Strofa alcejska

Strofa alcejska to temat będący przedmiotem badań i debat od dziesięcioleci. Jego znaczenie i wpływ na społeczeństwo powoduje ciągłe zainteresowanie jego analizą i zrozumieniem. Z biegiem czasu badano je z różnych perspektyw, próbując zrozumieć jego implikacje i zastosowania w różnych obszarach. W tym artykule Strofa alcejska zostanie przedstawiony z krytycznej perspektywy, prezentując różne podejścia i opinie, które pozwolą czytelnikowi mieć szeroką i kompletną wizję tego tematu. Ponadto przeanalizowane zostaną główne trendy i najnowsze wydarzenia, które wyznaczyły jego ewolucję, oferując panoramiczny obraz jego znaczenia w bieżącym kontekście.

Strofa alcejska – w poezji starożytnej strofa, która składa się z czterech wersów alcejskich, mianowicie dwóch jedenastozgłoskowców, dziewięciozgłoskowca i dziesięciozgłoskowca. Za jego twórcę uważa się Alkajosa, rówieśnika Safony, pochodzącego z Mityleny na Lesbos. Do poezji rzymskiej strofa alcejska została wprowadzona przez Horacego[1].

Schemat metryczny wygląda następująco[2]:

1. stopa 2. stopa 3. stopa 4. stopa 5. stopa
jedenastozgłoskowiec alcejski
wersy 1–2 		dowolna sylabaakcentowana sylaba krótka sylabaakcentowana sylaba długa sylaba akcentowana sylabakrótka sylabakrótka sylaba akcentowana sylabakrótka sylabaanceps w arsie
dziewięciozgłoskowiec alcejski
wers 3 		dowolna sylabaakcentowana sylaba krótka sylabaakcentowana sylaba długa sylabaakcentowana sylaba krótka sylabaakcentowana sylaba anceps w tezie
dziesięciozgłoskowiec alcejski
wers 4 		akcentowana sylabakrótka sylabakrótka sylaba akcentowana sylabakrótka sylabakrótka sylaba akcentowana sylabakrótka sylaba akcentowana sylabaanceps w tezie

Najbardziej znanym przykładem użycia strofy alcejskiej jest pieśń Horacego o Sorakte[3]:

Vides ut alta stet nive candidum
Soracte nec iam sustineant onus
silvae laborantes geluque
flumina constiterint acuto?

W literaturze polskiej strofa alcejska w przeciwieństwie do bardzo popularnej strofy safickiej[4] nie przyjęła się. Użył jej Stanisław Trembecki w Odzie dedykowanej Naruszewiczowi[5]:

O ty, kapłanie Delijskiego świętny,
Przeszłego wiadom, przyszłości pojętny
Wieńcz twe skronie, wieszczą bierz laskę,
Śnieżny ubiór i złotą przepaskę.

Z rzadka strofa alcejska pojawia się w tłumaczeniach utworów napisanych tą miarą – wierszy Alkajosa, Horacego i Friedricha Hölderlina[6]. Miarą oryginału wiersz Hölderlina Ziemia ojczysta przełożył Witold Wirpsza[7]. Ze strofą alcejską eksperymentowali poeci włoscy[8], na przykład Gabriele D’Annunzio:

Quando ne’ campi sigei pugnavano
di Lesbo i figli tra ’l fiero strepito
de l’armi sanguigne lucenti
in un nugolo denso di polve;
(A la strofe alcaica)

Omawianej zwrotki użył też Giosuè Carducci:

Non mai da ’l cielo ch’io spirai parvolo
ridesti, o Sole, bel nume, splendido
a me, sí come oggi ch’effuso
t’amo per l’ampie vie di Livorno.

Strofę alcejską można odnaleźć w dokonanym przez Jerzego Żuławskiego przekładzie Z Nowożytnych ód Ottona Ericha Hartlebena:

W bezmocy piękność mowy nie padła, nie!
choć przebrzmiał mistrzów dawnych donośny krok!
– i my tam idziem, kędy oni,
stopy dźwięcznemi i patrząc światła.


Przypisy

  1. ↑ Teresa Kostkiewiczowa, Alcejska strofa Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
  2. ↑ Michail Leonovič Gasparov: Nástin dějin evropského verše. Praha: Dauphin, 2012, s. 85. ISBN 978-80-7272-248-8.
  3. ↑ Małą encyklopedia kultury antycznej, Warszawa 1990.
  4. ↑ Porównaj: Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s. 142-143.
  5. ↑ Adam Ważyk, Mickiewicz i wersyfikacja narodowa, Warszawa 1951.
  6. ↑ Zobacz komentarz tłumacza : Friedrich Hölderlin. Co się ostaje, ustanawiają poeci. Wiersze wybrane w przekładzie Antoniego Libery, Gdańsk 2009.
  7. ↑ Album poezji miłosnej, red. Wiktor Woroszylski, Warszawa 1970, s. 129.
  8. ↑ Alcaica, strofa e alcaici, versi in "Enciclopedia Italiana"