Języki ałtajskie
W dzisiejszym świecie Języki ałtajskie stał się bardzo istotną kwestią, a jej wpływ znajduje odzwierciedlenie w różnych obszarach społeczeństwa. Jej wpływ sięga od aspektów politycznych i ekonomicznych po aspekty kulturowe i społeczne. Jest to temat, który wzbudził ogromne zainteresowanie i wywołał debatę na wszystkich poziomach, od środowisk akademickich po codzienne rozmowy. W tym artykule zbadamy różne aspekty Języki ałtajskie i przeanalizujemy jego dzisiejszy wpływ, a także możliwe implikacje, jakie ma na przyszłość.
Języki ałtajskie – grupa języków, których wzajemne relacje genetyczne są przedmiotem debaty. Dawniej języki ałtajskie uważano za rodzinę językową, współcześnie zaś uznaje się je raczej za ligę językową, czyli zespół języków, których podobieństwa wynikają ze wzajemnych interakcji[1], nie zaś z pochodzenia ze wspólnego prajęzyka. Ostatnie badania przeprowadzone metodą triangulacji technik antropologicznych, językoznawczych i archeologicznych wskazują jednak na wspólne źródło wszystkich języków ałtajskich[2].
Grupa języków ałtajskich dzieli się na trzy rodziny:
Językami ałtajskimi posługuje się ponad 152 mln osób, zamieszkujących rozległe obszary Azji, od Azji Mniejszej przez Azję Środkową i środkową Syberię, aż po chiński i rosyjski Daleki Wschód. Ze względu na swoje podobieństwo do języków uralskich łączone są w jedną ligę uralo-ałtajską. Do języków ałtajskich bywają zaliczane także języki japoński i koreański[3][4][5].
Języki ałtajskie z największą liczbą użytkowników to:
- turecki (ok. 80 mln),
- azerski (ok. 25 mln),
- uzbecki (18,5 mln),
- turkmeński (ok. 6,5 mln),
- tatarski (ok. 6 mln),
- ujgurski (ok. 6 mln),
- kazachski (ok. 5,3 mln),
- kirgiski (ok. 5 mln),[6]
- mongolski (ok. 4,5 mln).
Morfologicznie wszystkie języki ałtajskie należą do języków aglutynacyjnych. Ich cechą charakterystyczną jest również harmonia wokaliczna.
Klasyfikacja języków ałtajskich
- języki ałtajskie (ok. 152 mln)
- języki turkijskie (ok. 145 mln)
- czuwaski (ok. 1,5 mln)
- języki wschodnioturkijskie
- uzbecki (ok. 15 mln)
- nowoujgurski (ze staroujgurskim †) (ok. 8 mln)
- języki północnoturkijskie
- języki południowoturkijskie
- turecki (ok. 80 mln)
- turkmeński (ok. 6,5 mln)
- azerski (ok. 25 mln)
- gagauski (ok. 175 tys.)
- krymskotatarski (ok. 300 tys.)
- krymczacki (ok. 100 osób)
- języki zachodnioturkijskie
- kirgiski (ok. 5 mln)
- kazachski (ok. 5,3 mln)
- kipczacki †
- baszkirski (ok. 1,4 mln)
- karakałpacki (ok. 350 tys.)
- karaimski (ok. 100)
- tatarski (ok. 6 mln)
- języki mongolskie
- języki tungusko-mandżurskie
- języki tunguskie
- ewenkijski (ok. 48 tys.)
- eweński (lamucki) (ok. 13 tys.)
- języki mandżurskie
- mandżurski
- nanajski (goldyjski) (ok. 9 tys.)
- udehejski
- języki tunguskie
- języki turkijskie (ok. 145 mln)
Przypisy
- ↑ Stanisław Godziński, Współczesny język mongolski, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1998, ISBN 83-86483-82-2, OCLC 48970476.
- ↑ Martine Robbeets i inni, Triangulation supports agricultural spread of the Transeurasian languages, „Nature”, 2021, s. 1–6, DOI: 10.1038/s41586-021-04108-8, ISSN 1476-4687 (ang.).
- ↑ Anatole Lyovin, Brett Kessler, William Ronald Leben, An Introduction to the Languages of the World, wyd. 2, New York: Oxford University Press, 2017, s. 135, ISBN 978-0-19-514988-3 (ang.).
- ↑ Ladislav Drozdík, Non-Finite Relativization: A Typological Study in Accessibility, Bratislava: Institute of Oriental Studies, Slovak Academy of Sciences, 2010 (Studia Orientalia Monographica 1), s. 14, ISBN 978-80-8095-066-8, OCLC 912637519 (ang.).
- ↑ L. Johanson, Altaic Languages, E.K. Brown, Sarah Ogilvie (red.), Concise Encyclopedia of Languages of the World, Amsterdam: Elsevier, 2009, s. 30–32, ISBN 978-0-08-087774-7, ISBN 978-0-08-087775-4, OCLC 318247422 (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kyrgyz, Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 (ang.).