Rudolph Valentino

W dzisiejszym artykule poznamy fascynujący świat Rudolph Valentino. Od historycznego pochodzenia po znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie – zagłębimy się w podróż po najważniejszych wydarzeniach Rudolph Valentino. Ponadto szczegółowo zbadamy jego wpływ w różnych obszarach, od kultury po technologię. Poprzez różne perspektywy i podejścia staramy się rzucić światło na ten temat, który jest dziś tak aktualny. Przygotuj się na odkrycie wszystkiego, co musisz wiedzieć o Rudolph Valentino i zanurz się w kompleksowej analizie jego znaczenia we współczesnym świecie.

Rudolph Valentino
Ilustracja
Rudolph Valentino (1919)
Imię i nazwisko

Rodolfo Pietro Filiberto Raffaello Guglielmi di Valentina d’Antonguolla

Data i miejsce urodzenia

6 maja 1895
Castellaneta

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1926
Nowy Jork

Zawód

aktor

Współmałżonek

Jean Acker
(1919–1923; rozwód)
Natacha Rambova
(1923–1925; rozwód)

Lata aktywności

1914–1926

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Rudolph Valentino, właśc. Rodolfo Pietro Filiberto Raffaello Guglielmi di Valentina d’Antonguolla (ur. 6 maja 1895 w Castellaneta, zm. 23 sierpnia 1926 w Nowym Jorku) – włoski aktor filmowy, gwiazda ery kina niemego.

Życiorys

Urodził się 6 maja 1895 w domu przy Via Commercio[1] w Castellanecie[2]. Był synem weterynarza i badacza Giovanniego Guglielmiego (1853–1906) i jego żony, Marii Berty Gabrieli z domu Barbin (1856–1918), którzy pobrali się w 1889[3]. Miał starszego o trzy lata brata, Alberto[4][5] i młodszą siostrę, Marię[6]; jego rodzice mieli także córkę, Bice (1890–1891), która zmarła wkrótce po swoich pierwszych urodzinach[7]. Jego mamką była Giuseppina Ranaldi[8]. Dorastał w zamożnej rodzinie[9]. We wczesnym dzieciństwie zdiagnozowano u niego krótkowzroczność i tzw. „leniwe” lewe oko[10]. Kiedy miał sześć lat, okaleczył się brzytwą ojca, wskutek czego nosił bliznę na prawym policzku[11]. Już jako młody chłopak zwracał uwagę swoją urodą[2].

Kiedy miał dziewięć lat, przeprowadził się z rodziną do Tarentu[12]. Uczył się w tamtejszej szkole technicznej z internatem Collegio Convitto per gli Orfani dei Santari Italiani[13], ale został z niej wydalony po tym, jak uwiódł córkę jednego z członków personelu[14]. Następnie ubiegał się o miejsce w technikum okrętowym w Wenecji, ale nie został przyjęty do szkoły z uwagi na zbyt wąską klatkę piersiową[15]. W 1912 ukończył szkołę rolniczą Instituto di Agraria di San’Ilario Ligure w Nervi[16].

Był nadpobudliwym i niesfornym dzieckiem[17]. W młodości uprawiał wiele dyscyplin sportu, m.in. piłkę nożną, bieganie, wspinaczkę górską, wioślarstwo, zapasy, szermierkę i jazdę konno[18]. Umiał grać na fortepianie i mandolinie[19]. W 1912 przez krótki czas mieszkał w Paryżu[20], gdzie uczył się tańczyć tango argentyńskie i tango apaszowskie[21][22]. Podczas pobytu w Paryżu popadł w długi spowodowane hazardem[23]. W grudniu 1913 wyjechał do Nowego Jorku[24], gdzie upatrywał większej szansy na osiągnięcie sukcesu[25]. Po przybyciu do Stanów Zjednoczonych nawiązał znajomość z George’em Ragnim oraz Ottem i Alexem Salmem von Hoogstraestenami, z którymi często uczestniczył w potańcówkach i przyjęciach wśród nowojorskich elit[26]. Imał się wielu dorywczych prac, m.in. pracował jako ogrodnik, polerował miedź, sprzątał w sklepach, zamiatał ulice, zbierał odpady i mył samochody[27]. Przez kilka tygodni był włóczęgą[28]. Po wybuchu I wojny światowej zapisał się na kurs pilotażu w Mineola na Long Island i zgłosił się na listę poborową we Włoskim Biurze Rekrutacji, ale nie został przyjęty z powodu swojej wady wzroku[29].

Valentino (1924)

Jego sytuacja finansowa poprawiła się, kiedy został fordanserem w restauracji „U Maxima” na Manhattanie i udzielał prywatnych lekcji tańca[30][31]. W tym okresie przybrał pseudonim artystyczny Rudolph Valentino[24]. Udoskonalił swój wygląd, m.in. zgolił zarost i przygładzał włosy brylantyną oraz zaczął nosić garnitury zwężane w talii i biodrach[32]. Występował m.in. w Moulin Rouge, Klubie 400, hotelu Knickerbockera, Vernon Country Club, Cliff House, Tait’s Cafe w Los Angeles, Baron’s Long’s Watts Tavern i hotelu Maryland w Pasadenie[33]. Tańczył m.in. z aktorką rewiową Mary Petri[24] i tancerkami: Bonnie Glass, Joan Sawyer, Ivy Crane Wilson, Marjorie Tain i Kitty Phelps[34][35].

Statystował m.in. w Głupiej dziewczynie (Foolish Virgin, 1916) Alberta Capellaniego, W poszukiwaniu życia (Quest of Life, 1916), Patrii (1917) Leopolda Whartona, Theodore’a Whartona i Jacquesa Jaccarda, Siedemnastolatku (Seventeen, 1916) Roberta G. Vignoli i Alimentach (1917) Emmetta Flynna[36][37]. W kwietniu 1917 rozpoczął występy w objazdowym spektaklu komediowym w reż. Johna Courta Zamaskowany model (Masked Model), w którym najpierw występował jako chórzysta i tancerz, a następnie również jako dubler głównej roli[38]. Po byciu wyrzuconym z obsady musicalu wrócił do pracy w charakterze fordansera, ale też przez krótki czas pracował jako agent ubezpieczeniowy[39]. Zagrał niewielką rolę w musicalu Nikogo nie ma w domu (Nobody Home) w Alcazarze[40]. Zagrał główną rolę w nikczemnego uwodziciela w Zamężnej dziewicy (The Marriee Virgin, 1918) Joego Maxwella[41] i drugoplanowe role czarnych charakterów: wykonawcy apaszowskiego tanga w Romansie hultaja (A Rogue’s Affair, 1919) Jamesa Younga i Juliantimo w To zdarza się raz każdej kobiecie (Once to Every Woman, 1920) Allena Holubara[24][42][43]. Zagrał także w dwóch komediach Paula Powella: jako Dick Bradley, właściciel jachtu i syn damy do towarzystwa, w Sensacji towarzyskiej (1918) oraz nieśmiałego i dobrze wychowanego Richarda Thayera w Całej nocy (1918); w obu filmach wystąpił z Carmel Myers[44]. Niedługo później uzyskał stały angaż w Universal Studios i odnowił znajomość z aktorką Mae Murray[45], za której sprawą otrzymał główną rolę Jimmy’ego Calhouna, syna milionera, który zakochuje się w tancerce Mary McGuire (Murray), w komedii Rozkoszny mały diabeł (The Delicious Little Devil, 1919)[42][46]. Następnie został obsadzony w kolejnym filmie Leonarda – zagrał dwulicowego i niesympatycznego narzeczony głuchej nauczycielki (Murray) w dramacie romantycznym Wielki mały człowiek (The Big Little Person, 1919)[47][48]. Zyskał uznanie krytyków i widzów rolą kabareciarza Clarence’a Morgana w kasowym filmie Alberta Parkera Oczach młodości (Eyes of Youth, 1919)[49]. W tym okresie został partnerem tanecznym Violi Dane[50]. W 1920 pojawił się wystąpił w kilku filmach: Igraszki namiętności, Awanturnica (An Adventuress), The Cheater, Skradzione chwile (Stolen Moments) i Cudowny przypadek (The Wonderful Chance)[51][50].

Dostrzeżony na jednym z przyjęć tanecznych przez scenarzystkę June Mathis, został obsadzony w głównej roli młodego argentyńskiego rozpustnika Julia Desnoyersa (wnuka bogacza z Ameryki Południowej, który przed wybuchem I wojny światowej przyjeżdża do Paryża i zostaje obwołany królem tanga) w kasowym romansie wojennym Rexa Ingrama Czterech jeźdźców Apokalipsy (1921), za występ w którym zebrał pochwalne recenzje[52][53][54]. Dzięki roli w tym filmie zyskał międzynarodową rozpoznawalność[52][55][54]. Następnie zagrał drugoplanową rolę Franka Underwooda, byłego ukochanego Lucretii Eastman (Alice Lake), w filmie Nieznane morza (xxx)[56]. Wcielił się w postać Armanda, kochanka tytułowej bohaterki dramatu Raya C. Smallwooda Kamelia/Dama kameliowa (Camille, 1921) z Ałłą Nazimową[57]. Ponownie pracował z Rexem Ingramem przy jego filmie Zdobywcza moc (The Conquering Power, 1921), w którym zagrał paryskiego dandysa Charles’a Grandet[58]. Wystąpił także w filmie krótkometrażowym Studia charakteru (Character Studies, 1921) z Roscoe „Fattym” Arbuckle’em[59].

Po zerwaniu kontraktu z Metro Pictures Corporation w lipcu 1921 przeszedł do wytwórni Famous Players-Lasky, w której zadebiutował tytułową rolą szejka Ahmeda Ben Hassana w kasowym filmie George’a Melforda Szejk (1921)[60]. Po premierze tego filmu stał się męskim idolem kultury masowej[61] oraz uosobieniem romantycznego i namiętnego kochanka, czym wyróżniał się spośród silnych, lecz prostackich amantów filmowych[62][63]. Następnie zagrał w kolejnym filmie Melforda – Lady Letty Moran (1922), w którym wcielił się w marynarza Ramona Laredo, a za tę rolę zebrał mieszane recenzje[64]. Po podpisaniu nowego kontraktu z Famous Players-Lasky wystąpił jako lord Bracondale w filmie Sama Wooda Za górami (Beyond the Rocks, 1922) z Glorią Swanson[65]. Również w 1922 pojawił się w filmach wytwórni Paramount Pictures (przekształconej z Famous Players-Lasky)[66]: jako porywczy matador Juan Gallard w Krwi na piasku (Blood and Sand) Freda Niblo[67] i Amosa Judda w Młodym radży (The Young Rajah) Phila Rosena[68]. O ile pierwszy z filmów odniósł kasowy sukces[68], o tyle drugi okazał się artystyczną klapą[69], a Valentino za występ w nim zebrał chłodne recenzje[68].

W lutym 1922, niedługo po rozpoczęciu zdjęć do Syna pierworodnego, zerwał kontrakt z wytwórnią m.in. po awanturze jego żony, Nataszy Rambowej, z reżyserem Georgiem Fitzmauricem[70], ale też w związku z niedopełnianiem przez firmę warunków kontraktu i otrzymywaniem niskiego honorarium[71]. Wytwórnia wymusiła sądowe nałożenie na aktora zakazu występowania w filmach innych, niż Famous Players-Lasky, jak i teatrze przez następne dwa lata[72], do 7 lutego 1924[73]. Valentino w odpowiedzi na orzeczenie sądu wystąpił do sądu z żądaniem 350 tys. dol. odszkodowania za rzekomą zmowę swojego agenta, Clifforda Robertsona, z Adolphem Zukorem i Jessem J. Laskym, jednak sąd odrzucił jego roszczenia[74]. Poza tym został pozwany do sądu również przez swojego adwokata, Arthura Butlera Grahamem, za niepłacenie długów (zalegał mu ok. 50 tys. dol.)[75]. Po nawiązaniu współpracy z menedżerem, S. George’em Ullmanem zaangażował nowego prawnika, Maksa Steuera, dzięki któremu zapłacił byłemu adwokatowi jedynie 20 tys. dol[76]. W okresie przymusowej przerwy w karierze wystąpił w serii audycji radiowych Co się dzieje w filmie?[74], wydał (w 1923) bestsellerowy tomik poezji miłosnej pt. „Day Dreams” (pol. Marzenia[77])[78]. W 1923 odbył kilkumiesięczną trasę objazdową[79] po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, podczas której tańczył z Raumową i reklamował kosmetyki Mineralavy, ale też krytykował branżę filmową[80]. Trasa cieszyła się dużą popularnością wśród publiczności[79], choć przyniosła straty finansowe organizatorom[81]. Valentino zasiadał także w komisji sędziowskiej podczas konkursów piękności, a jedno z wydarzeń zostało sfilmowane i wydane jako Rudolf Valentino i jego 88 amerykańskich piękności (Rudolph Valentino and His 88 American Beauties)[82]. W międzyczasie przygotował autobiografię pt. My Life Story, która została spisana przez Herberta Howe’a i opublikowana w kilku wydaniach czasopisma „Photoplay”[83]. W 1923 odbył trasę promocyjną po Europie, a dziennik filmowy jego autorstwa pt. „My Private Diary” (pol. „Moja opowieść o zagranicznej podróży” był publikowany w czasopiśmie „Movie Weekly”[84]. Planował też debiut fonograficzny (śpiewał barytonem), w tym celu nagrał dwie piosenki dla wytwórni Brunswick Records: „Kashmiri Love Song” i „El Relicario”, które zostały opublikowane dopiero po jego śmierci[85].

Po wygaśnięciu sądowego zakazu występów renegocjował kontrakt z Paramount, na którego mocy miał kontrolę nad scenariuszami, ekipą i obsadą kolejnych filmów ze swoim udziałem[86]. Powrócił do kina jako diuk de Chartres/Beaucaire w kasowym filmie kostiumowym Sidneya Olcotta Monsieur Beaucaire (1924)[87][88], ale jego rola – odmienna od dotychczasowego wizerunku amanta – wywołała mieszane reakcje wśród widzów[89]. Chłodne recenzje uzyskał także za role w krytycznie przyjętych filmach Josepha Henabery’ego: dona Alonso Castro w Diable ogłoszonym świętym (1924) i hrabiego Rodrigo Torraniego w Kobrze (Cobra, 1925)[90]. Miał także zagrać Maura w filmie Zakapturzony sokół (Hooded Falcon) dla spółki Ritz-Carlton Pictures, jednak produkcja filmu po kilku miesiącach została zaniechana, a kontrakt Valentino z firmą – rozwiązany[91]. Aktor w międzyczasie zerwał także współpracę menedżerską z J.D. Williamsem[92]. W tym okresie amatorsko trenował boks[79][93], a jego system ćwiczeń został opublikowany w książce pt. How You Can Keep Fit (pol. Jak można utrzymać sprawność), która została wydrukowana w kilku wydaniach czasopisma „Valentino’s Beauty Secrets” (pol. Sekrety piękności Valentina)[94].

Podpisał umowę z wytwórnią United Artists, na mocy której miał wyłączne prawo do prowadzenia rozmów z realizatorami filmu, za co wcześniej odpowiedzialna była Rambowa[95][96]. Po zawarciu kontraktu zagrał, docenioną przez krytyków, rolę Dubrowskiego w filmie Clarence’a Browna Czarny Orzeł (Eagle, 1925), który osiągnął umiarkowany sukces kasowy[97]. Spotkał się z ostracyzmem i wrogim nastawieniem we Włoszech po tym, jak ubiegał się o obywatelstwo amerykańskie, którego chęć uzyskania tłumaczył kwestiami ekonomicznymi i zawodowymi; ostatecznie wycofał wniosek paszportowy[98]. Następnie zagrał podwójną rolę: wodza Ahmeda Bena Hassana i jego syna, tytułowego bohatera filmu George’a Fitzmaurice’a Syn szejka (1926)[99][100]. Podpisał nowy kontrakt z United Artists, który zobowiązywał go do zagrania w trzech filmach w następnym roku[101].

W lipcu 1926 stał się bohaterem krytycznego artykułu Johna Herricka z redakcji czasopisma „Chicago Tribune”, który obwinił go o zniewieścienie amerykańskiego mężczyzny[102]. Valentino, oburzony wydźwiękiem tekstu, odpowiedział autorowi w liście opublikowanym na łamach „Herald Examiner”[103]. W tym czasie coraz częściej skarżył się na objawy wrzodów żołądka i niestrawność na tle nerwowym, a bóle brzucha łagodził dużymi dawkami dwuwęglanu sody[104]. 15 sierpnia 1926 po przyjęciu w apartamencie Barclaya Warburtona jr. źle się poczuł, po czym trafił z przyspieszonym tętnem i twardym brzuchem do szpitala poliklinicznego przy Fiftieth Street w Nowym Jorku[105], gdzie został poddany podwójnej operacji w związku z ropnym zapaleniem wyrostka robaczkowego i otrzewnej[106], którą przeprowadził dr Harold Meeker o godz. 4:30[107]. Po wybudzeniu się z narkozy czuł się dobrze, choć jego stan pozostawał poważny[108]. 20 sierpnia, choć lekarze stwierdzili przesilenie choroby, zaczął odczuwać ostry ból lewej części klatki piersiowej i brzucha[109]. Lekarze zdiagnozowali u niego rozerwany wrzód żołądka z ogólnym zapaleniem otrzewnej oraz zakaźne zapalenie płuc i wsierdzia[109]. 23 sierpnia ok. godz. 8:00 zapadł w śpiączkę farmakologiczną i tego samego dnia zmarł o godz. 12:10[106][110]. Zwłoki Valentino zostały przeniesione od kaplicy zakładu pogrzebowego „Campbell’s” przy Broadway i 66th Street, a następnego dnia – wystawione na widok publiczny[111]; szacuje się, że ciało aktora przez dwa dni obejrzało ok. 70–90 tys. osób[112]. Uroczystości pogrzebowe Valentino odbyły się 30 sierpnia 1926 w Kościele św. Malachiasza w Nowym Jorku[113]; w pogrzebie uczestniczyło ok. 100 tys. żałobników[114]. Valentino został pochowany 7 września w Beverly Hills, tuż po prywatnej ceremonii pogrzebowej w Kościele Good Shepherd[115]. W testamencie, który spisał we wrześniu poprzedniego roku, cały majątek podzielił między swoje rodzeństwo i ciotkę Nataszy Rambowej, Teresę Werner, zaś byłej żonie zapisał tylko jednego dolara[116]. Po śmierci cały majątek Valentino (w tym posiadłość Falcon Lair, dom w Whitley Heights, jacht motorowy, odzież i książki) został wylicytowany i przyniósł zysk w kwocie 96 654 dol[117].

Po ujawnieniu informacji o śmierci aktora w USA i w kilku krajach Europy odnotowano samobójstwa kilkudziesięciu zrozpaczonych kobiet[118][119], m.in. Agaty Hearn i aktorki Peggy Scott[120].

Upamiętnienie

W 1927 została uruchomiona organizacja charytatywna Rudolph Valentino Memorial Guild, która zbierała pieniądze m.in. na pracę oddziału dziecięcego w Szpitalu Włoskim w Londynie[121]. Każdego roku 23 sierpnia czci się rocznicę śmierci Valentino ceremonią na cmentarzu Memorial w Hollywood[122].

Stał się inspiracją do m.in. stworzenia filmów: Lewisa Allena Valentino (1951) Lewisa Allena, Valentino (1977) Kena Russela i Dobranoc Valentino (Good Night Valentino, 2002) Edoardo Ballerinego, a także musicalu Ciao Rudy (1966) i telewizyjnego serialu biograficznego Legenda Valentino (Legend of Valentino, 1975)[123].

W 1930 w parku De Longpre w Hollywood został odsłonięty pomnik ku czci Valentino zatytułowany „Aspiration”, który został wykonany przez Rogera Burnhama z pozłacanego brązu[124]. W 1961 w Castellanecie odsłonięto ceramiczną rzeźbę Valentino w wykonaniu Lugiego Gheno, a w 1995 w tym mieście otwarte zostało Museo Valentino[125].

Życie prywatne

Związki

Romansował z Bianką de Saulles[126]. Pod koniec 1919, po zaledwie trzech dniach[24] lub dwóch miesiącach znajomości[127], poślubił aktorkę Jean Acker, ale rozstał się z nią już kilka godzin po ślubie[128]; ich rozwód został tymczasowo orzeczony w styczniu 1922 i miał się uprawomocnić w marcu 1923[129]. 13 maja 1922 w Mexicali w Meksyku poślubił aktorkę Nataszę Rambową, przez co po powrocie do Hollywood został skazany za bigamię[72][130]. W kwietniu 1923 w Crown Point (Indiana)[131] ponownie poślubił Rambową i rozwiódł się z nią dwa lata później[132]. Nawiązał pozamałżeński romans z Maureen Engling, a po rozwodzie z Rambową spotykał się z Polą Negri[133][134], z którą – jak twierdziła aktorka – był zaręczony[118], choc on sam temu zaprzeczał bądź uchylał się od odpowiedzi[135].

Żadne z małżeństw Valentino nie zostało skonsumowane, bo jego żony były lesbijkami[72][136], przez co podważano heteroseksualność aktora[2][137].

Poglądy i wiara

Wierzył w Boga, ale nie był przywiązany do Kościoła[138]. Interesował się spirytyzmem[138].

Teorie spiskowe wokół śmierci

Okolicznościom śmierci Valentino towarzyszyły liczne teorie spiskowe[139]. Niektóre plotki głosiły, że aktor został zamordowany poprzez otrucie jedzeniem lub alkoholem bądź postrzelony[140]. Niejasności wywołuje również fakt, że po śmierci Valentino nie sporządzono sekcji zwłok, która wskazałaby jednoznaczną przyczynę zgonu[141].

