Bazyli I Macedończyk

Bazyli I Macedończyk
	Cesarz bizantyński
Okres	od 867; do 29 sierpnia 886
Poprzednik	Michał III Metystes
Następca	Leon VI Filozof
	Dane biograficzne
Dynastia	macedońska
Data urodzenia	811
Data śmierci	29 sierpnia 886
	Moneta
	; Solid Bazylego I
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bazyli I Macedończyk, Bazyli I Macedoński, Bazyli I Kefalas, Bazyli I Głowacz (ur. 811, zm. 29 sierpnia 886) – cesarz bizantyjski od 867, pierwszy cesarz z dynastii macedońskiej.

Urodził się w rodzinie chłopskiej osiadłej w Macedonii. Wysuwano hipotezy, że mógł być słowiańskiego (w tym czasie miała miejsce kolonizacja słowiańska w Macedonii) lub omiańskiego pochodzenia.

Uprowadzony do niewoli bułgarskiej w czasie wojny bizantyjsko-bułgarskiej w latach 811-813. Do kraju powrócił w nieznanych okolicznościach.

Zyskał na znaczeniu na dworze cesarskim po wstąpieniu na służbę Teofilizesa, krewnego Bardasa, wuja cesarza. Bazyli stał się zamożny dzięki bogatej wdowie Danielis, która przyjęła go do domu i podarowała mu majątek ziemski. Zwrócił na siebie uwagę cesarza Michała III Metystesa jako poskramiacz koni i zapaśnik. Karierę rozpoczął od stanowiska koniuszego na dworze cesarskim (855). Stał się też ochroniarzem cesarza. Na polecenie cesarza Bazyli poślubił jego ulubioną kochankę. Usuwając politycznych przeciwników, w tym faktycznie rządzącego państwem cesarskiego wuja Bardasa, został współcesarzem w 866 roku. Rok później wraz z ojcem zamordował cesarza Michała III Metystesa i w 867 roku został jedynowładcą. Podczas jego panowania kontynuowany^[1] był okres rozkwitu Cesarstwa, nazywany renesansem macedońskim, zapoczątkowany jednak w czasie rządów Bardasa i nominalnie Michała III, ostatniego władcy poprzedniej dynastii.

Odbudował autorytet Bizancjum na Bałkanach, jego flota uwolniła Dubrownik od oblężenia arabskiego (867/868). Bułgaria ostatecznie uznała kościelne zwierzchnictwo Bizancjum (870). Bazylemu udało się również załagodzić spory z papieżem wynikające z tzw. schizmy Focjusza. W 878 zdobył ostatnią fortecę paulicjan – Tefrike we wschodniej Anatolii, jednak nie doprowadziło to do całkowitego upadku herezji^[2].

Prowadził zwycięskie kampanie na wschodzie, korzystając z osłabienia będącego w kryzysie kalifatu Abbasydów, które doprowadziły do opanowania dróg wypadowych w górach Taurusu i Antytaurusu oraz umocnienia się w dolinie Eufratu. Poważne sukcesy w walce z Arabami udało się Bazylemu odnieść również i na zachodzie. Przy pomocy floty weneckiej oczyścił Adriatyk z korsarzy saraceńskich, wreszcie odzyskał Bari w 876 roku i Tarent w południowych Włoszech, umacniając w ten sposób pozycję Cesarstwa w tym regionie. Nie powiodło mu się jedynie na Sycylii, gdzie nie zdołał powstrzymać upadku Syrakuz (878).

Za jego panowania nastąpiła reorganizacja administracji i skarbu państwa. Zapoczątkował ponowną (po Corpus Iuris Civilis) kodyfikację prawa bizantyjskiego, wydając dwa dzieła Procheiron i Epanagogę^[3]. Bazyli zasłynął również jako mecenas artystyczny.

Rodzina

Z pierwszą żoną Marią, Bazyli miał kilkoro dzieci, w tym:

Symbatiosa, współcesarza w latach 869–879 jako Konstantyn,
Anastazję, żonę generała Krzysztofa.

Z drugą żoną Eudokią Ingeriną (kochanką poprzedniego cesarza), Bazyli miał trzech synów (niektórzy historycy przypisują ojcostwo Leona VI poprzedniemu cesarzowi):

Leona VI, kolejnego cesarza,
Stefana I, patriarchę Konstantynopola,
Aleksandra, cesarza od 912.

