Amfora panatenajska

W tym artykule szczegółowo omówimy temat Amfora panatenajska. Temat ten, począwszy od jego historycznych korzeni po dzisiejsze znaczenie, ma ogromne znaczenie i zasługuje na szczegółową analizę. W następnych kilku wierszach zbadamy różne aspekty składające się na Amfora panatenajska, a także jego wpływ na różne obszary społeczeństwa. Mamy nadzieję rzucić światło na ten temat poprzez badania i krytyczną analizę i zapewnić naszym czytelnikom głębsze i pełniejsze zrozumienie Amfora panatenajska.

Amforma panatenajska z przedstawieniem biegaczy (530–520 p.n.e., zbiory British Museum)
Amfora panatenajska z wyobrażeniem Ateny i datującą inskrypcją „Archippos, archont” (321–320 p.n.e., zbiory Luwru)

Amfora panatenajska – typ amfory wytwarzany specjalnie z okazji poświęconych bogini Atenie Igrzysk Panatenajskich, odbywających się w Atenach od 566 roku p.n.e.[1][2]

Amfory panatenajskie jako szczególny typ wytwarzano w okresie od VI do IV wieku p.n.e.[3], (według innych źródeł do II wieku p.n.e.)[1][2]. Ich kształt i ozdoby były ściśle określone, regulowane precyzyjnymi przepisami i nie zmieniały się przez długi czas mimo rozwoju technik malarstwa wazowego. Amfory te miały wysokość 60 cm (choć mogły też osiągać ponad 100 cm)[3] i zdobiono je wyłącznie w stylu czarnofigurowym[1].

Odznaczały się charakterystyczną dekoracją umieszczaną w dwu metopach na brzuścu[1]. Po jednej stronie wazy zawsze malowano Atenę stojącą w pełnym uzbrojeniu pomiędzy dwiema kolumnami doryckimi, na których kapitelach stały koguty. Wzdłuż kolumn biegł okolicznościowy napis po grecku „z igrzysk Ateny” oraz często wypisane było imię archonta eponima[3], pozwalające datować ten fakt. Po drugiej stronie naczynia wyobrażano sceny sportowe odnoszące się najprawdopodobniej do dyscypliny, w jakiej amfora miała stanowić nagrodę dla zwycięzcy[1]. Do naszych czasów zachowały się liczne naczynia tego typu.

Amfory panatenajskie, napełniane oliwą najwyższej jakości ze świętego gaju Ateny[1], były nagrodą wręczaną zwycięzcom w poszczególnych dyscyplinach sportowych[1]. Najwięcej otrzymywał zwycięzca w wyścigu rydwanów dwukonnych – 140 amfor, mniej triumfator w biegu młodzieńców – 50, natomiast najlepsi w boksie, w zależności od wieku – 30 lub 40.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Słownik terminologiczny sztuk pięknych (red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
  2. ↑ a b Sztuka świata. T. 18: Słownik terminów (L–Ż) (red. Małgorzata Jendryczko). Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2013, ISBN 978-83-213-4727-1.
  3. ↑ a b c Encyklopedia sztuki starożytnej, dz. cyt.

Bibliografia

  • Józef Andrzej Gierowski, Stanisław Grodziski, Jerzy Wyrozumski, Świat okresu cywilizacji klasycznych, Józef Andrzej Gierowski i inni red., Wielka historia świata / kom. red. Józef Andrzej Gierowski, Stanisław Grodziski, Jerzy Wyrozumski, Kraków : Warszawa: "Fogra" ; Bertelsmann Media, 2005, s. 119, ISBN 978-83-7391-582-4 (pol.).
  • Piotr Bieliński, Jadwiga Lipińska, Kazimierz Michałowski (red.), Encyklopedia sztuki starożytnej: Europa, Azja, Afryka, Ameryka, Encyklopedie Sztuki WAiF i PWN, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : Wydaw. Naukowe PWN, 1998, s. 456, ISBN 978-83-01-12466-3 (pol.).
  • Alfred Twardecki, Mały słownik sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa: "Verum", 1998, s. 152, ISBN 978-83-85921-75-2 (pol.).
Ceramika starożytnej Grecji
Naczynia na wino
Naczynia na wodę
Naczynia do mieszania
Do gotowania
Zastawa stołowa
Na wonności, substancje oleiste; weselne
Ceramika rytualna
Przechowywanie i inne
Inne
Techniki
Malarstwo wazowe
Attycka amfora szyjowa
Attycka amfora szyjowa