Icchok Lejb Perec

Wygląd przypnij ukryj Icchok Lejb Perec
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1851 albo 18 maja 1852
Zamość

Data i miejsce śmierci

3 kwietnia 1915
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura piękna, publicystyka

Perec w Zamościu, 1913 Icchok Lejb Perec (przed 1915) Mauzoleum Trzech Pisarzy: Szymona An-skiego, Icchaka Lejba Pereca, Jakuba Dinezona na cmentarzu żydowskim w Warszawie

Icchok Lejb Perec lub Icchok Lejbusz Perec (jid. ‏יצחק לײב פּרץ‎; ur. 20 maja 1851 albo 18 maja 1852 w Zamościu, zm. 3 kwietnia 1915 w Warszawie) – polski i żydowski pisarz, jeden z głównych twórców literatury jidysz, adwokat i działacz społeczny. Zajmował się również krytyką literacką i teatralną.

Życiorys

Urodził się w Zamościu w rodzinie żydowskiej, jako syn Jehudy Pereca (1825–1898) i Rywki z domu Lewin (1828–1914). Bogata twórczość literacka Pereca obejmuje poezję, prozę (głównie nowele), dramaturgię i publicystykę. Pisał w języku jidysz, hebrajskim i polskim. Już za życia uznano go za klasyka literatury żydowskiej, przede wszystkim z powodu świetnych nowel.

Perecowie pochodzili z odłamu sefardyjskich Żydów (wyodrębnionego w Hiszpanii). Pod koniec XVI wieku osiedlili się w Zamościu. Icchok Lejb Perec ukończył cheder i jesziwę, a w domu uzupełniał wykształcenie o świecką literaturę (w języku jidysz, francuskim, hebrajskim, niemieckim, polskim i rosyjskim), historię, filozofię i socjologię.

Niespełna 20-letni próbował sił w biznesie (zakładał szkołę, piwiarnię, młyn), ale bez powodzenia. W 1876 (po kursach w Warszawie) zdał egzamin i zdobył koncesję na prowadzenie kancelarii adwokackiej. Prowadził ją w Zamościu przez 11 lat. Koncesję władze rosyjskie odebrały mu z powodu zarzutów (formułowanych głównie przez żydowskich religijnych ortodoksów) o używanie i propagowanie języka polskiego i bronienie polskich „buntowników”.

Po wyjeździe do Warszawy (1888) od 1890 przez następne 25 lat pracował jako urzędnik w gminie żydowskiej. Mieszkał przy ul. Ceglanej 1 obecnie noszącej jego imię. W 1899 został aresztowany i spędził kilka miesięcy w cytadeli warszawskiej. W 1908 roku był uczestnikiem konferencji w Czerniowcach.

Po wybuchu I wojny światowej organizował pomoc dla ofiar wojny. Współpracował z prasą związaną z Bundem i Żydowską Organizacją PPS.

Jest pochowany w Mauzoleum Trzech Pisarzy w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 44). Na jego pogrzeb przyszło ponad 100 tys. ludzi. Oddelegowany urzędnik gminy, nieświadomy wielkości swego współpracownika jako pisarza, chwalił zmarłego słowami: „To był wspaniały człowiek. Przez dwadzieścia pięć lat ani razu nie spóźnił się do pracy”.

Rodzina:

Wybrane dzieła

Pozostawił nieukończone:

Upamiętnienie

Przypisy

  1. ↑ Obie daty według Wielkiej encyklopedii PWN; Polski Słownik Biograficzny i Wielka encyklopedia powszechna PWN podają datę 18 V 1852, zaś Polski słownik judaistyczny oraz Nowa encyklopedia powszechna PWN – datę roczną 1851. Na grobowcu widnieje data roczna 1851.
  2. ↑ Jagielski podaje 1886.
  3. ↑ RafałR. Żebrowski RafałR., konferencja w Czerniowcach , delet.jhi.pl   (pol.).
  4. ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.brak strony w książce
  5. ↑ Anna Ciałowicz. Na myśl o gminie psuje mi się humor. „Słowo Żydowskie”. 441-442, s. 9, 15-30 grudnia 2008 r. ZG TSKŻ. ISSN 0867-8421. 
  6. ↑ Grób Lucjana Pereca w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
  7. ↑ Jagielski podaje 1858-1937.
  8. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 383. ISBN 83-86619-97X.
  9. ↑ Uchwała nr XLVI/1262/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie nazw niektórych ulic i skwerów w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 7879 . edziennik.mazowieckie.pl, 21 listopada 2012. s. 1. .

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedia internetowa: