamiarem przechowywania przez długi czas w bardzo niskich temperaturach (w warunkach krionicznych). W niektórych placówkach gromadzi się także zamrożone rośliny, dla przechowywania których tworzy się zwykle jednak odrębne banki nasion.
Na całym świecie jest niespełna tuzin „zamrożonych zoo”[1].
Ogrody zoologiczne, takie jak zoo w San Diego[2][3], i programy badawcze, jak Audubon Center for Research of Endangered Species[1][4][5] w Nowym Orleanie, przechowują w temperaturach krionicznych materiał genetyczny w celu ochrony różnorodności puli genowej krytycznie zagrożonych gatunków albo możliwego przywrócenia do życia gatunków już wymarłych, np. wilka workowatego[6] czy mamuta[7].
Frozen Zoo przy San Diego Zoo Conservation Research przechowuje zamrożone w ciekłym azocie (-196 °C) zwierzęce i roślinne materiały biologiczne od 1976[8]. Obecnie znajdują się w nim próbki pochodzące od 8400 egzemplarzy, obejmujące ponad 800 gatunków i podgatunków[9].
Działalność tę prowadzą też inne ogrody zoologiczne w Stanach Zjednoczonych, zaś w Europie m.in. Wydział Biologii University of Nottingham w projekcie Frozen Ark[10][11].
W Zjednoczonych Emiratach Arabskich Breeding Centre for Endangered Arabian Wildlife (BCEAW) w Szardży przechowuje embriony skrajnie zagrożonych wyginięciem żbika Gordona (Felis silvestris gordoni) i arabskiego lamparta (Panthera pardus nimr) (zostało tylko 50 osobników na wolności)[12].
Zebranie materiału do stworzenia zamrożonego zoo ułatwia nadprodukcja spermy u samców. Spermę można pobrać nawet tuż po śmierci zwierzęcia. Produkcję jajeczek, która u samic jest zwykle niska, można zwiększyć za pomocą terapii hormonalnej, do uzyskania 10–20 oocytów, w zależności od gatunku zwierzęcia. Po ich zapłodnieniu i uzyskaniu embrionów, embriony te można poddać krioprezerwacji, ponieważ są one bardziej odporne na działanie niskich temperatur niż jajeczka[12].
Materiał genetyczny można przechowywać w warunkach krionicznych przez dowolnie długi czas bez obniżenia jego jakości[1].
Przechowywany materiał może być – po ogrzaniu – użyty do sztucznego zapłodnienia, zapłodnienia in vitro, transferu embrionów oraz klonowania.
Sztuczne zapłodnienie jest ratunkiem dla zwierząt, które ze względów anatomicznych lub fizjologicznych nie mogą wydać potomstwa w sposób naturalny. Rozmnażanie z przechowanego materiału genetycznego umożliwia też wyhodowanie genetycznie ulepszonego potomstwa oraz zapobieganie chowowi wsobnemu, obniżającemu adaptowalność do warunków zewnętrznych.
Manipulacje genetyczne były dokonywane na zwierzętach od długiego czasu i, w przeciwieństwie do sztucznego zapłodnienia ludzi, nie budzą kontrowersji etycznych. Współczesna technologia pozwala na manipulacje genetyczne u zwierząt bez konieczności trzymania ich w zamknięciu. Jednak powodzenie przywrócenia do życia na wolności wymarłych gatunków wymaga współpracy naukowej i wystarczającej ilości zebranego wcześniej materiału genetycznego[12].