W tym artykule chcemy zająć się Płodowy zespół walproinianowy z kompleksowego podejścia, analizując jego różne aspekty i wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Płodowy zespół walproinianowy to temat, który w ostatnich latach cieszy się dużym zainteresowaniem, ze względu na jego znaczenie w różnych obszarach, od polityki po kulturę popularną. Poprzez szczegółową analizę staramy się przedstawić szeroką i głęboką wizję Płodowy zespół walproinianowy, uwzględniającą jego historię, obecne implikacje i możliwe perspektywy na przyszłość. Artykuł ten ma być narzędziem informacyjnym i refleksyjnym dla tych, którzy chcą lepiej zrozumieć Płodowy zespół walproinianowy i jego implikacje dla współczesnego społeczeństwa.
Płodowy zespół walproinianowy (płodowy zespół walproinowy, FVS ang. fetal valproate syndrome) – zespół wad wrodzonych będący najprawdopodobniej fetopatią mającą związek z przyjmowaniem przez ciężarne kobiety kwasu walproinowego albo walproinianu w leczeniu napadów padaczkowych. Szacuje się, że około 2% kobiet w ciąży ma padaczkę i walproiniany są przepisywane 5-20% z nich. Dowiedziono, że u kobiet leczonych walproinianem w pierwszym trymestrze ryzyko urodzenia dziecka z wadami cewy nerwowej jest około 30 razy wyższe niż w populacji. Nowsze badania potwierdziły to ryzyko i wykazały u dzieci tych matek zwiększoną częstość innych wad: spodziectwa, malformacji kciuków i paluchów, co pozwoliło w połowie lat 80. określić nowy zespół wad i nazwać go płodowym zespołem walproinianowym. FVS przypomina płodowy zespół hydantoinowy. Cechy dysmorficzne twarzy spotykane u dzieci z FVS to długa rynienka podnosowa, krótki nos, przodopochylenie nozdrzy, płaska nasada nosa, zmarszczki nakątne, długa i wąska górna warga, gruba dolna warga, mikrostomia, przerzedzenie brwi w linii środkowej, opuszczone w dół kąciki ust, niekiedy hiperteloryzm[1]. Występują malformacje sercowo-naczyniowe i opóźnienie psychoruchowe.
Pod koniec lat 90. XX w. opisano związek między przyjmowaniem kwasu walproinowego przez kobiety w ciąży a zwiększonym ryzykiem autyzmu[2]. W jednym badaniu określono związek między przyjmowaniem leku przez matkę w ciąży a wystąpieniem u dzieci zaburzeń behawioralnych typu ADHD, zespołu Aspergera lub spektrum autyzmu. Wydaje się, że stężenie kwasu walproinowego w osoczu noworodka koreluje ze stopniem nadpobudliwości dziecka i dysfunkcją neurologiczną, określaną w wieku 6 lat. Stwierdzono genetyczną predyspozycję do wystąpienia teratogennych efektów przyjmowania kwasu walproinowego u dzieci; zasugerowano potrzebę konsultacji tych matek przy kolejnej ciąży celem określenia ryzyka wystąpienia FVS u kolejnego dziecka, zmiany leku (np. na lamotryginę) i suplementacji wysokimi dawkami kwasu foliowego[potrzebny przypis].
Z powodu ryzyka wystąpienia płodowego zespołu walproinianowego wszystkie walproinowe leki przeciwpadaczkowe oferowane w krajach Unii Europejskiej są objęte dodatkowym monitoringiem (na ulotkach umieszczany jest czarny odwrócony trójkąt z informacją o dodatkowym monitorowaniu produktu leczniczego).