Bitwa o Sumy

Bitwa o Sumy

Inwazja Rosji na Ukrainę
Mapa terytorium zajętego przez Rosjan 26 lutego (na czerwono)
Czas	24 lutego – 4 kwietnia 2022
Miejsce	Sumy, obwód sumski
Terytorium	Ukraina
Przyczyna	inwazja Rosji na Ukrainę
Wynik	zwycięstwo Ukrainy wojska rosyjskie weszły na przedmieścia miasta siły ukraińskie wyparły Rosjan z miasta 6 kwietnia wojska rosyjskie opuściły obwód sumski
Strony konfliktu
Ukraina  Rosja
Straty
81 zabitych żołnierzy[1][2][3] 12 rannych[4] co najmniej 100 zabitych cywilów[4][5][6] nieznane
Położenie na mapie Ukrainy miejsce bitwy
50°54′24,0000″N 34°47′57,0000″E/50,906667 34,799167

Bitwa o Sumy – starcie zbrojne stoczone między Siłami Zbrojnymi Ukrainy a wojskami Federacji Rosyjskiej na terenie miasta Sumy, rozpoczęte 24 lutego 2022 roku (pierwszego dnia inwazji Rosji na Ukrainę).

Nieliczni ukraińscy spadochroniarze i siły obrony terytorialnej stawiły opór siłom rosyjskim w mieście, co doprowadziło do ciężkich walk miejskich i zniszczenia rosyjskiej kolumny czołgów, Pierwszego wieczoru ukraińscy spadochroniarze otrzymali rozkaz wycofania się z miasta, pozostawiając obronę kilku tysiącom lokalnych ochotników uzbrojonych w karabiny, ograniczoną ilość broni przeciwpancernej i nie posiadających ciężkiego uzbrojenia. Po czterech dniach nieudanych prób wejścia do miasta wojsko rosyjskie przeszło do próby okrążenia i ominięcia miasta, a następnie padło ofiarą zasadzek partyzanckich.

4 kwietnia 2022 roku szef administracji obwodowej obwodu sumskiego Dmytro Żywycki oświadczył, że wojska rosyjskie nie okupują już żadnych miast ani wsi w obwodzie sumskim i w większości się wycofały, podczas gdy wojska ukraińskie starają się wyprzeć pozostałe jednostki. Przez niemal cały okres działań lądowych w obwodzie sumskim wojska rosyjskie znajdowały się w pobliżu miasta, ostrzeliwując je i usiłując je okrążyć, co doprowadziło do trudnej sytuacji humanitarnej.

Jednostki rosyjskie wkroczyły do obwodu sumskiego 24 lutego 2022 roku. Rosyjskie pojazdy wojskowe zauważono w pobliżu wsi Bezdryk, Hołowasziwka i Postolne o godzinie 13:35. Starcia w mieście Sumy rozpoczęły się o godzinie 13:40 na drodze P44^[7][8]. Wówczas doszło do rozległych walk miejskich między ukraińskimi obrońcami a siłami rosyjskimi. Pierwsze walki miały miejsce przy północnym i zachodnim wejściu do miasta, odpowiednio na drodze krajowej N07 i drodze P44. Najbardziej zacięte walki miały miejsce na ulicy Kondratiewa, w pobliżu miejskiej szkoły kadetów, gdzie stacjonowała ukraińska 27 Brygada Artylerii^[9][10]. Po popołudniowych starciach ponad 50 ukraińskich spadochroniarzy otrzymało rozkaz wycofania się z miasta do innego obszaru działań zbrojnych^[11]. Kolejne walki w mieście rozpoczęły się około godziny 22:30, a Rosjanie wycofali się z tego obszaru w nocy o godzinie 01:39^[12]. W wyniku walk spłonęła pobliska cerkiew^[13]. W nocy wojska rosyjskie rozłożyły obozy w pobliżu wsi Kosiwszczyna, Tokari i Niżnia Syrowatka w rejonie sumskim^[7].

Setki policjantów otrzymały rozkaz ewakuacji miasta w kierunku Połtawy i Czerkas już na początku inwazji, więc w pierwszych dniach bitwy obrońcami Sum były niemal wyłącznie cywilne jednostki Sił Obrony Terytorialnej. Tysiące sztuk broni palnej szybko wydano z magazynów ochotnikom ^[9]. W Sumach obecna była również 5 Grupa Taktyczna Batalionu 81 Brygady Aeromobilnej, która 24 lutego otrzymała instrukcje, aby utrzymać miasto za wszelką cenę^[10][9]. Kilka dni później brygada została przeniesiona do Łebedyna^[10].

26 lutego na ulicach Sum ponownie wybuchły walki. Rano przez przygraniczną Junakiwkę przejechała kolumna rosyjska, a jeden z jej pojazdów został przejęty przez członków obrony terytorialnej na drodze N07^[14]. Ukraińskie siły obrony terytorialnej zniszczyły także również konwój rosyjskich ciężarówek z paliwem jadących w kierunku Kijowa^[15]. Mer Ołeksandr Łysenko poinformował o śmierci trzech cywilów 26 lutego, w tym jednej osoby, która zginęła, gdy rosyjskie wyrzutnie BM-21 Grad ostrzelały rakietami Wetereniwkę, dzielnicę mieszkalną w zachodniej części Sum^[16][17]. Budynek Sumskiego Narodowego Uniwersytetu Rolniczego, dom starców i domy wzdłuż drogi P44 miały zostać trafione rosyjskim ostrzałem; mieszkańcy twierdzili, że pociski pochodziły z kierunku Kosiwszczyny. Według relacji miejscowych, do ostrzału doszło również w samej Kosiwszczynie, a także w okolicach wiosek Tepłycznyj, Łuka i Kurska^[18].

Rano 27 lutego kolumna rosyjskich pojazdów wkroczyła do Sum od strony Sumychimpromu, zakładu chemicznego na wschód od miasta^[19]. W pobliżu lotniska w Sumach rosyjskie siły ostrzelały samochód cywilny, co spowodowało śmierć kobiety ranionej w głowę^[20]. Tymczasem w Sumach, Nyzach i Bezdryku trwały walki^[20]. Dwóch rosyjskich żołnierzy i BTR zostało schwytanych przez siły obrony terytorialnej na stacji kolejowej Sumy-Towarna^[21]. Trzech kolejnych rosyjskich członków załogi czołgu zostało schwytanych przez siły obrony terytorialnej w lasach między Tokarami i Piszczanymi. Rosjanie twierdzili, że nie poinformowano ich, że wkroczą na terytorium Ukrainy, ponieważ byli przekonani, że biorą udział w ćwiczeniach^[22]. W ciągu dnia zgłoszono walkę w Werchnej Syrowatce, a rosyjskie pojazdy wojskowe miały przemieszczać się przez Stare Seło^[23]. 1 marca w pobliżu Werchnej Syrowatki i Niżniej Syrowatki doszło do bitwy, w której zginęło pięciu ukraińskich żołnierzy, w tym ich dowódca, starszy sierżant Ołeksandr Korżajew z Chersonia^[9].

1 marca, w trakcie pomocy w ewakuacji ludności cywilnej z Sum, zginął ukraiński trener kolarstwa Ołeksandr Kułyk, który trenował m.in. mistrza olimpijskiego Aleksandra Kiriczenkę i wicemistrza olimpijskiego Ołeksandra Fedenkę^[24][25].

3 marca Dmytro Żywycki, szef sumskiej administracji obwodowej, oświadczył, że pięć osób zostało rannych w wyniku ostrzału budynków 27 Brygady Artylerii i wydziału wojskowego na Uniwersytecie Państwowym w Sumach^[26]. Ponad 500 studentów zagranicznych zostało uwięzionych, ponieważ drogi i mosty poza miastem zostały zniszczone, a na ulicach Sum doszło do walk^[27].

Żywycki poinformował 8 marca, że 22 cywilów zginęło w nocy w wyniku rosyjskiego nalotu na obszar mieszkalny, a czterech żołnierzy zginęło w walce z rosyjską armią^[28][29]. Ewakuacja cywilów z miasta rozpoczęła się w ciągu dnia na mocy porozumienia o korytarzu humanitarnym zawartego z Rosją. Żywycki oświadczył później, że tego dnia ewakuowano około pięciu tysięcy osób^[30][31].

Rosyjskie wojsko ostrzelało wieś Bezdryk 13 marca, a Nyzy, Sumy i Werchnią Syrowatkę 14 marca. Według miejscowych ostrzał nastąpił z kierunku wsi Hrebenykiwka^[32]. 15 marca odnotowano według ukraińskiej obrony terytorialnej ponad sto przypadków ostrzału miasta Sumy i jego obrzeży. Dotknięte miejsca obejmowały przede wszystkim wieś Tokari i okolice Chimmisteczka w pobliżu zakładów Sumychimprom^[33].

18 marca rosyjskie siły ostrzelały magazyn producenta farb w Sumach, powodując duży pożar. Mieszkańców Chimmisteczka, Basów, Prokofijewa, Nyzów i Starego Seła ostrzeżono, aby zamknęli okna i nie wychodzili na zewnątrz jeśli nie jest to konieczne^[34].

21 marca nalot lotniczy uszkodził fabrykę nawozów w Sumach, powodując wyciek amoniaku i skażenie otaczającej ziemi^[35]. Dwa dni wcześniej rosyjski generał Michaił Mizincew oskarżył „ukraińskich nacjonalistów” o zaminowanie zakładu chemicznego w ramach operacji pod fałszywą flagą^[36]. Ukraińscy urzędnicy wezwali mieszkańców Nowosełycii do znalezienia schronienia^[35].

 Główne artykuły: Walki o Trościaniec i Rosyjska okupacja obwodu sumskiego.

Po odbiciu Trościańca w obwodzie sumskim 26 marca otworzone zostały ponownie szlaki zaopatrzeniowe, aby odciążyć miasto Sumy, które było określane dotąd jako „okrążone” lub „oblężone”^[37][38]. Tego samego dnia siły ukraińskie odzyskały wsie Boromla, Małyj Wystorop, Steblianky oraz Wełykyj Bobryk po wycofaniu wojsk rosyjskich^{[39][40][41][42][43]}.

Do 27 marca wojsko rosyjskie wycofało się z niektórych wiosek położonych najbliżej Sum, a podczas odwrotu wysadziło most nad rzeką Pseł^[44].

4 kwietnia 2022 roku szef administracji obwodowej Żywycki oświadczył, że wojska rosyjskie nie okupują już żadnych miast ani wiosek w obwodzie sumskim i w większości się wycofały^[45]. 8 kwietnia 2022 roku poinformował, że wszystkie wojska rosyjskie opuściły obwód sumski, ale nadal obszar jest niebezpieczny ze względu na podstawione ładunki wybuchowe i amunicję pozostawioną przez wojska rosyjskie^[46].

Pomimo wycofania się sił lądowych Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej Sumy były wielokrotnie atakowane z powietrza. 30 sierpnia 2024 roku w ataku dronów na miasto rannych zostało 9 cywilów^[47]. 17 listopada w ataku na blok mieszkalny zginęło 12 osób, a 84 zostały ranne. W kolejnym ataku z 22 listopada zginęły 2 osoby, a 12 zostało rannych^[48].