Dżudda

Wygląd przypnij ukryj Dżudda‏جدة‎
ilustracja
Państwo

 Arabia Saudyjska

Prowincja

Mekka

Gubernator

Saleh Al-Turki

Powierzchnia

1600 km²

Wysokość

12 m n.p.m.

Populacja (2017)
• liczba ludności
• gęstość


4 296 000
2159 os./km²

Nr kierunkowy

12

Kod pocztowy

21000

Położenie na mapie Arabii SaudyjskiejMapa konturowa Arabii Saudyjskiej, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dżudda”DżuddaDżudda
Ziemia21°30′N 39°11′E/21,500000 39,183333
Strona internetowa

Dżudda, Dżedda (arab. ‏جدّة‎, Ǧudda) – miasto w zachodniej części Arabii Saudyjskiej, w prowincji Mekka, nad Morzem Czerwonym. Główny ośrodek przemysłowy, handlowy i kulturalny kraju. W mieście działa rafineria ropy naftowej, walcownia żelaza, huta aluminium, stocznia, a także fabryki artykułów chemicznych, wełnianych, skórzanych, mebli. Stanowi ono także główny port handlowy kraju nad Morzem Czerwonym (naftowy, kontenerowy), ważny port pasażerski (główny punkt tranzytowy pielgrzymek do Mekki) oraz rybacki. W 2017 r. liczyła 4 296 000 mieszkańców. Obecnie trwa budowa Jeddah Tower – pierwszego na świecie wieżowca mierzącego ponad kilometr.

Historia

Dżudda w 1938 r.

Wykopaliska w dzielnicy Al-Balad wskazują, iż miasto zostało założone przez przybyszów z terenów obecnego Jemenu ok. 500 roku p.n.e. wpierw jako wioska rybacka. Inne badania wykazały, że obszar ten był zamieszkany wcześniej, już w epoce kamienia. Tereny te zostały odwiedzone przez Aleksandra Wielkiego. Dżudda nabrała znaczenia w 647 roku, gdy trzeci kalif Usman ibn Affan uczynił z miasta port przyjmujący pielgrzymów przybywających do Mekki. Z racji bycia bramą do świętego miasta, wielokrotnie była podbijana. W 969 r. Fatymidzi przejęli kontrolę nad Egiptem i rozszerzyli swe wpływy na sąsiednie rejony w tym Dżuddę. Rozwinęli w tym czasie szlaki handlowe łączące basen Morza Śródziemnego i Ocean Indyjski, przy wykorzystaniu Morza Czerwonego. Następnie miasto wchodziło w skład różnych imperiów. W 1177 r. – Ajjubidów, w 1254 r. – Sułtanatu Mameluków, a w 1517 r. – Imperium Osmańskiego. Turcy wzmocnili mury obronne miasta, aby chronić się przed atakami Portugalczyków, którzy w tym okresie odwiedzali te tereny podczas wypraw do Indii. W 1802 r. miasto zajęli walczący o oderwanie od Imperium Osmańskiego żołnierze, ale Turcy odzyskali miasto w 1813. Podczas I wojny światowej Said Husajn ibn Ali próbował ponownie uniezależnić się od Turków, a także stworzyć wielkie państwo od Syrii do Jemenu. Założył w czerwcu 1916 r. sprzymierzone z państwami ententy Królestwo Hidżazu i walczył z Ibn Saudem o terytorium. Zrezygnował w 1924 r. po upadku Mekki, a jego syn stanął na czele ziem pozostałych w królestwie. Kilka miesięcy później Dżuddę ostatecznie przejął Ibn Saud i wcielił do nowo powstałego państwa w grudniu 1925 r.

Geografia

Miasto ograniczone jest przez Morze Czerwone od zachodu oraz Góry Sarawat od wschodu. W rejonie nie ma rzek i dolin, ale niedaleko miasta leżą zatoki Sharm Ob’hur i Sharm Salman. Miasto rozbudowane jest wzdłuż osi północ-południe, na dystansie około 60 kilometrów. Klimat w mieście jest suchy i gorący, a w Dżuddzie, w przeciwieństwie do innych miast Arabii Saudyjskiej, wysokie temperatury panują także w zimie. Średnia temperatura w styczniu wynosi ok. 22 °C, a w lipcu 33 °C. Opady deszczu są sporadyczne i najczęściej występują w grudniu. Najniższą temperaturą zanotowaną w Dżuddzie są 3 °C w 1995 r. Średni roczny opad wynosi zaledwie 67 mm, ale zdarzają się gwałtowne burze z gradem. Latem zdarzają się burze piaskowe niosące piasek z pustyni na Półwyspie Arabskim.

Dużym problemem miasta jest zanieczyszczenie powietrza, a także często zdarzające się pożary.

Gospodarka

Dżudda leży w sercu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, a wszystkie stolice regionu znajdują się w odległości dwugodzinnego lotu samolotem. Jest drugim centrum handlu w rejonie, po Rijadzie i czwartym co do wielkości ośrodkiem przemysłowym. Ekonomicznym centrum miasta jest ulica Króla Abdullaha, gdzie swoje siedziby mają jedne z największych saudyjskich firm jak np. Emaar Middle East i Al-Farsi. Inna ważną ulicą jest Tahlia, gdzie znajduje się wiele ekskluzywnych sklepów m.in. Prada, Gucci, Burberry, Chanel i Giorgio Armani.

