Pomoc:Wolne licencje

Aby dowolne wykorzystanie treści było możliwe, Wikipedia wykorzystuje kilka tzw. wolnych licencji (copyleft). Właścicielami praw autorskich do materiałów udostępnionych w Wikipedii nie są ani Wikipedia, ani też instytucja, która za nią prawnie odpowiada, czyli Wikimedia Foundation, tylko osoby piszące w Wikipedii czy wstawiające pliki multimedialne. Muszą oni zgodzić się nieodwołalnie na objęcie swojej twórczości jedną z wolnych licencji.

Za wolne licencje uważamy te, które zezwalają na:

• dowolne kopiowanie – każdy musi mieć prawo do wykonania tylu kopii źródłowego materiału, ile mu potrzeba, stosując do kopiowania dowolne środki techniczne;
• dowolną redystrybucję, w tym również w celach komercyjnych – można zatem np. stworzyć wyciąg z Wikipedii i sprzedawać go w formie książkowej bez wnoszenia żadnych opłat autorom wybranych artykułów, albo użyć zdjęcie pobrane z Wikipedii na okładce swojej książki;
• dowolne przeróbki – każdy może przerobić źródłowe materiały wg własnego uznania – np. przekadrować zdjęcie lub zrobić fotomontaż, albo wpleść fragment tekstu z Wikipedii do swojego opracowania czy reportażu.

Jeśli licencja zabrania którejś z tych czynności, to nie uważamy jej za "wolną" i dlatego jej nie stosujemy. Za "wolne" licencje uważamy m.in. GNU FDL, CC-BY-SA i CC-BY, FAL i parę innych. Oprócz tego, za "wolne" uważamy też materiały, które na mocy prawa autorskiego, albo wolą ich twórców, znajdują się w domenie publicznej.

Wolne licencje, zezwalając na wiele różnych działań, które zwykle są zabronione przez prawo autorskie, nakazują jednak zachowywać przy tych działaniach pewne zasady. Na ogół wymagają one podania na każdej kopii materiału wyraźnej i dobrze widocznej dla czytelnika dokładnej informacji o:

• źródle i autorach (czyli tzw. warunek atrybucji),
• o tym, na jakiej konkretnie licencji dostępny jest dany materiał (warunek określenia licencji).

Niektóre licencje oprócz tego:

• zakazują przenoszenia skopiowanych materiałów pod inną licencję (warunek zachowania licencji),
• nakazują objąć tą samą licencją materiały, które powstały w wyniku przeróbki materiałów źródłowych (warunek przeniesienia licencji).

Oprócz tego licencje te mają wiele innych, mniej istotnych wymagań, o których należy jednak także wiedzieć, gdy kopiuje się materiały, które są nimi objęte.

Warunki te, choć na pozór sprzeczne z pojęciem "zupełnej wolności", chronią udostępnione w ten sposób materiały przed "zawłaszczeniem", aby na zawsze pozostały one rzeczywiście wolne. Np. zasada podania źródła i autorów oraz warunek przeniesienia licencji powoduje, że gdy ktoś skopiuje nasze zdjęcie, a następnie podda je przekadrowaniu, nie będzie mógł wynikowego dzieła przypisać wyłącznie sobie i żądać od nas w przyszłości opłaty za jego wykorzystanie. Warto zwrócić uwagę, że proste zrzeczenie się wszelkich praw autorskich do swojego dzieła nie gwarantuje, że w przyszłości ktoś nie przypisze sobie do niego praw autorskich, po jego drobnej przeróbce.