Gwary niemodlińskie
Obecnie Gwary niemodlińskie jest tematem o ogromnym znaczeniu we współczesnym społeczeństwie. Jego wpływ rozciąga się na różne obszary życia codziennego, od polityki po technologię, kulturę i ekonomię. W tym artykule zagłębiamy się w świat Gwary niemodlińskie, badając jego liczne aspekty i wpływ na nasze codzienne życie. Poprzez szczegółową analizę postaramy się rzucić światło na różne aspekty, które sprawiają, że Gwary niemodlińskie jest istotnym tematem wartym dzisiejszego przestudiowania. Od wpływu na życie ludzi po wpływ na środowisko globalne, Gwary niemodlińskie jest zjawiskiem zasługującym na dogłębne zbadanie.
Gwary niemodlińskie[1] – jedna z gwar środkowośląskich[2] języka polskiego[3].
Gwary niemodlińskie zachowały się w dwóch rejonach: oś pierwszego stanowią miejscowości Piechocice, Stara Jamka, Kuźnica Ligocka, Sowin, zaś centrami drugiego są Narok i Niewodniki.
Cechami charakterystycznymi gwar niemodlińskich są
- dyftongiczna wymowa dawnego długiego a w postaci dyftongu oł (np. trołwa – trawa),
- monoftongiczna wymowa kontynuantów dawnego krótkiego i długiego o (wyjątkiem jest labializacja nagłosowego o-).
Różnie przedstawia się wymowa samogłosek nosowych. Mieszkańcy Sowina i Kuźnicy Ligockiej wymawiają nosówkę przednią szeroko i po spółgłoskach twardych, i po miękkich, co jest nawiązaniem do gwar głogóweckich i kozielskich. Z kolei mieszkańcy Naroku, Niewodnik i okolic nosówkę przednią po spółgłoskach twardych wymawiają szeroko jako nosowe a, a po spółgłoskach miękkich wymawiają wąsko jako nosowe y, co jest też typowe dla gwar opolskich.
Gwary niemodlińskie początkowo charakteryzowały się też mazurzeniem; obecnie rzadko występujące w tych gwarach.
Przykład tekstu
Jak my byli chopcy, to my śli tys. cansto na gřiby. Noubaři my śe radowali, jak my nouwjancyj prawikůw a růtkopůw nazbjyrali, bo te bůuy bardzo twardy do krouńou. Prawiki a růtkopy – z wjankša rosnům we břuskach. Śińouki a kuřůntka – te z wjankša rosnům zajś we śwjyrckach. Majślouki tys. sům dobry, yno te žoudyn ńe chćou zajś roud uodźyrać, bo te musům zajś być uodźyrany, a bardzo śe lepjům po palcach. Bźony – te rosnům zajś na ślagach, na tych uodźymkach uod strumůw. I poram muchorůutkůw my tys. přinůjśli, co na muchy jadźić (Sowin).[4]
Przypisy
- ↑ B. Wyderka, Wstęp, Słownik gwar śląskich, t. 1, Opole 2000 .
- ↑ B. Wyderka, Jakoś ty to pedzioł? (część II), "Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego" 2005 nr 61-62, s. 31.
- ↑ O zaliczaniu gwar śląskich do języka polskiego, zob. B. Wyderka, O wielojęzyczności Śląska, "Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego" 2004 nr 55-56.
- ↑ Alfred Zaręba – Śląskie teksty gwarowe, Kraków 1961
Bibliografia
- Wyderka B., Jakoś ty to pedzioł? (część II), "Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego" 2005 nr 61-62