Medal Mariana Smoluchowskiego

Medal Mariana Smoluchowskiego – najwyższa nagroda przyznawana przez Polskie Towarzystwo Fizyczne za osiągnięcia w fizyce, w tym astrofizyce i astronomii, od 1965 roku i w różnych odstępach czasowych. Większość laureatów to Polacy, choć wyróżniano też obcokrajowców.

Medal ten jest najwyższym odznaczeniem Polskiego Towarzystwa Fizycznego, ustanowionym na cześć Mariana Smoluchowskiego. Przyznawany jest osobom, których prace przyczyniły się w sposób wybitny do rozwoju co najmniej jednej z dziedzin fizyki oraz za zasługi dla rozwoju fizyki w Polsce, bez względu na stopień, tytuł naukowy, miejsce pracy i przynależność państwową nagrodzonego. Może być przyznawany za pracę ogłoszoną drukiem lub za całokształt dorobku naukowego.

Medal jest przyznawany przez Komisję Nagród i Odznaczeń PTF nie częściej niż raz do roku. Do 2023 roku nagrody w dwunastu różnych latach nie przyznano^[a], a nagrody za lata 2003 i 2004 połączono. Do 2021 roku dwukrotnie zdarzyło się, że w jednym roku nagrodę dostała więcej niż jedna osoba (1969 i 1970), nie licząc wspomnianego połączenia 2003 i 2004. Do 2023 roku medalistów ze wszystkich lat było łącznie 46.

W gronie laureatów Medalu znaleźli się też nobliści; do 2021 roku były trzy takie przypadki:

• 1973: Subrahmanyan Chandrasekhar (nobel 1983),
• 1980: Benjamin Mottelson (nobel 1975),
• 1984: Witalij Ginzburg (nobel 2003).

Inni wybitni laureaci związani z zagranicą to Gieorgij Florow (1974), Victor Weisskopf (1977) i Arnold Wolfendale (1992).

Laureaci Medalu otrzymywali też porównywalnie prestiżową Nagrodę FNP, czasem zwaną „polskim noblem”; do 2023 roku było osiem takich przypadków^[b]:

 Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Medalu Mariana Smoluchowskiego.