Mistrzostwa Chorwacji w piłce nożnej mężczyzn

Mistrzostwa Chorwacji w piłce nożnej (chorw. Prvenstvo Hrvatske u nogometu) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Chorwacji.

Mistrzostwa Chorwacji w piłce nożnej rozgrywane są od 1992 roku (Wcześniej od 1912 były rozgrywane jako nieoficjalne lub w składzie połączonej Jugosławii). Obecnie rozgrywki odbywają się w wielopoziomowych ligach: Prva HNL, Druga HNL, Treća HNL oraz niższych klasach.

W 1903 w Zagrzebiu powstał pierwszy chorwacki klub piłkarski HAŠK Zagrzeb, potem następne. Po założeniu chorwackiego związku piłkarskiego - HNS w 1912 roku, rozpoczął się proces zorganizowania pierwszych mistrzostw kraju. W sezonie 1912/13 wystartowały pierwsze nieoficjalne mistrzostwa piłkarskie w Trójjedynym Królestwie Chorwacji, Slawonii i Dalmacji, wchodzącego w skład Austro-Węgier. Uczestniczyły w nim 6 zespołów z Zagrzebia i zostały niedokończone (rozegrano 7 kolejek z 10). Następny sezon 1913/14 rozpoczęło 8 drużyn, ale rozpoczęcie I wojny światowej przeszkodziło dalszym rozgrywkom.

1 grudnia 1918 po zakończeniu I wojny światowej i po rozpadzie Austro-Węgier zamieszkane przez Słowian południowych komitaty Królestwa Chorwacji wraz z ziemiami Styrii i Krainy postanowiły zjednoczyć się z Serbią w Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, późniejszą Jugosławię. Po założeniu jugosłowiańskiej federacji piłkarskiej – NSJ (chorw. Nogometni Savez Jugoslavije) w kwietniu 1919 roku w Zagrzebiu, rozpoczął się proces zorganizowania pierwszych ligowych Mistrzostw Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w sezonie 1923. Do 1927 roku rozgrywki odbywały się systemem pucharowym. W sezonie 1928 organizowane pierwsze ligowe rozgrywki. W rozgrywkach brało udział 6 zespołów, grając systemem kołowym. W sezonie 1931/32 i 1935/36 rozgrywano systemem pucharowym. Zwycięzca turnieju otrzymywał tytuł mistrza Jugosławii.

3 października 1929 zmieniono nazwę państwa na „Królestwo Jugosławii”, również Związek Piłkarski w maju 1930 został przeniesiony do Belgradu i przyjął serbską nazwę FSJ (Fudbalski savez Jugoslavije). Protestując na przemieszczenie siedziby chorwaccy piłkarze i trenerzy bojkotowali do 1945 reprezentację narodową Jugosławii. W 1939 po utworzeniu autonomicznej Banowiny Chorwacji prowadzone osobno rozgrywki mistrzostw Banowiny Chorwacji w sezonach 1939/1940 i 1940/1941 oraz mistrzostw Serbii w sezonie 1940/1941.

W czasie II wojny światowej w roku 1941 faszystowskie ugrupowanie ustaszy na czele z Ante Paveliciem przejęło władzę, ogłosiło niepodległość i powstało Niepodległe Państwo Chorwackie (NDH). Terytorium Chorwacji sprzymierzonej wówczas z Niemcami obejmowało Chorwację właściwą (choć nie całą, część terytorium przyłączono do Włoch) oraz tereny dzisiejszej Bośni i Hercegowiny. W latach 1941–1944 prowadzone mistrzostwa NDH.

W 1945 po utworzeniu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii Chorwacja została włączona do jej składu i kontynuowano rozgrywki o mistrzostwo Jugosławii w najwyższej lidze, zwanej Prva savezna liga. Od 12 do 19 sierpnia 1945 roku odbyło się pierwsze mistrzostwa Federalne države Hrvatske (następnie zwanej NR Hrvatske, a potem SR Hrvatske), w którym uczestniczyły reprezentacje miast i okręgów. W 1946 roku rozgrywano kwalifikacje w Chorwacji oraz innych republikach dla uczestnictwa w przyszłych mistrzostwach Jugosławii. W tym turnieju, zwanym Hrvatska liga, brało udział 8 klubów.

Po upadku SFR Jugosławii w 1991 roku proklamowano niepodległość Chorwacji; rozpoczęła się wojna z Jugosławią (de facto z Serbią, wspomaganą przez oddziały czarnogórskie).

W 1992 zainaugurowano rozgrywki zawodowej I ligi chorwackiej^[1].

Nieoficjalne

W latach 1919–1940 chorwackie zespoły występowały w okręgach Zagrzeb, Split (od 1920) oraz Osijek (od 1924), z których kwalifikowali się do rozgrywek pucharowych (1923–1926, 1931/32, 1935/36) oraz ligowych (1927–1931, 1932–1935, 1936–1940) na najwyższym szczeblu mistrzostw Jugosławii. Od sezonu 1932/33 najlepsze kluby okręgu Zagrzeb nie brali udziału w mistrzostwach okręgu ze względu na ich wyniki w Mistrzostwach Jugosławii, dlatego rozgrywki w okręgu były drugiego poziomu, z wyjątkiem sezonu 1935/36 (wówczas były I poziomu).

Mistrzostwo okręgu Zagrzeb rozgrywano w Zagrzebiu oraz w innych żupaniach, które wchodziły do składu okręgu piłkarskiego Zagrzeb (w 1919 należało 6 żupanii, a w 1924 już 13 żupanii). Mistrz został wyłoniony w finałowym meczu pomiędzy zwycięzcą Zagrzebia i zwycięzcą prowincji (mistrzami wszystkich żupanii). Mistrzostwa Zagrzebia rozgrywane były systemem ligowym w 1, 2 lub 3 ligach, a mistrzostwa prowincji rozgrywane systemem pucharowym.

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Hrvatsko-slovenska liga 1939/40     8 Građanski Zagrzeb HAŠK Zagrzeb Hajduk Split ? ? 10 klubów Prvenstvo Banovine Hrvatske u nogometu 1940/41     1 Hajduk Split Građanski Zagrzeb Concordia Zagrzeb 27 August Lešnik (Građanski Zagrzeb) 10 klubów Prvenstvo NDH u nogometu 1941     9 Građanski Zagrzeb Concordia Zagrzeb Željezničar Zagrzeb ? ? 9 klubów, nie dokończono 1942     3 Concordia Zagrzeb Građanski Zagrzeb SAŠK Sarajevo Hajduk Osijek ? ? 16 klubów, 4gr.+play-off 1943     10 Građanski Zagrzeb HAŠK Zagrzeb Concordia Zagrzeb 12 Franjo Wölfl (Građanski Zagrzeb) 14 klubów,4 rundy 1944     10 1 HAŠK Zagrzeb SAŠK Sarajevo Građanski Zagrzeb Borovo (Borovo-Vukovar) ? ? 18 klubów,3 rundy, nie dokończono Prvenstvo Federalne države Hrvatske u nogometu 1945     2 Hajduk J.A. Split Reprezentacija Zagreba ? ? ? klubów, play-off Prvenstvo Narodne Republike Hrvatske u nogometu 1946     3 Hajduk Split Dinamo Zagrzeb Lokomotiva Zagrzeb 13 Frane Matošić (Hajduk Split) 8 klubów

W latach 1945–1991 chorwackie zespoły występowały w I lub II lub III lidze jugosłowiańskiej.

oraz w Hrvatska republička nogometna liga jako część II ligi jugosłowiańskiej (1946/47, 1952), III (1948/49, 1951, 1973–1988) lub IV (1950, 1988–1991) i w Hrvatsko-slovenska nogometna liga jako część II (1952/53) lub III (1953–1955).

W sezonach 1955/56, 1956/57 i 1957/58 chorwackie kluby grali w wielu grupach, zwanych Nogometne zone NSJ (zamiennik zawieszonej 2. saveznej ligi).

Następnie, do 1969 na terytorium NR/SR Chorwacji istniały Zonske i podsavezne lige, jako ligi trzeciego poziomu. Również, po zakończeniu rozgrywek ligowych w ramach kwalifikacji do 2. saveznej ligi rozgrywano Prvenstvo Hrvatske.

Od 1969 do 1973 roku rozgrywano Amatersko prvenstvo Hrvatske, w których uczestniczyły drużyny ligi drugiej lub trzeciej "zonskih" lig.

Oficjalne

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Prva hrvatska nogometna liga 1992     1 Hajduk Split NK Zagrzeb NK Osijek 12 Ardian Kozniku (Hajduk Split) 12 klubów 1992/93     1 Croatia Zagrzeb[3] Hajduk Split NK Zagrzeb 23 Goran Vlaović (Croatia Zagrzeb) 16 klubów 1993/94     2 Hajduk Split NK Zagrzeb Croatia Zagrzeb 29 Goran Vlaović (Croatia Zagrzeb) 18 klubów 1994/95     3 Hajduk Split Croatia Zagrzeb NK Osijek 23 Robert Špehar (NK Osijek) 16 klubów 1995/96     2 Croatia Zagrzeb Hajduk Split Varteks Varaždin[4] 19 Igor Cvitanović (Croatia Zagrzeb) 22 kluby, 2gr., 2 rundy 1996/97     3 Croatia Zagrzeb Hajduk Split Hrvatski Dragovoljac Zagrzeb 20 Igor Cvitanović (Croatia Zagrzeb) 16 klubów 1997/98     4 Croatia Zagrzeb Hajduk Split NK Osijek 18 Mate Baturina (NK Zagrzeb) 12 kluby, 2 rundy 1998/99     5 Croatia Zagrzeb HNK Rijeka Hajduk Split 21 Joško Popović (HNK Šibenik) 12 kluby, 2 rundy 1999/00     6 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split NK Osijek 21 Tomislav Šokota (Dinamo Zagrzeb) 12 kluby, 3 koła 2000/01     4 Hajduk Split Dinamo Zagrzeb NK Osijek 20 Tomislav Šokota (Dinamo Zagrzeb) 12 kluby, 2 rundy 2001/02     1 NK Zagrzeb Hajduk Split Dinamo Zagrzeb 22 Ivica Olić (NK Zagrzeb) 16 klubów 2002/03     7 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split Varteks Varaždin 16 Ivica Olić (Dinamo Zagrzeb) 12 kluby, 2 rundy 2003/04     5 Hajduk Split Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka 18 Robert Špehar (NK Osijek) 12 kluby, 2 rundy 2004/05     6 Hajduk Split Inter Zaprešić NK Zagrzeb 17 Tomislav Erceg (HNK Rijeka) 12 kluby, 2 rundy 2005/06     8 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka Varteks Varaždin 22 Ivan Bošnjak (Dinamo Zagrzeb) 12 kluby, 2 rundy 2006/07     9 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split NK Zagrzeb 34 Eduardo da Silva (Dinamo Zagrzeb) 12 kluby, 3 koła 2007/08     10 Dinamo Zagrzeb Slaven Belupo Koprivnica NK Osijek 21 Želimir Terkeš (NK Zadar) 12 kluby, 3 koła 2008/09     11 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split HNK Rijeka 16 Mario Mandžukić (Dinamo Zagrzeb) 12 kluby, 3 koła 2009/10     12 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split Cibalia Vinkovci 18 Davor Vugrinec (NK Zagrzeb) 16 klubów 2010/11     13 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split RNK Split 19 Ivan Krstanović (NK Zagrzeb) 16 klubów 2011/12     14 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split Slaven Belupo Koprivnica 15 Fatos Bećiraj (Dinamo Zagrzeb) 16 klubów 2012/13     15 Dinamo Zagrzeb Lokomotiva Zagrzeb HNK Rijeka 19 Leon Benko (HNK Rijeka) 12 kluby, 3 koła 2013/14     16 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka Hajduk Split 22 Duje Čop (Dinamo Zagrzeb) 10 klubów, 4 koła 2014/15     17 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka Hajduk Split 21 Andrej Kramarić (HNK Rijeka) 10 klubów, 4 koła 2015/16     18 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka Hajduk Split 25 Ilija Nestorowski (Inter Zaprešić) 10 klubów, 4 koła 2016/17     1 HNK Rijeka Dinamo Zagrzeb Hajduk Split 18 Márkó Futács (Hajduk Split) 10 klubów, 4 koła 2017/18     19 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka Hajduk Split 17 El Arbi Hillel Soudani (Dinamo) 10 klubów, 4 koła 2018/19     20 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka NK Osijek 19 Mijo Caktaš (Hajduk Split) 10 klubów, 4 koła 2019/20     21 Dinamo Zagrzeb Lokomotiva Zagrzeb HNK Rijeka 20 Mijo Caktaš (Hajduk Split) Antonio Čolak (HNK Rijeka) Mirko Marić (NK Osijek) 10 klubów, 4 koła 2020/21     22 Dinamo Zagrzeb NK Osijek HNK Rijeka 22 Ramón Miérez (NK Osijek) 10 klubów, 4 koła 2021/22     23 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split NK Osijek 28 Marko Livaja (Hajduk Split) 10 klubów, 4 koła 2022/23     24 Dinamo Zagrzeb Hajduk Split NK Osijek 19 Marko Livaja (Hajduk Split) 10 klubów, 4 koła 2023/24     25 Dinamo Zagrzeb HNK Rijeka Hajduk Split 18 Ramón Miérez (NK Osijek) 10 klubów, 4 koła

W dotychczasowej historii oficjalnych Mistrzostw Chorwacji na podium oficjalnie stawało w sumie 12 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Dinamo Zagrzeb, który zdobył 25 tytułów mistrzowskich.

Stan po sezonie 2023/2024.

Hajduk Split

HNK Rijeka

NK Zagrzeb

Dinamo Zagrzeb

Lokalizacja drużyn mistrzowskich
10 i więcej mistrzostw Chorwacji

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	Dinamo Zagrzeb[3]	25	4	2	1992/93, 1995/96, 1996/97, 1997/98, 1998/99, 1999/00, 2002/03, 2005/06, 2006/07, 2007/08, 2008/09, 2009/10, 2010/11, 2011/12, 2012/13, 2013/14, 2014/15, 2015/16, 2017/18, 2018/19, 2019/20, 2020/21, 2021/22, 2022/23, 2023/24
2.	Hajduk Split	6	14	7	1992, 1993/94, 1994/95, 2000/01, 2003/04, 2004/05
3.	HNK Rijeka	1	8	5	2016/17
4.	NK Zagrzeb	1	2	3	2001/02
5.	Lokomotiva Zagrzeb	0	2	0
6.	NK Osijek	0	1	9
7.	Slaven Belupo Koprivnica	0	1	1
8.	Inter Zaprešić	0	1	0
9.	Varteks Varaždin[4]	0	0	3
10.	Cibalia Vinkovci	0	0	1
	Hrvatski Dragovoljac Zagrzeb	0	0	1
	RNK Split	0	0	1

Siedziby klubów: Stan po sezonie 2023/2024.

Jest 40 zespołów, które wzięły udział w 34 sezonach Mistrzostw Chorwacji, które były prowadzone od 1992 aż do sezonu 2024/25 łącznie. Tylko Dinamo Zagreb, Hajduk Split, NK Osijek i HNK Rijeka były zawsze obecni w każdej edycji.

Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2024/25.

• 34 razy: Dinamo Zagrzeb, Hajduk Split, NK Osijek, HNK Rijeka
• 28 razy: Slaven Belupo Koprivnica
• 24 razy: NK Zagrzeb
• 22 razy: Cibalia Vinkovci, HNK Šibenik
• 21 razy: NK Varaždin (1931–2015)
• 20 razy: Inter Zaprešić, NK Zadar
• 19 razy: Istra 1961 Pula
• 16 razy: Lokomotiva Zagrzeb
• 9,5 razy: Hrvatski Dragovoljac Zagrzeb
• 7 razy: HNK Gorica, RNK Split
• 6 razy: Istra Pula, Kamen Ingrad Velika, Marsonia Slavonski Brod
• 5 razy: Međimurje Čakovec, Segesta Sisak, NK Varaždin (2012)
• 3,5 razy: HNK Suhopolje
• 3 razy: NK Belišće, HNK Dubrovnik 1919, NK Karlovac, NK Rudeš
• 2 razy: Croatia Sesvete, NK Čakovec, Pazinka Pazin, Pomorac Kostrena, Primorac Stobreč, Radnik Velika Gorica
• 1 raz: Dubrava Zagrzeb, NK Lučko, Neretva Metković, Orijent Rijeka, NK Samobor, TŠK Topolovac, NK Vukovar ’91

• Tabela wszech czasów mistrzostw Chorwacji w piłce nożnej
• Prva HNL
• Puchar Chorwacji

• Oficjalna strona pierwszej ligi chorwackiej (chorw.)
• 1. HNL, baza Soccerway (liga)  .
• Tabele ligowe w bazie League321 (ang.)
• Oficjalna strona HNS (chorw.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)