Przeklęty pierścień Rudolpha Valentino

Pola Negri z pierścieniem Rudolpha Valentino

Po śmierci aktora powstała legenda miejska głosząca, że Valentino, a także cztery inne osoby miały paść ofiarami tzw. klątwy pierścienia, który aktor kupił w San Francisco. Złoty sygnet ze wstawionym tygrysim okiem miał być przeklęty, o czym Valentino rzekomo został poinformowany przez sprzedawcę. Aktor w chwili śmierci miał nosić na palcu pierścień, który później trafił w ręce jego kochanki, Poli Negri (pierścień znajduje się na jej palcu na obrazie, którego namalowanie zleciła po śmierci Valentino), a następnie do: Russa Columbo, Joego Casino, Jamesa Willisa i Jacka Dunna; wszyscy posiadacze biżuterii zmarli nagle, w wyniku choroby lub zabójstwa. Po śmierci Dunna pierścień miał zaginąć[142].

Filmografia

Spis sporządzono na podstawie materiału źródłowego[143].

  • Moja oficjalna żona (My Official Wife; 1914) jako rosyjski kozak
  • W poszukiwaniu życia (Quest of Life; 1916)
  • Siedemnastolatek (Seventeen; 1916)
  • Głupia dziewczyna (Foolish Virgin; 1916)
  • Patria (1917) jako tancerz (odc. 3)
  • Alimenty (1917)
  • Sensacja towarzyska (A Society Sensation; 1918) jako Dick Bradley
  • Całą noc (All Night; 1918) jako Richard Thayer
  • Poślubiona dziewica (The Married Virgin/Frivolous Wives; 1918) jako hrabia Roberto di San Fraccini
  • Rozkoszny mały diabeł (The Delicious Little Devil; 1919) jako Jimme Calhoun
  • Cnotliwi grzesznicy (Virtuous Sinners; 1919) jako wyrzutek ze slumsów
  • Wielki mały człowiek (The Big Little Person; 1919) jako Arthur Endicott
  • Romans hultaja (A Rogue's Romance; 1919) jako Ferret, apaszowski tancerz na Montmartre
  • Włamywacze (The Homebreaker; 1919)
  • Pech (Out of Luck/Nobody Home; 1919) jako Maurice Rennard
  • Oczy młodości (The Eyes of Youth; 1919) jako Clarence Morgan
  • Awanturnica (An Adventuress; 1920 / Isle of Love; 1922) jako Jerrold/Jacques Rudanyi
  • Uczuciowy plac zabaw (Passion's Playground; 1920) jaki książę Angelo Della Robbia
  • Oszust (The Cheater; 1920)
  • To zdarza się raz każdej kobiecie (Once to Every Woman; 1920) jako Juliantimo Visconti
  • Cudowny przypadek (The Wonderful Chance; 1920) jako Joe Klingsby
  • Skradzione chwile (Stolen Moments; 1920) jako José Dalmarez
  • Czterech jeźdźców Apokalipsy (The Four Horsemen of the Apocalypse; 1921) jako Julio Desnoyers
  • Nieznane morza (Uncharted Seas; 1921) jako Frank Underwood
  • Kamelia/Dama kameliowa (Camille; 1921) jako Armand Duval
  • Zdobywcza moc (The Conquering Power; 1921) jako Charles Grandet
  • Szejk (The Sheik; 1921) jako szejk Ahmed Ben Hassan
  • Lady Letty Moran (Moran of the Lady Letty; 1922) jako Ramon Laredo
  • Poza skałami (Beyond the Rocks; 1922) jako lord Bracondale
  • Krew na piasku (Blood and Sand; 1922) jako Juan Gallardo
  • Młody Radża (The Young Rajah; 1922) jako Amos Judd
  • Monsieur Beaucaire (1924) jako książe de Chartres/Beaucaire
  • Święty diabeł/Diabeł ogłoszony świętym (A Sainted Devil; 1924) jako don Alonso Castro
  • Czarny orzeł (Eagle; 1925) jako Władimir Dubrowski
  • Kobra (Cobra; 1925) jako hrabia Rodrigo Torriani
  • Syn szejka (The Son of the Sheik; 1926) jako Ahmed/szejk

Przypisy

  1. ↑ Leider 2004 ↓, s. 15.
  2. ↑ a b c Cawthorne 2005 ↓, s. 41.
  3. ↑ Leider 2004 ↓, s. 9, 15–17, 19, 28, 82.
  4. ↑ Leider 2004 ↓, s. 15, 17.
  5. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 75.
  6. ↑ Leider 2004 ↓, s. 22.
  7. ↑ Leider 2005 ↓, s. 16–17.
  8. ↑ Leider 2004 ↓, s. 16.
  9. ↑ Leider 2004 ↓, s. 20.
  10. ↑ Leider 2004 ↓, s. 22–23.
  11. ↑ Leider 2004 ↓, s. 23.
  12. ↑ Leider 2004 ↓, s. 27.
  13. ↑ Leider 2004 ↓, s. 31.
  14. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 41–42.
  15. ↑ Leider 2004 ↓, s. 33.
  16. ↑ Leider 2004 ↓, s. 34–36.
  17. ↑ Leider 2004 ↓, s. 23, 30.
  18. ↑ Leider 2004 ↓, s. 32–35.
  19. ↑ Leider 2004 ↓, s. 35.
  20. ↑ Leider 2004 ↓, s. 38.
  21. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 42–44.
  22. ↑ Leider 2004 ↓, s. 40.
  23. ↑ Leider 2004 ↓, s. 41.
  24. ↑ a b c d e Beresford 1991 ↓, s. 47.
  25. ↑ Leider 2004 ↓, s. 42–43.
  26. ↑ Leider 2004 ↓, s. 46.
  27. ↑ Leider 2004 ↓, s. 47–49.
  28. ↑ Leider 2004 ↓, s. 49.
  29. ↑ Leider 2004 ↓, s. 50.
  30. ↑ Leider 2004 ↓, s. 51–52.
  31. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 49–51.
  32. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 45.
  33. ↑ Leider 2004 ↓, s. 60, 76, 79.
  34. ↑ Leider 2004 ↓, s. 62–63, 76, 79.
  35. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 48.
  36. ↑ Leider 2004 ↓, s. 60.
  37. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 49–51, 62.
  38. ↑ Leider 2004 ↓, s. 71–72.
  39. ↑ Leider 2004 ↓, s. 72–73.
  40. ↑ Leider 2004 ↓, s. 75.
  41. ↑ Leider 2004 ↓, s. 81.
  42. ↑ a b Cawthorne 2005 ↓, s. 52.
  43. ↑ Leider 2004 ↓, s. 10, 60, 80.
  44. ↑ Leider 2004 ↓, s. 85.
  45. ↑ Leider 2004 ↓, s. 86.
  46. ↑ Leider 2004 ↓, s. 84–87.
  47. ↑ Leider 2004 ↓, s. 87.
  48. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 49–52.
  49. ↑ Leider 2004 ↓, s. 89.
  50. ↑ a b Cawthorne 2005 ↓, s. 55.
  51. ↑ Leider 2004 ↓, s. 100.
  52. ↑ a b Beresford 1991 ↓, s. 46–47.
  53. ↑ Leider 2004 ↓, s. 100–103, 108–110.
  54. ↑ a b Cawthorne 2005 ↓, s. 56.
  55. ↑ Leider 2004 ↓, s. 96.
  56. ↑ Leider 2004 ↓, s. 113.
  57. ↑ Leider 2004 ↓, s. 96–97, 119.
  58. ↑ Leider 2004 ↓, s. 126–127.
  59. ↑ Leider 2004 ↓, s. 173.
  60. ↑ Leider 2004 ↓, s. 130–131, 135, 147–148.
  61. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 60–61.
  62. ↑ Beresford 1991 ↓, s. 46.
  63. ↑ Leider 2004 ↓, s. 140, 148.
  64. ↑ Leider 2004 ↓, s. 153–155, 158–159.
  65. ↑ Leider 2005 ↓, s. 165–167, 171.
  66. ↑ Leider 2004 ↓, s. 131.
  67. ↑ Leider 2004 ↓, s. 175.
  68. ↑ a b c Leider 2004 ↓, s. 188.
  69. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 63–65.
  70. ↑ Beresford 1991 ↓, s. 45, 48.
  71. ↑ Leider 2004 ↓, s. 198–203.
  72. ↑ a b c Beresford 1991 ↓, s. 48.
  73. ↑ Leider 2004 ↓, s. 206.
  74. ↑ a b Leider 2004 ↓, s. 208.
  75. ↑ Leider 2004 ↓, s. 206–207.
  76. ↑ Leider 2004 ↓, s. 210. 224.
  77. ↑ Leider 2004 ↓, s. 210.
  78. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 65–66.
  79. ↑ a b c Beresford 1991 ↓, s. 49.
  80. ↑ Leider 2004 ↓, s. 212, 215, 219.
  81. ↑ Leider 2004 ↓, s. 213.
  82. ↑ Leider 2004 ↓, s. 212, 216, 249–250.
  83. ↑ Leider 2005 ↓, s. 72, 212.
  84. ↑ Leider 2004 ↓, s. 222–223, 234.
  85. ↑ Leider 2004 ↓, s. 224.
  86. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 66–67.
  87. ↑ Leider 2004 ↓, s. 246, 255, 257, 260.
  88. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 68–69.
  89. ↑ Leider 2004 ↓, s. 259–261.
  90. ↑ Leider 2004 ↓, s. 262–267, 279–28.
  91. ↑ Leider 2004 ↓, s. 250, 267, 285.
  92. ↑ Leider 2004 ↓, s. 284–286.
  93. ↑ Leider 2004 ↓, s. 269, 281.
  94. ↑ Leider 2004 ↓, s. 269.
  95. ↑ Beresford 1991 ↓, s. 48–49.
  96. ↑ Leider 2004 ↓, s. 285.
  97. ↑ Leider 2004 ↓, s. 291–292, 297–298.
  98. ↑ Leider 2004 ↓, s. 300–301, 303.
  99. ↑ Beresford 1991 ↓, s. 50.
  100. ↑ Leider 2004 ↓, s. 312–313.
  101. ↑ Leider 2004 ↓, s. 315.
  102. ↑ Leider 2004 ↓, s. 317–319.
  103. ↑ Leider 2004 ↓, s. 318–319.
  104. ↑ Leider 2004 ↓, s. 189, 323.
  105. ↑ Leider 2004 ↓, s. 323–324.
  106. ↑ a b Beresford 1991 ↓, s. 43–44.
  107. ↑ Leider 2004 ↓, s. 324.
  108. ↑ Leider 2004 ↓, s. 326.
  109. ↑ a b Leider 2004 ↓, s. 327.
  110. ↑ Leider 2004 ↓, s. 11, 329.
  111. ↑ Leider 2004 ↓, s. 330, 332–333.
  112. ↑ Leider 2004 ↓, s. 333–334.
  113. ↑ Leider 2004 ↓, s. 336.
  114. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 76.
  115. ↑ Leider 2004 ↓, s. 341–342.
  116. ↑ Leider 2004 ↓, s. 297, 342–343.
  117. ↑ Leider 2004 ↓, s. 345–347.
  118. ↑ a b Beresford 1991 ↓, s. 44.
  119. ↑ Leider 2004 ↓, s. 11, 330.
  120. ↑ Leider 2004 ↓, s. 330.
  121. ↑ Leider 2004 ↓, s. 355.
  122. ↑ Leider 2004 ↓, s. 354.
  123. ↑ Leider 2004 ↓, s. 355, 357–359.
  124. ↑ Leider 2004 ↓, s. 349.
  125. ↑ Leider 2004 ↓, s. 356.
  126. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 46–49, 53.
  127. ↑ Leider 2004 ↓, s. 92–93.
  128. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 54–55, 61–62, 71.
  129. ↑ Leider 2004 ↓, s. 163.
  130. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 61–63.
  131. ↑ Leider 2004 ↓, s. 220.
  132. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 65, 73.
  133. ↑ Leider 2004 ↓, s. 306.
  134. ↑ Cawthorne 2005 ↓, s. 41, 68, 73–75.
  135. ↑ Leider 2004 ↓, s. 308–309.
  136. ↑ Leider 2004 ↓, s. 164.
  137. ↑ Leider 2005 ↓, s. 13.
  138. ↑ a b Leider 2004 ↓, s. 209.
  139. ↑ Beresford 1991 ↓, s. 45–46.
  140. ↑ Leider 2004 ↓, s. 13, 328–329.
  141. ↑ Leider 2004 ↓, s. 329.
  142. ↑ J.W. Ocker, Katarzyna Dumińska, Przeklęte przedmioty: osobliwe, ale prawdziwe historie o najbardziej niesławnych obiektach świata, Wydanie I, Białystok: Wydawnictwo Kobiece, 2021, s. 133-137, ISBN 978-83-67014-16-8 .
  143. ↑ Leider 2004 ↓, s. 363–373.

Bibliografia

  • Peter Beresford: Hollywood. Romanse i skandale. Ring, 1991. OCLC 830999173. (pol.).
  • Noel Botham Valentino. Pierwszy amant kina, wydawnictwo Ravi 2003
  • Emily Wortis Leider: Filmowy kochanek. Życie i śmierć Rudolpha Valentino. Anna Krawczyk-Łaskarzewska, Barbara Przybyłowska (tłum.). Wydawnictwo Amber, 2004. ISBN 83-241-1922-1.
  • Nigel Cawthorne: Życie erotyczne gwiazd Hollywood. Oficyna Wydawnicza Mireki, 2005. ISBN 83-89533-37-5.

Linki zewnętrzne