Przypisy

↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona: Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza. T. 4. Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 461. ISBN 83-85719-85-7.
↑ Barber M. Katarzy, Warszawa 2005, s. 19
↑ Cesarz określał swe zamiary jako oczyszczenie dawnych praw (ανάκάθαρσις των παλαιων νομων). Cel ten zrealizował jego syn Leon VI Filozof wydając Opus Basilicon.

Bibliografia

Kappesowa H., Bazyli I Macedoński, (w:) Słownik starożytności słowiańskich, t. 1, 1961, s. 97–98
Georg Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1967.
Krawczuk A., Poczet cesarzy bizantyjskich, Warszawa 1996, s. 254–255

[1] Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona: Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza. T. 4. Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 461. ISBN 83-85719-85-7.

[2] Barber M. Katarzy, Warszawa 2005, s. 19

[3] Cesarz określał swe zamiary jako oczyszczenie dawnych praw (ανάκάθαρσις των παλαιων νομων). Cel ten zrealizował jego syn Leon VI Filozof wydając Opus Basilicon.

[1]

[2]

[3]

Dynastia teodozjańska 395–457	Arkadiusz (395–408) Teodozjusz II (408–450) Pulcheria Marcjan (450–457)
Dynastia leońska 457–518	Leon I (457–474) Leon II (474) Zenon Izauryjczyk (474–491) Bazyliskus (475–476)^* Anastazjusz I (491–518)
Dynastia justyniańska 518–602	Justyn I (518–527) Justynian I Wielki (527–565) Justyn II (565–578) Tyberiusz II Konstantyn (578–582) Maurycjusz (582–602) Fokas (602–610)^*
Dynastia heraklijska 610–711	Herakliusz (610–641) Konstantyn III (641) Herakleonas (641) Konstans II (641–668) Konstantyn IV (668–685) Justynian II Rhinotmetos (685–695) Leoncjusz II (695–698)^* Tyberiusz III (698–705)^* Justynian II Rhinotmetos (705–711) Filipikos Bardanes (711–713)^* Anastazjusz II (713–715)^* Teodozjusz III (715–717)^*
Dynastia izauryjska 717–802	Leon III Izauryjczyk (717–741) Artabasdes (741–743) Konstantyn V Kopronim (741–775) Leon IV Chazar (775–780) Konstantyn VI (780–797) Irena (797–802)
Dynastia Niceforów 802–813	Nicefor I Genik (802–811) Staurakios (811) Michał I Rangabe (811–813) Leon V Armeńczyk (813–820)^*
Dynastia amoryjska 820–867	Michał II Amoryjczyk (820–829) Teofil (829–842) Michał III Metystes (842–867)
Dynastia macedońska 867–1057	Bazyli I (867–886) Leon VI Filozof (886–912) Aleksander (912–913) Konstantyn VII Porfirogeneta (913–959) Roman I Lekapen (920–944) Roman II (959–963) Nicefor II Fokas (963–969) Jan I Tzimiskes (969–976) Bazyli II Bułgarobójca (976–1025) Konstantyn VIII (1025–1028) Roman III Argyros (1028–1034) Michał IV Paflagończyk (1034–1041) Michał V Kalafates (1041–1042) Zoe (1042) Konstantyn IX Monomach (1042–1055) Teodora (1055–1056) Michał VI Stratiotikos (1056–1057) Izaak I Komnen (1057–1059)^*
Dynastia Dukasów 1059–1081	Konstantyn X Dukas (1059–1067) Roman IV Diogenes (1068–1071) Michał VII Dukas (1071–1078) Nicefor III Botaniates (1078–1081)
Dynastia Komnenów 1081–1185	Aleksy I Komnen (1081–1118) Jan II Komnen (1118–1143) Manuel I Komnen (1143–1180) Aleksy II Komnen (1180–1183) Andronik I Komnen (1183–1185)
Dynastia Angelosów 1185–1204	Izaak II Angelos (1185–1195 i 1203–1204) Aleksy III Angelos (1195–1203) Aleksy IV Angelos (1203–1204) Mikołaj Kanabos (1204)* Aleksy V Murzuflos (1204)*
Dynastia Laskarysów 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261)
Dynastia Paleologów 1259–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354)* Mateusz Kantakuzen (1353–1357)* Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)