Periodyzacja
Wygląd
przypnij
ukryj
Jeden z wariantów periodyzacji historii (port.)
Periodyzacja – umowny podział czasu na ery, epoki, wieki itp., stosowany w geologii historycznej, historii, historii literatury, historii sztuki. Początki i końce jednostek periodyzacji wyznaczają zwykle wydarzenia uważane z jakiegoś powodu za przełomowe. Istnieją różne modele periodyzacji, a i wśród podobnych nie ma zawsze zgody co do konkretnych dat (np. momentu zakończenia Średniowiecza).
Periodyzacja historii świata
Periodyzacja Kellera
Christoph Keller, profesor Uniwersytetu w Halle, zaproponował w 1688 roku podział dziejów świata na trzy główne epoki:
- Starożytność (od początku cywilizacji do wstąpienia na tron Konstantyna Wielkiego w 306 roku),
- Średniowiecze (do upadku Konstantynopola w 1453 roku),
- Nowożytność (od upadku Konstantynopola).
Współcześnie dokonano aktualizacji podziału Kellera:
- Starożytność (od początku cywilizacji do upadku Cesarstwa Rzymskiego w 476 roku),
- Średniowiecze (od 476 roku do upadku Konstantynopola w 1453 lub odkrycia Ameryki w 1492 roku)
- Nowożytność (od 1453/1492 roku do rozpoczęcia I wojny światowej w 1914)
- Współczesność (trwa obecnie od 1914 roku).
Periodyzacja historii Ameryki
Historię Ameryki podzielono natomiast na trzy główne epoki:
- Epoka prekolumbijska (od początku dziejów do odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492),
- Epoka kolonialna (od 1492 roku do uzyskania niepodległości przez Stany Zjednoczone Ameryki w 1783),
- Okres postkolonialny (od 1783 roku).
Periodyzacja historii Polski
Problemy
W zależności od przyjętych kryteriów (politycznych, ekonomicznych, kulturowych) granice epok mogą być bardzo różne. Na przykład, opierając się o przemiany stosunków socjoekonomicznych, rozciągano „długie średniowiecze” do pierwszej rewolucji burżuazyjnej w Anglii w połowie XVII wieku. Francuski historyk Jacques Le Goff sformułował jeszcze szersze ramy „długiego średniowiecza”, które kończyłoby się dopiero z nadejściem Rewolucji francuskiej w 1789 roku. W nauce angielskiej nowożytność rozpoczyna się po zakończeniu wojny Dwóch Róż (1485), zaś w podręcznikach niemieckich od ogłoszenia tez Martina Lutra (1517). Witold Kula proponował podział na epokę przedindustrialną i industrialną. Dla niektórych krajów pozaeuropejskich klasyczny podział na epoki w ogóle nie ma zastosowania, patrz np. ery japońskie czy ery chińskie.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ periodyzacja Słownik języka polskiego , PWN.
- ↑ Periodisation, histoire , Encyclopædia Universalis (fr.).
- ↑ a b c KamilK. Janicki KamilK., Bolączki periodyzacji , Histmag, 2 sierpnia 2008 .
- ↑ a b TadeuszT. Manteuffel TadeuszT., Historia powszechna: średniowiecze, Warszawa: PWN, 1974, s. 6–7 .
- ↑ a b ZdeněkZ. Vašků ZdeněkZ., Ad novověk, „Vesmír” (2013/4), 4 kwietnia 2013 (cz.). Brak numerów stron w czasopiśmie
- ↑ JacquesJ. Le Goff JacquesJ., Długie średniowiecze, Warszawa 2007 . Brak numerów stron w książce
Epoki historyczne
- ↑ Przez większość historyków uważane za część średniowiecza
Epoki
prehistoryczne
Kontrola autorytatywna (przedział czasu):
Encyklopedie internetowe: