Fort VII w Poznaniu

Ten artykuł dotyczy fortu Twierdzy Poznań. Zobacz też: Fort VII (KL Posen) – obóz zagłady.

Fort VII
Fort 7

nr rej. A-180 z 19 czerwca 1964[1][2]
Koszary szyjowe fortu
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	al. Polska[1] ob. 21 ark. 22 dz. 11, 12, 13[3]
Typ budynku	fort
Architekt	Hans Alexis von Biehler
Rozpoczęcie budowy	1876
Ukończenie budowy	1880
Ważniejsze przebudowy	1887-1888, 1913-1914, 1939
Kolejni właściciele	Ludowe Wojsko Polskie, Agencja Mienia Wojskowego
Obecny właściciel	Miasto Poznań[3]
Plan budynku
Położenie na mapie Poznania Fort VII Fort 7
Położenie na mapie Polski Fort VII Fort 7
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Fort VII Fort 7
52°25′01″N 16°52′05″E/52,416944 16,868056
Multimedia w Wikimedia Commons

Fort VII (Colomb, Floriana Dąbrowskiego) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Woli przy al. Polskiej^[1][2].

Zbudowany został w latach 1876–1880, w pierwszym etapie budowy twierdzy fortowej^[4][5]. Fort otrzymał nazwę Colomb na cześć Friedricha von Colomba (do 1902 nazwę tę nosił Bastion IV Colomb). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VII otrzymał imię majora Floriana Dąbrowskiego.

W czasie powstania wielkopolskiego, 4 stycznia 1919, Niemcy broniący Ławicy zagrozili wysadzeniem tej części miasta i fortu (w którym znajdowało się kilkaset ton bomb lotniczych), w wypadku ich zaatakowania^[6][7]. 6 stycznia rozpoczęła się bitwa o Ławicę^[7]. Oddział POW otrzymał zadanie obsadzenia fortu; jednocześnie przecięto kabel elektryczny Poznań-Ławica oraz zablokowano łączność telefoniczną, tak by uniemożliwić odpalenie ładunków wybuchowych^[6][8]. Po I wojnie światowej fort wykorzystywany był jako magazyn^[5] amunicji m.in. dla 3 pułku lotniczego^[9].

W latach 1939–1944 w forcie był zorganizowany obóz koncentracyjny KL Posen^[5][10]. Pod koniec wojny produkowano tam radiostacje firmy Telefunken Gesellschaft für drahtlose Telegraphie^[5][11][12].

Po II wojnie światowej Ludowe Wojsko Polskie korzystało z fortu w celach magazynowych^[5][13]. Od lat 60. XX wieku rozpoczęły się działania mające na celu otwarcie fortu dla zwiedzających^[14]. Od 1979 w lewej części fortu funkcjonuje Muzeum Martyrologii Wielkopolan^[5].

W 2000 roku Rada Miasta Poznania zadecydowała o przekazaniu Agencji Mienia Wojskowego Fortu VIII, w zamian otrzymując Fort VII^[15].

Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)^[16].

Dojazd do fortu drogą rokadową (Al. Polska)^[17]. W pobliżu obiektu zabudowa domków jednorodzinnych (m.in. osiedle Lotników Wielkopolskich), na zachodzie cmentarz jeżycki, na północ – linia kolejowa Poznań – Szczecin.

Kąt między odcinkami czoła – 140°^[18]. Fort nie posiada wału piechoty (podobnie jak Fort IX)^[19].

Obiekt był modernizowany w latach 1887-1888, dobudowane zostały sześciostanowiskowe baterie dołączone przy barkach^[13][5]. W 1913-1914 wybudowano 2 schrony w przeciwskarpie i zamurowano część okien^[13]. Dwa schrony i dwie kopuły obserwacyjne zamontowano w 1939^[13].

• Zbigniew Szumowski: Boje o Poznań 1945. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, s. 290, 349., ryc.
• Marek Rezler: Wielkopolska i Wielkopolanie w latach 1939–1945. Poznań: Wielkopolska Biblioteka Publiczna w Poznaniu, 1989, s. XXII.
• Bogusław Polak: Poznańskie Fortyfikacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988.
• Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.

• Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Fort VII, tragiczne miejsce Poznania” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa