Qemal Stafa

Qemal Stafa

Qemal Stafa (1941)
Data i miejsce urodzenia	20 marca 1920 Elbasan
Data i miejsce śmierci	5 maja 1942 Tirana
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Albanii
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Qemal Stafa (ur. 20 marca 1920 w Elbasanie, zm. 5 maja 1942 w Tiranie) – albański działacz komunistyczny i eseista. W działalności artystycznej używał pseudonimu Brutus^[1].

Uczył się w szkole jezuickiej w Szkodrze do 1933 roku^[1], następnie uczęszczał do gimnazjum^[2]. W wieku 14 lat opublikował swój pierwszy esej pod tytułem Nanë dla czasopisma dla dzieci o nazwie Vatra e Rinija; praca była również opublikowana częściowo w 1956 roku w czasopiśmie Zëri i Rinija oraz w całości dla Drity w 1961 roku^[3].

Po śmierci ojca przeniósł się wraz z rodziną do Tirany w lipcu 1936 roku^[4][5]; w latach 1936-1937 był kierownikiem działu literackiego w stowarzyszeniu uczniów szkół średnich Fryma e Re^[6]. Wraz z Zefem Malą, Vasilem Shanto i Tukem Jakovą współzałożył w 1937 roku Komunistyczną Grupę Szkodry^[7][5].

Po raz pierwszy został aresztowany latem 1938 roku^[3][6][5]. 15 stycznia 1939 roku albańskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wydało zarządzenie o ponownym aresztowaniu Qemala Stafy za jego działalność komunistyczną; ten został zatrzymany dziewięć dni później^[1] we własnym domu. Został przewieziony do jednej z placówek żandarmerii oraz umieszczony w małym pokoju^[2]. W czasie trwających tydzień przesłuchań, prowadzonych przez zawodowego sierżanta oraz trzech żandarmów, był zakuty w kajdanki, bity i torturowany^[2]. Na początku lutego został skazany za działalność komunistyczną na trzy lata pozbawienia wolności^[1]; Stafa przyznał się do zarzucanych mu czynów^[3][6]. 7 kwietnia uciekł z więzienia w trakcie zamieszek w zakładzie karnym^[8][1]; podczas ucieczki został ranny^[2][6].

1 października 1939 roku opublikował swój drugi esej dla Fashizmi – oficjalnego czasopisma wydawanego przez Albańską Partię Faszystowską^[3][9][8].

Od września 1939 do 1941 roku studiował prawo na Uniwersytecie Florenckim^[9][3]; przerwał naukę i wrócił do Albanii^[1]. W listopadzie 1941 roku dołączył do Komunistycznej Partii Albanii, został najmłodszym członkiem 12-osobowego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Albanii, kilka tygodni później został wybrany na przewodniczącego Związku Młodzieży Pracy Albanii^{[potrzebny przypis]}.

5 maja 1942 roku został na przedmieściach Tirany otoczony przez 200 albańskich milicjantów i zastrzelony^[8][10][1]. O zabójstwo podejrzewało się jednak albańskich komunistów, w tym nawet Envera Hodżę^[2][3][5]. 12 maja Komunistyczna Partia Albanii przedstawiła własną wersję wydarzeń, według której Stafa eskortował swoich przyjaciół, sam miał przy sobie rewolwer, którym zabił dwóch milicjantów oraz dwóch innych ciężko zranił; miało mu się udać przedrzeć przez oblężenie, jednak zginął w wyniku postrzału o 9:35 rano^[10].

Został pośmiertnie uhonorowany tytułem bohatera narodowego Albanii^[6].

• Qortimet e Vjeshtës. Shkrime letrare (1976; wydanie pośmiertne)

Imieniem Qemala Stafy nazywano w Albanii ulice, place, szkoły^[1] oraz albański stadion narodowy, który został zlikwidowany w 2016 roku; w jego miejsce wybudowany nowy stadion Arena Kombëtare^[11]. W nazwanym jego imieniem jednym z tirańskich placów znajdowało się również jego popiersie^[1].

Na cześć Qemala Stafy zostało napisane kilka piosenek: Trim i fortë me yll në ballë (1966), Po më pesë maj më dyzet e dy (1967), Luftë e madhe asaj dite o Qemal (1969), Pesë maj u vra Qemali (1970), Qemal Stafa (1977), Këngë për Qemal Stafën (1977), Erdh Qemali në Delvinë (1979), Përmes flakës ra Qemali (1980), Qemal Stafa oraz Krenari për mëmëdhenë^[3]. Powstała również książka pod tytułem Qemal Stafa^[6].

Po II wojnie światowej ustanowiono dzień 5 maja Dniem Męczenników^{[5][8][10][1]}.

Syn Sabrii oraz oficera Hasana, który w 1923 roku przeniósł się do Szkodry, gdzie został dyrektorem lokalnego Biura Rekrutacyjnego^[4][5].

Miał rodzeństwo^[5]. Jego narzeczoną była Drita Kosturi^[9][3], a siostrzeńcem Veli Stafa^[5].