Kwas selenowy

Wygląd przypnij ukryj Kwas selenowy

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) podst. dihydroksy-λ6-selandion addyt. dihydroksydodioksydoselen wodor. diwodoro(tetraoksydoselenian) Inne nazwy i oznaczenia półsyst. kwas selenowy Stocka kwas selenowy(VI)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	H 2SeO 4
Masa molowa	144,97 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu
Identyfikacja
Numer CAS	7783-08-6
PubChem	1089
DrugBank	DB11068
Właściwości Gęstość 2,95 g/cm³; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie bardzo dobra w innych rozpuszczalnikach reaguje z etanolem Temperatura topnienia 58 °C Temperatura wrzenia 260 °C (rozkład)
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H331, H373, H410 Zwroty P P261, P273, P301+P310, P311, P501 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Toksyczny (T) Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R23/25, R33, R50/53 Zwroty S S1/2, S20/21, S28, S45, S60, S61 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 3 0   Numer RTECS VS6575000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Kwas selenowy (nazwa Stocka: kwas selenowy(VI)), H
2SeO
4 – nieorganiczny związek chemiczny, mocny kwas zawierający selen sześciowartościowy.

Właściwości

Kwas selenowy krystalizuje w temperaturze 58 °C, łatwo ulega przechłodzeniu i występuje jako lepka, higroskopijna ciecz. Tworzy krystaliczne mono- i dihydraty (o temperaturach topnienia odpowiednio 26 i −51,7 °C). Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie. Silnie żrący. Jest silniejszym utleniaczem niż kwas siarkowy (na gorąco roztwarza złoto), ma też nieco większą moc. Podczas ogrzewania rozkłada się z wydzieleniem tlenu:

2H
2SeO
4 → 2H
2SeO
3 + O
2↑

Otrzymywanie

Ze względu na nietrwałość trójtlenku selenu SeO
3, otrzymywanie kwasu selenowego przez rozpuszczenie SeO
3 w wodzie nie ma zastosowania praktycznego. Możliwe metody otrzymywania to

• Reakcja ditlenku selenu z nadtlenkiem wodoru:

SeO
2 + H
2O
2 → H
2SeO
4

• Utlenienie kwasu selenawego chlorem lub bromem, np.:

H
2SeO
3 + Cl
2 + H
2O ⇌ H
2SeO
4 + 2HCl Reakcja jest egzotermiczna, jednak aby zapobiec jej cofaniu w stronę substratów, powstałego halogenowodoru (np. HCl) nie można usuwać przez ogrzanie, lecz wytrąca się go dodatkiem Ag
2CO
3. Proces można przeprowadzić wychodząc z soli srebrowej kwasu selenawego: Ag
2SeO
3 + Br
2 + H
2O → H
2SeO
4 + 2AgBr↓

• Możliwe jest też utlenianie chlorem selenu pierwiastkowego w postaci zawiesiny w wodzie:

Se + 4H
2O + 3Cl
2 → H
2SeO
4 + 6HCl

Zastosowanie

Kwas selenowy jest stosowany jako utleniacz w jubilerstwie oraz do otrzymywania związków selenoorganicznych.

Toksyczność

Kwas selenowy może kumulować się w organizmie. Powoduje wypadanie włosów i paznokci, zmiany na skórze oraz anemię.

Pierwsza pomoc

Przy kontakcie kwasu ze skórą lub oczami należy zmyć go dużą ilością wody.

Przy połknięciu należy podać choremu dużą ilość wody i spowodować wymioty.

Należy też niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Działanie na organizmy wodne

Substancja jest silnie toksyczna dla organizmów wodnych.

Przypisy

1. ↑ a b c d e David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-86, ISBN 978-1-4200-9084-0  (ang.).
2. ↑ a b związki selenu, z wyjątkiem selenku siarczku kadmu oraz związków wymienionych w innym miejscu niniejszego załącznika, Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów   (ang.).
3. ↑ Selenic acid solution (nr 481513) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
4. ↑ Kwas selenowy (nr 481513) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
5. ↑ a b Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 998–999.
6. ↑ V. Lenher, C.H. Kao. The preparation of selenic acid and of certain selenates. „Journal of the American Chemical Society”. 47 (6), s. 1521–1522, 1925. DOI: 10.1021/ja01683a005. 

Kwasy nieorganiczne

Kwasy beztlenowe i ich analogi

kwasy tlenowcowodorowe H 2S aq H 2Se aq H 2Te aq H 2Po aq kwasy halogenowodorowe HF aq HCl aq HBr aq HI aq HAt aq kwasy pseudohalogenowodorowe HN 3 aq HCN aq HOCN HCNO HSCN HNSC Inne HAuCl 4 HAuBr 4 HBF 4 H 2PtCl 6 H 2SiF 6 HPF 6 HSbF 6 HAsF 6

Kwasy tlenowe

grupa 6 H 2CrO 4/H 2Cr 2O 7 H 2MoO 4 H 2WO 4 grupa 7 HMnO 4 HTcO 4 HReO 4 grupa 13 HBO 2 H 3BO 3 grupa 14 H 2CO 3 H 4SiO 4/H 2SiO 3 grupa 15 HNO 2 HNO 3 HNO 4 H 3PO 2 H 3PO 3 H 3PO 4 HPO 3 H 4P 2O 6 H 4P 2O 7 H 3AsO 3 H 3AsO 4 grupa 16 H 2S 2O 4 H 2SO 2 H 2SO 3 ⇄ HSHO3 H 2S 2O 2 H 2SO 4 H 2S 2O 7 H 2SO 5 H 2S 2O 8 H 2S 2O 3 H 2S 2O 6 H 2SeO 3 H 2SeO 4 H 2TeO 3 H 6TeO 6 grupa 17 HClO HClO 2 HClO 3 HClO 4 HBrO HBrO 2 HBrO 3 HBrO 4 HIO HIO 2 HIO 3 HIO 4 pochodne HSO 3F HSO 3Cl H 2NSO 3H HNOSO 4 H 2CS 3 H 2PO 3F HPO 2F 2

• Kategoria:Kwasy nieorganiczne