W 2001 r. miejscowy port przyjmował 55% importu Arabii Saudyjskiej i wysyłał 5% eksportu. Co piąta firma Królestwa była zarejestrowana w Dżuddzie, tj. około 90 000 przedsiębiorstw, w tym 40 ze 100 największych firm.

Miasto jest siedzibą wielu organizacji:

Demografia

Miasto uznawane jest za najbardziej liberalne i kosmopolityczne w całym kraju z racji spotykania się tu pielgrzymów przez wiele wieków. Część odwiedzających osiedlała się tutaj, przez co Dżudda jest bardziej zróżnicowana etnicznie niż inne miasta kraju. Boom naftowy z ostatnich 50 lat spowodował napływ kolejnych imigrantów z Europy, Ameryki Północnej i Azji Południowo-Wschodniej. Mieszkają tu także arabscy chrześcijanie głównie z Libanu, Syrii i Egiptu. Jednak żaden niemuzułmanin nie jest oficjalnie obywatelem miasta, a tylko pracownikiem danego przedsiębiorstwa. Większość mieszkańców to sunnici z tego powodu w mieście znajduje się ponad 1300 meczetów, a nie ma żadnego kościoła, synagogi czy innego miejsca kultu. Publiczne propagowanie innej religii jest surowo zakazane.

Infrastruktura

Transport

Miasto jest ważnym węzłem komunikacyjnym, krajowym i międzynarodowym, z uwagi na duży port lotniczy i morski i sąsiedztwo Mekki. Co roku przewijają się przez nie miliony pielgrzymów udających się właśnie do Mekki.

Najważniejsze drogi krajowe:

Transport publiczny

Miasto boryka się z licznymi zatorami ulicznymi, szczególnie w godzinach szczytu, mimo że główne arterie drogowe są kilku jezdniowe. Miasto posiada szczątkowy system komunikacji publicznej, używany przez 4% mieszkańców (96% używa samochodu).

Jedenastego marca 2013 roku rząd zaakceptował plan wart 12 miliardów USD budowy systemu takiego systemu transportu miejskiego:

Studium wykonalności wykonała kanadyjska firma konsultingowa. Budowa ma potrwać do 2030 roku.

Woda i kanalizacja

Około 70% gospodarstw domowych w mieście nie jest podłączonych do kanalizacji. Nieczystości, nawet z dużych obiektów jak hotele, wywozi się cysternami.

Wiele budynków nie posiada również podłączenia do wodociągów. National Water Company, firma wodociągowa, dostarcza na zamówienie dziennie ponad 2000 beczkowozów wody. Sieć wodociągowa w mieście, podobnie jak w innych dużych miastach Arabii, jest przestarzała. Od 2009 roku National Water Company naprawiła w Dżuddzie 64 000 zgłoszonych nieszczelności. Podobne naprawy przeprowadzone również Rijadzie, Mekkce i Tadżif, pozwoliły na zaoszczędzenie 314 milionów m³ wody.

W 2014 roku około Briman, w pobliżu lotniska, miał powstać pierwszy etap rezerwuaru wodnego dla Dżuddy, o pojemności 1,5 mln m³. Ukończony zbiornik ma dostarczać 6 milionów m³. Wartość projektu określona została na 590 mln USD.

Sport

Głównym sportem w mieście jest piłka nożna. Siedzibę ma tu najstarszy klub sportowy Arabii Saudyjskiej – Ittihad FC założony w 1927, a także Al-Ahli Dżudda założony w 1937. Są to jedne z najlepszych drużyn nie tylko w kraju, ale i na kontynencie. W mieście znajduje się wiele stadionów:

Uczelnie w mieście

Zabytki i muzea

Cechą charakterystyczną są różnego rodzaju rzeźby i instalacje (autorstwa na przykład Julio Lafuente, Sylvestre Giovanni) umieszczone na rondach lub pasach zieleni oddzielających kilkujezdniowe ulice.

Nieistniejące

Galeria

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Dżuddy:

Przypisy

  1. ↑ Egzonim wariantowy przyjęty na LXXXVIII posiedzeniu KSNG.
  2. ↑ Number of Population in Cities with More than 5,000 People. General Authority for Statistics. . (ang.).
  3. ↑ 200 pięter i kilometr wysokości. Saudyjczycy chcą pobić rekord , naTemat.pl   (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i Roger Harrison: Jeddah – a tale of two cities. 2001-07-05. . (ang.).
  5. ↑ a b Bids for Jeddah metro will be invited shortly. 2012-08-27. . (ang.).
  6. ↑ SR 45 bn Jeddah transport system to redefine mobility. 2013-03-12. . (ang.).
  7. ↑ Sewage networks in Jeddah very poor. 2013-07-21. . (ang.).
  8. ↑ a b c P. K. Abdul Ghafour: SR2.2bn reservoir to solve Jeddah’s water woes. 2013-08-12. . (ang.).
  9. ↑ Cedar International School , cedarschoolbvi.com  .strona główna serwisu
  10. ↑ a b c Muhammad Humaidan: Mosques – Jeddah’s special feature. 2011-12-19. . (ang.).
  11. ↑ Fatima Sidiya: Historic Jeddah mosques to get facelift. 2011-11-16. . (ang.).
  12. ↑ Mughal: Khuzam Palace Gate. 2012-07-12. . (ang.).
  13. ↑ Sister cities of Jeddah.

Linki zewnętrzne

Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Arabii Saudyjskiej

Kulturowe
Przyrodnicze

Arabia Saudyjska

Kontrola autorytatywna (miasto liczące ponad 100 tysięcy mieszkańców):Encyklopedia internetowa: