Oman szorstki

W dzisiejszym świecie Oman szorstki stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu osób w każdym wieku. Obecnie Oman szorstki jest stałym źródłem debaty i refleksji, ponieważ jego wpływ obejmuje różne aspekty życia codziennego. Od wpływu na kulturę popularną po wpływ na gospodarkę światową, Oman szorstki pozostaje istotnym tematem we współczesnym społeczeństwie. Na przestrzeni historii Oman szorstki generował sprzeczne opinie i był przedmiotem licznych badań i dociekań mających na celu zrozumienie jego znaczenia i manipulacji. Dlatego w tym artykule szczegółowo i dokładnie zbadamy zjawisko Oman szorstki, analizując jego znaczenie i konsekwencje w różnych obszarach współczesnego życia.

Oman szorstki
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Pentanema / oman

Gatunek

oman szorstki

Nazwa systematyczna
Pentanema hirtum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort.
Taxon 67: 159 (2018)[3]
Synonimy
  • Aster hirtus (L.) Scop.
  • Helenium hirtum (L.) Kuntze
  • Inula hirsuta Gueldenst.
  • Inula hirta L.
  • Inula involucrata Kalenic.
  • Inula melanolepidea Kalenic.
  • Inula obvallata Kit.
  • Pulicaria hirta (L.) J.Presl & C.Presl
  • Ulina hirta (L.) Opiz[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Oman szorstki (Pentanema hirtum) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Tradycyjnie włączany do rodzaju oman Inula, jednak w 2018 zawężono ujęcie tego rodzaju i gatunek trafił do rodzaju Pentanema[4][3]. Występuje w Europie od Francji na wschód (bez południowych, zachodnich i północnych krańców kontynentu) oraz w zachodniej Azji po Kazachstan i zachodnią Syberię[3]. W Polsce występuje głównie na południu, nad dolną Odrą i dolną Wisłą i jest dość rzadki[5].

Morfologia

Pokrój
Koszyczki
Łodyga
Wyrasta zwykle pojedynczo[6] z silnego pędu podziemnego, wzniesiona, o wysokości 15–50 cm. Cała jest pokryta odstającymi, szorstkimi[7], żółtymi włoskami. Często jest czerwono nabiegła[6].
Liście
Ulistnienie skrętoległe, gęste. Liście siedzące, przy czym dolne zwężone u nasady, a środkowe i górne obejmujące łodygę nasadą[7][6]. Są jajowate lub podługowate, stępione, skórzaste, połyskujące[6]. Osiągają 4–8 cm długości i 1–2 cm szerokości[7]. Nerwacja siatkowata (wyraźna od spodu[7]), blaszka liściowa ząbkowana. Obydwie strony liścia są szorstko owłosione[6].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, które wyrastają pojedynczo na szczycie łodygi, czasem jest ich od 2 do 4. Średnica koszyczka wynosi od 2 do 5 cm[7]. Listki okrywy są lancetowate lub równowąskie, zewnętrzne mają szerokość 1,5–2 mm, tylko u nasady są nagie, poza tym szorstkie i orzęsione[6]. Wszystkie kwiaty są złocistożółte, brzeżne są języczkowe z języczkami o szerokości ok. 1 mm, dwa razy dłuższe od znajdujących się wewnątrz koszyczka kwiatów rurkowatych[7].
Owoce
Nagie niełupki o długości do 2 mm[7].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit[5]. Kwitnie od maja do lipca. Rośnie w suchych murawach, na słonecznych wzgórzach i zaroślach[5][7], też na skrajach lasów. Preferuje gleby zasobne w węglan wapnia[7]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Geranion sanguinei[8]. Liczba chromosomów 2n = 16[5].

Tworzy mieszańce z omanem wierzbolistnym (Inula salicina) i o. wąskolistnym (Inula ensifolia)[6][5].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii EN (zagrożony)[9].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ a b c d Pentanema hirtum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort., Plants of the World online , Royal Botanic Gardens, Kew .
  4. ↑ David Gutiérrez-Larruscain, María Santos-Vicente, Arne A. Anderberg, Enrique Rico, María Montserrat Martínez-Ortega. Phylogeny of the Inula group (Asteraceae: Inuleae): Evidence from nuclear and plastid genomes and a recircumscription of Pentanema. „Taxon”. 67, 1, s. 149-164, 2018. DOI: 10.12705/671.9. 
  5. ↑ a b c d e Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 469. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ a b c d e f g Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Pawłowski Bogumił, Rośliny polskie, Warszawa: PWN, 1986, s. 673, ISBN 83-01-05287-2.
  7. ↑ a b c d e f g h i Kazimierz Zarzycki, Inula L., Oman, Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 184-185.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 138. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.